خبرگزاری شبستان: احادیثی که از معصومین(ع) به ما رسیده است، در یک تقسیم بندی به دو دسته مشافهه ای (احادیثی که از طریق گفت و شنود افراد با امام به ما رسیده) و مکاتبه ای (احادیثی که از طریق دست نوشته امام یا سؤال و جواب کتبی افراد با امام به ما رسیده) تقسیم می شوند. به پاسخ های کتبی امام به سؤالاتی که از ایشان شده است، توقیع گفته می شود. بنایراین توقیعات ازجمله احادیث مکاتبه ای هستند و کیفیت اطمینان از آنها که آیا از امام زمان(عج) رسیده است یا نه؟ عینا همانند کیفیت اطمینان به احادیثی است که از سایر ائمه(ع) به ما رسیده است.
در این فرصت با کارشناسی پژوهشگران حوزه مهدویت به بررسی و تحلیل توقیع وارد شده از ناحیه مقدس امام عصر(عج) می پردازیم.
حجت الاسلام جواد جعفری، عضو هیأت علمی و معاون پژوهش مؤسسه آینده روشن(پژوهشکده مهدویت) در تفسیر توقیع 44 صادر شده از محضر مبارک امام عصر(عج) جلد دوم کتاب "کمال الدین" نوشته مرحوم شیخ صدوق بیان می کند:
این توقیع را مرحوم شیخ صدوق از حسن بن احمد مکتب نقل می کند. این فرد می گوید که من در شهر بغداد بودم. در آن سالی که علی بن محمد سماری، نایب چهارم امام عصر(ع) از دنیا رفتند.
من رفتم عیادت ایشان چند روز قبل از اینکه از دنیا بروند، ایشان نامه را نشان دادند که ازسوی امام زمان(عج) صادر شده بود، ما از روی نسخه ای که ایشان به ما نشان دادند، نوشتیم.
این نامه با بسم الله شروع می شود، امام می فرمایند یا علی بن احمد سماری، خداوند اجر برادران تو را زیاد کند چون شما ظرف 6 روز آینده از دنیا خواهی رفت و برادران تو برای رفتنت عزادار می شوند. پس کارهایت را جمع و اموراتت را تکمیل کن و به کسی وصیت نکن که بعد از رحلتت قائم مقام تو شود.
این توقیع یکی از ادله پایان یافتن نیابت خاصه است و این عبارت "به کسی وصیت نکن که جانشین تو شود" عین عبارت نامه است. بعد از این توقیع هیچ یک از علمای شیعه رابطه داشتن با امام عصر(ع) را نمی پذیرند و اگر کسی ادعا کند، نامه ای بیاورد و رابطه ای را مدعی شود، ازسوی علما و مردم پذیرفته نیست. دلیلش هم همین توقیع می باشد که از ناحیه امام صادر شده است.
این توقیع نشان می دهد که نیابت خاصه بعد از رحلت نایب چهارم تمام شده است، امام در ادامه می فرمایند که تو جانشین برای خود تعیین نکن. چراکه غیبت نوع دوم که در روایات آمده واقع شده و در غیبت کبری است، نائبی وجود ندارد.
و بعد امام ادامه می دهند: ظهور این غیبتی که آغاز شده، اتفاق نمی افتد مگر اینکه خدا اجازه دهد و خدا چه زمانی اجازه می دهد؛ بعد از مدت طولانی، اینکه قلب ها سخت می شوند، عده ای شک می کنند، عده ای اعتقاد خود را از دست می دهند و زمین پر از فساد می شود. امام بعد از وقوع تمام این اتفاقات اجازه ظهور پیدا می کند.
امام در این توقیع ادامه می دهند: بعد از این به سراغ شیعیان می آیند، کسانی که ادعای مشاهده می کنند. پس بیدار و آگاه باشید! هرکس که ادعای مشاهده کند، قبل از اینکه سفیانی قیام کند و صیحه آسمانی شنیده شود، او دروغگوست و افترا و بهتان زده است، در پایان، نامه با عبارت "لاحول ولا قوه الابالله" به اتمام می رسد.
حسن بن احمد نیز می گوید که من از کنار ایشان رفتم و روز ششم وقتی بازگشتم. ایشان در حال جان دادن بود. دوباره از ایشان پرسیدم، وقتی شما از دنیا بروید، نایب شما کیست؟ که ایشان گفتند امر برای خداست و او می داند چه کاری کند و از دنیا رفتند.
دو نکته از این توقیع حاصل می شود. نخستین نکته بحث نفی نیابت خاص است که مورد پذیرش همه می باشد و دوم اینکه بحث مشاهده است که امام فرمودند هر کس ادعای مشاهده کند دروغگوست.
از این موضوع دو برداشت از سوی صاحبنظران شده است عده ای بر این عقیده اند که منظور از مشاهده تشرفات خدمت امام عصر می باشد ولی همه علمای شیعه بر این عقیده اند که این جور معنا کردن توقیع درست نیست و منظور از مشاهده همان ارتباط نایبان و سماری است، نیابت داشتن، ارتباط منظم و دیدارهای تشکیلاتی و اختیاری داشتن منظور بوده اینکه هر کسی ادعایی بر این اساس داشته باشد، دروغگوست.
عده ای نیز منظور از مشاهده را ادعای ظهور می گویند در حالیکه امام با دو نشانه خروج سفیانی و صیحه آسمانی ظهور می کند به این معنی که شما مترصد این دو نشانه باشید بعد از این دو امام ظهور می کند بر این اساس مردم به راحتی تشخیص می دهند که دروغگو کیست.
پایان پیام/
نظر شما