به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری شبستان، ایران و سوریه در سال 2006 پیمان دفاعی دوجانبه ای را به امضاء رساندند اما اطلاعات اندکی در خصوص جزئیات این پیمان در دست است. همچنین مشخص نیست آیا پیمان های دیگر نیز امضاء شده یا خیر. گفتنی است سوریه تنها کشور عرب منطقه بود که در جریان جنگ ایران و عراق، جانب جمهوری اسلامی را گرفت و از آن حمایت کرد و تهران نیز این صمیمیت دمشق را با ارسال نفت مجانی و ارزان به سوریه جبران کرد و از آن پس به طور همه جانبه از حکومت سوریه حمایت کرد. همچنین جمهوری اسلامی و حکومت بشار اسد در سوریه به همراه حزب الله لبنان محور مقاومت یا هلال شیعه را تشکیل می دهند که در مقابل نفوذ آمریکا و اسرائیل در خاورمیانه ایستادگی می کند. دراین حالت احتمال حظور نظامی ایران در سوریه میرفت. برخی کارشناسان معتقدند در صورتیکه این اتفاق در دوران دولت قبل به اوج میرسید احتمال حمایت نظامی ایران می رفت اما برخورد زیرکانه ایران با این مسئله جالب و بحث برانگیز می نماید.
مردان نظامی ایران چه نظری دارند؟
سردار سرلشکر سید حسن فیروزآبادی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در سخنانی پیرامون تحولات سوریه و تهدید آمریکا به حمله نظامی گفت: تهدید جبهه ضد سوری به دخالت نظامی در منطقه خسارات زیادی دنبال داشته و جز خشنودی صهیونیست ها برای هیچکس عایدی نخواهد داشت و این خسارتی بزرگ بر جامعه بشریت بوده و دامنه آن تنها به جامعه مسلمانان محدود نخواهد شد.
رییس ستاد کل نیروهای مسلح اظهار داشت: آمریکا، انگلیس و سایر هم پیمانان آنها در لشکرکشی به منطقه و, هم‌پیمانان آن به سوریه زیان خواهند دید و هر اقدام نظامی علیه سوریه، صهیونیست‌ها را به کام آتش خواهد کشاند.
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در ادامه خاطر نشان کرد: کشورهای منطقه که حامی این جنگ ظالمانه هستند با خسارت‌های جدی مواجه خواهند شد.
سرلشگر فیروزآبادی در پایان با اشاره به آگاهی ملت آمریکا نسبت به فریبکاری های کاخ سفید در بهانه سازی برای لشکرکشی به منطقه، تأکید کرد: مردم آمریکا متوجه می شوند که بهانه کاخ سفید در جنگ افروزی به نام القاعده یک «دروغ بزرگ» از سوی حاکمان ایالت متحده به ملت آمریکا بوده است.
حسین دهقان وزیر دفاع نیز اظهار کرد: حضور آمریکا در منطقه بحران را فراتر از مرز سوریه خواهد برد.
وی درباره حمایت تسلیحاتی ایران از سوریه گفت: سوری‌ها نیازی ندارند که ما تجهیزات خاص در اختیارشان قرار دهیم ندارند و آنها خودشان از سیستم‌های پدافندی بهره‌مندند و می‌توانند خودشان را تامین کنند.
سردار محمدرضا نقدی رئیس سازمان بسیج مستضعفین با اشاره به تحولات اخیر پیرامون سوریه خاطرنشان کرد: با آنکه شورای امنیت سازمان ملل نزد ملت ایران مقبولیت ندارد ولی همه چیز باید تابع قانون باشد و آمریکا که خود معتقد به این شورا به عنوان ابزار برای تجاوز به کشورها می‌باشد، حداقل باید خود را پایبند به آرای این شورا بداند.
جانشین فرمانده کل سپاه در امر بسیج با بیان اینکه در صورت حمله به سوریه، نیازی به بسیج ایران نیست افزود: مقاومت سوری‌ها کفایت میکند همانطور که در جنگ های 8، 22 و 33 روزه شاهد التماس رژیم اسرائیل برای اتمام جنگ بودیم که این در مقابل امکانات خیلی محدود گروه‌های کوچکی در غزه و لبنان بوده است و در مقابل سلاح‌های سوریه چقدر اینها التماس خواهند کرد که اگر عقلی برای آنها باقی مانده باشد به عاقبت کار خود فکر خواهند کرد.
وی در سخنان خود تصریح کرد: حمله به سوریه راه آزادی فلسطین را هموارتر میکند چراکه ملت ایران و ملتهای منطقه به خاطر رعایت ملاحظات بین المللی مقابله عملی نمی‌کنند و این تجاوزهای غیرقانونی سبب می‌شود تا این ملاحظات نادیده گرفته شده و عکس العمل‌های بیشتری در مقابله با آمریکا داشته باشند.
واکنش ایران در قبال حمله امریکا به سوریه:
در چند هفته اخیر که احتمال حمله امریکا با سوریه بیشتر شده است ایران برخلاف انچه انتظار میرفت از دخالت مستقیم خودداری کرد .
دولت مردان جمهوری اسلامی از هر امکانی برای مذاکرات مستقیم و غیر مستقیمدر حمایت از مردم و دولت بشار اسد استفاده کردند. حسن روحانی در پاسخ های تبریک به مناسبت انتخابش به عنوان رییس جمهور ایران جسته گریخته به مسئله سوریه و تمایل ایران به حل دیپلماتیک ان اشاره کرد. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز در اقدامی مشابه برحمایت ایران از سوریه مهر تایید زد اما این حمایت ها در پوششی ظریف و دیپلماتیک اعمال شد.
به گفته برخی مقامات اگاه ،سوریه از ایران به عنوان قوی ترین متحدش در خاورمیانه تقاضای حضور فیزیکی دارد اما ایران علی رغم حمایت از سوریه در 28 ماه گذشته تاکنون هبچ حرکت واضحی برای ارائه تسلیحات با نیروی انسانی به سوریه نکرده است.
دلیل اصلی "سکوت" ایران به دو عامل برمی گردد : 1- سیاست‌های دولت تدبیر و امید برای عدم ایجاد تنش جدید با جهان و نیز 2- دستور کار در پیش رو مذاکرات هسته‌ای با غرب و آمریکا که دولت جدید مایل است در تعاملی دیپلماتیک و در چارچوب یک طرح میانه "برد – برد" آن را حل و فصل کند.
در چارچوب این دو ملاحظه دولت جدید ایران رویارویی و تنش با غرب بر سر مداخله خفیف نظامی در سوریه منطقی به نظر نمی‌رسد.
احتمال حضور فیزیکی مشخص ایران با توجه به تجربه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در 34 سال گذشته بسیار بعید به نظر می‌رسد. این گزینه تنها در زمانی قابل بررسی است که آمریکا یا ناتو به قصد تغییر رژیم در سوریه و سرنگونی حکومت بشار اسد وارد اقدام نظامی علیه سوریه شوند و نه تنها ایران بلکه روسیه و چین نیز به طور جدی در برابر این صف‌بندی بین‌المللی وارد عمل شوند.
در حال حاضر ایران با کارت های رفیق روس بازی میکند و با استتار خود پشت اقدامات تند و صریح و سرسختانه روسیه در صورت حمله نظامی به سوریه ،به حمایت از گفته های روسیه پرداخته است تا از هر گزندی درامان بوده و رویکرد خودرانیز نشان داده باشد.
در جراید غربی چه می‌گذرد
«بوستون هرالد» با انتشار مطلبی از همکاری ایران با روسیه به منظور جلوگیری از حمله نظامی به سوریه سخن گفته است. این روزنامه می نویسد حسن روحانی، رئیس جمهور ایران گفته کشورش به تلاش ها برای جلوگیری از اقدام نظامی علیه سوریه ادامه می دهد. این سخنان روز چهارشنبه و در گفت و گوی تلفنی روحانی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بیان شده است. بوستون هرالد به نقل از روحانی می نویسد: «اقدام نظامی هزینه های گزافی برای منطقه به همراه دارد و ضروری است که همه تلاش ها را برای جلوگیری از آن به کار ببندیم». در این مطلب به سخنان سردار محمدعلی جعفری، فرمانده سپاه پاسداران درباره سوریه نیز اشاره شده که نسبت به نابودی رژیم اسرائیل در صورت حمله آمریکا به سوریه هشدار داده است.
روزنامه «شانگهای دیلی» از منظری تحلیلی به موضوع پرداخته و می نویسد به عقیده شماری از تحلیلگران، در صورتی که غرب بخواهد از طریق مداخله نظامی در سوریه، نسبت به تغییر رژیم در این کشور اقدام کند، ایران در ماجرا مداخله خواهد کرد. این روزنامه به نقل از صادق زیباکلام، استاد دانشگاه تهران می نویسد هرچند دولت جدید ایران مایل نیست بر سر سوریه به تقابلی مستقیم با غرب وارد شود، اما ممکن است ایران مجبور شود که وارد منازعه شود. به عقیده وی، در چنین شرایطی ایران هر اقدامی که بتواند برای حفظ بشار اسد در قدرت انجام خواهد داد. شانگهای دیلی در ادامه به بررسی گزینه های احتمالی ایران برای انتقام گیری از غرب و همچنین تأثیر چنین اقداماتی بر مذاکرات هسته ای ایران پرداخته است.
اما دیدگاه روزنامه «نشنال» امارات کاملاً متفاوت است. این روزنامه می نویسد هرچند ایران هشدارهایی را نسبت به مداخله احتمالی غرب در سوریه مطرح کرده، اما اقدام ایران در مقابل چنین مداخله ای، در حد تهدید و هشدار صرف باقی خواهد ماند. نشنال می افزاید به عقیده تحلیلگران، تهدیدات ایران و همچنین روسیه، به منظور منصرف کردن غرب از انجام حمله نظامی علیه سوریه صورت می گیرد و به معنای وجود برنامه ای برای مداخله آن ها در جنگ احتمالی نیست. این روزنامه به نقل از اسکات لوکاس، کارشناس مسائل ایران در دانشگاه بیرمنگام انگلیس می نویسد: «ایران در حال حاضر گزینه های زیادی ندارد. این کشور به واسطه برنامه هسته ای خود تحت فشار تحریم هاست و نمی تواند از عهده تشدید منازعه برآید».
در نهایت، سایت خبری «رادیو اروپای آزاد» به بررسی تأثیر حمله احتمالی آمریکا به سوریه، بر تلاش ها برای بهبود روابط ایران و آمریکا پرداخته است. به نوشته این سایت، حمله نظامی آمریکا به سوریه، ناگزیر دارای اثرات جانبی خواهد بود و یکی از این اثرات جانبی، کاهش خوش بینی ها نسبت به بهبود روابط تهران و واشنگتن است. پاتریک کلاوسون، مدیر تحقیقاتی موسسه مطالعات خاور نزدیک واشنگتن می گوید مداخله آمریکا در سوریه، تلاش ها برای بهبود این روابط را پیچیده خواهد کرد. به عقیده وی، این اقدام وجود تفاوت های جدی میان ایالات متحده و ایران درباره تحولات سوریه را برجسته خواهد ساخت.
آیا جنگ آخرین راه است؟
در پی پافشاری‌های فرانسه و انگلیس و توافق اخیر وزیران خارجه اتحادیه اروپا برای لغو ممنوعیت ارسال سلاح به مخالفان سوریه، کشورهای مختلف جهان واکنش‌های متفاوتی به این مساله نشان دادند.
جی کارنی، سخنگوی کاخ سفید در واکنش به تصمیم اخیر مقامات اتحادیه اروپا برای لغو ممنوعیت ارسال سلاح به مخالفان سوریه اعلام کرد: واشنگتن از این تصمیم استقبال میکند.
وی با اشاره به تصمیم اخیر روسیه برای ارسال موشک‌های اس 300 به سوریه گفت: آمریکا عدم موافقتش با موضع روسیه رد خصوص ادامه صادرات سلاح دفاعی به سوریه را اعلام کرده بود.
وی همچنین خاطرنشان کرد: ادامه پایبندی روسیه به توافقنامه دفاعی امضا شده خود با سوریه باعث می‌شود که سوریه در حل بحران رو به جلو حرکت نکند.
پاتریک ونترل، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در این باره گفت: ما همواره گفته‌ایم با ادامه ارسال سلاح به حکومت سوریه توسط روسیه مخالفیم و آن را محکوم می‌کنیم، و این شامل همه انواع سلاح‌ها می‌شود.
ونترل تاکید کرد: واشنگتن مخالفت خود را صریحا با روسیه در میان گذاشته است.
نماینده روسیه در ناتو نیز گفت: تحویل این سیستم به سوریه در چارچوب قوانین بین‌المللی صورت می‌گیرد.
موشک‌های اس 300 یکی از پیشرفته‌ترین موشک‌های ضدهوایی در جهان است که علاوه بر هواپیماها، می‌تواند موشک‌های بالستیک را هم هدف قرار دهد.
همچنین فیلیپ لالیو، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه نیز در واکنش به ارسال موشک‌های اس 300 روسیه به سوریه اعلام کرد:در صورتی که تصمیمی برای ایجاد گذرگاه‌های امن هوایی در سوریه اتخاذ شود، فروش اس 300ها باعث ایجاد مشکلات فراوان خواهد شد.
عبدالله گل، رئیس جمهوری ترکیه نیز روز سه شنبه در واکنش به تصمیم اخیر اتحادیه اروپا ضمن استقبال از این تصمیم اعلام کرد: ترکیه با این اقدام اتحادیه اروپا موافق است.
وی در اظهاراتی که در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با منصف المرزوقی، همتای تونسی‌اش در ترکیه ایراد کرد نسبت به آغاز جنگ طائفه‌ای در جهان اسلام نیز هشدار داد.
منصف المرزوقی نیز به نوبه خود ضمن اعلام حمایت کشورش از متحد شدن مخالفان سوریه و برگزاری کنفرانس ژنو 2 تاکید کرد: تونس از راهکار سیاسی در خصوص بحران سوریه حمایت میکند.
در همین حال معاون سخنگوی دبیرکل سازمان ملل با انتقاد از موافقت اتحادیه اروپا در لغو ممنوعیت ارسال سلاح به مخالفان سوریه اعلام کرد: سازمان ملل معتقد است که درگیری‌های نظامی در سوریه به نفع هیچ یک از طرفین سوری و یا کشورهای منطقه نیست.
وی افزود: موضع سازمان ملل همچنان ثابت است و سازمان ملل تاکید دارد که مسلح کردن هر یک از طرفین درگیر در سوریه به حل بحران سوریه نمی‌انجامد و نه تنها به نفع سوریه نیست بلکه به نفع هیچ یک از کشورهای منطقه خاورمیانه نبوده و دایره خشونت‌های کنونی را وسیع‌تر میکند.
معاون سخنگوی دبیرکل سازمان ملل در ادامه نسبت به خطرات گسترش اقدامات نظامی و کشیده شدن آن به کشورهای همسایه هشدار داده و تاکید کرد: سازمان ملل تاکنون در مناسبت‌های مختلف مکررا اعلام کرده است که راهکار سیاسی تنها را حل بحران سوریه است.
جان برد، وزیر خارجه کانادا نیز در میان جمعی از خبرنگاران اعلام کرد: سوریه در حال حاضر شاهد اوضاع فاجعه آمیزی است و اگر اتحادیه اروپا مخالفان سوریه را به سلاح مجهز کند سوریه شاهد خشونت و کشتار و ناآرامی بیشتری خواهد بود.
وی گفت: موضع کانادا موضعی قاطع است و آن اینکه تنها راه حل بحران سوریه و پایان دادن به رنج‌های مردم این کشور را راهکار سیاسی می‌داند.
وزیر خارجه کانادا، خاطرنشان کرد: غرق کردن سوریه و منطقه در انبوهی از سلاح تنها به خشونت بیشتر و افزازیش آمار کشته‌ها و قربانیان می‌انجامد لذا کانادا هیچ تصمیمی برای ادامه این مسیر ندارد.
وی افزود: آنچه در درجه اول ما را نگران میکند تعداد گروه‌های تکفیری است که به مخالفان سوریه پیوسته‌اند و به عقیده من اوضاع همچنان نگران کننده است و در صورت تجهیز مخالفان به سلاح وضع بدتر می‌شود.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در واکنش به این تصمیم اتحادیه اروپا اعلام کرد: برخی اقدامات که با مشارکت و حمایت‌های کشورهای غربی صورت می‌گیرد تلاش‌ها برای برگزاری کنفرانس بین‌المللی ژنو 2 را به شکست می‌کشاند.
لاوروف ضمن غیرقانونی خواندن تصمیم اتحادیه اروپا اعلام کرد: برخی از کشورهای غربی از جمله آمریکا و فرانسه چنین اقداماتی را حمایت و تایید می‌کنند. اما ما باید مشخص کنیم که آیا می‌خواهیم کنفرانس بین‌المللی سوریه برگزار شود یا خیر و اگر چنین است پس باید از هرگونه اقدامی که به شکست این کنفرانس می‌انجامد ممانعت کنیم. اما اگر می‌خواهیم چنین اقداماتی را ادامه دهیم نباید از کنفرانس سوریه صحبت کنیم.
وی در ادامه تصمیم اتحادیه اروپا را از لحاظ قوانین بین‌المللی غیرقانونی خوانده و اعلام کرد: این تصمیم کاملا با اصول قوانین بین‌المللی در تناقض است.
لاوروف با اشاره به متن توافقنامه بین‌المللی تجارت سلاح‌های متعارف که ماه گذشته در سازمان ملل به تصویب رسید تاکید کرد: در این توافقنامه بندی وجود دارد که چنین اقدامی را محکوم میکند. لذا سوالی که پیش می‌آید این است که براساس کدام سند کشورهای اروپایی برای مخالفان سوریه سلاح ارسال می‌کنند.
لؤی مقداد، یکی از چهره‌های مخالف سوریه و هماهنگ کننده سیاسی ارتش آزاد سوریه نیز اعلام کرد: سلیم ادریس، رئیس ستاد ارتش آزاد سوریه به مسئولان اتحادیه اروپا ضمانت‌هایی را در خصوص صادرات سلاح به مخالفان داده است.
وی در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی ترکیه عنوان داشت: یکی از مهمترین ضمانت‌ها این است که عملیات تحویل سلاح به مخالفان براساس ضوابط و قوانینی است که فرمانده ارتش آزاد تایید میکند و پس از سقوط بشار اسد از قدرت این سلاح‌ها به کشورهای صادر کننده بازگردانده خواهد شد.
سرگئی ریابکف، معاون وزیر امور خارجه روسیه نیز گفت: تصمیم اتحادیه اروپا برای ارسال سلاح به مخالفان سوری را عاملی در شکست کنفرانس ژنو2 دانسته و نسبت به آن ابراز ناامیدی کرد.
وزیران خارجه اتحادیه اروپا روز دوشنبه در نشست بروکسل و پس از ماه‌ها پافشاری فرانسه و انگلیس برای لغو ممنوعیت ارسال سلاح به مخالفان سوری، با این مساله موافقت کردند.
بعضی تحلیل گران می‌گویند که تایید صادرات این سلاح‌ها به سوریه می‌تواند معادلات را در بحران این کشور تغییر دهد.
آنتونی کوردسمن از مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی می‌گوید این کار عملا می‌تواند فرآیند کنفرانس صلح را بی‌اثر کند و اسرائیل را به مناقشه سوریه بکشاند.
فرانسه و انگلیس از مدت‌ها پیش خواهان لغو این تحریم‌ها بودند، اما چندین کشور دیگر از جمله اتریش با این اقدام به‌شدت مخالف هستند و معتقدند ارسال سلاح به شورشیان باعث بدتر شدن اوضاع خواهد شد.
تحریم‌های اتحادیه اروپا در حال حاضر لغو شده، اما به نظر نمی‌رسد که تا پیش از ماه اوت سلاحی در اختیار شورشیان مخالف بشار اسد قرار داده شود.
در این گیرو دار ایران تنها بر مذاکرات بین دو طرف سوری اصرار دارد و معتقد است راه حل دیپلماتیک عاقلانه ترین کار بوده و گره ای که با دندان باز می شود را نباید با دندان باز کرد.
پایان پیام/
نظر شما