خبرگزاری شبستان: حکمت در سنت دینی و فلسفی مسلمانان و به ویژه شیعیان از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که از یک سو احادیث و روایات فراوانی پیرامون ابعاد حکیمانه سخن گفتن، حکیمانه زیستن و حکیمانه عمل کردن وجود دارد و از سوی دیگر در نگرش و مباحث پایه فلسفه اسلامی نیز حکمت به عنوان یکی از عوامل اصلی دستیابی به معرفت نفس و شناخت ماهیت وجودی آدمی تلقی می شود، بنابراین شناخت وجوه حکمت و تقویت عقلانیت حکیمانه به همراه تدبر در عمل و فکر، می تواند تاثیر بسزایی در سبک زندگی فردی و اجتماعی داشته باشد.
اسحاق طاهری، استاد فلسفه دانشگاه قم درباره جایگاه حکمت در دانش فلسفه و به ویژه سنت فلسفه اسلام گفت: حکمت در قیاس و استقرای خشک ارسطویی خشک و بدمعنا شده است در حالی که می توان حکمت اسلامی را به زبان های مختلفی معرفی و ارائه کرد.
نویسنده کتاب «نفس و قوای آن از دیدگاه ارسطو، ابن سینا و صدرالدین شیرازی» ادامه داد: متاسفانه ما حکمت را در برهان خشک منطقی زندانی کرده ایم، بنابراین با وجود عظمت اندیشه این مرد بزرگ (ارسطو) باید گفت که اگر حکمت و فلسفه را محصور به روش های قیاسی کنیم در این صورت بخش عظیمی از پیام های حکمی و فلسفی که روح را زنده می کنند از دست می روند.
وی با تاکید بر اینکه باید حکمت را در قالب هایی چون هنر ارائه کرد، ادامه داد: این قریحه و ذوق است که می تواند حکمت در ابعاد مختلف به مخاطب ارائه دهد که یکی از بارزترین نمونه ها در این رابطه را می توان به دنیای فلسفه تعمیم داد، برای مثال در حال حاضر در حوزه فکرِ فلسفی در جهان اسلام از روش ابن سینا استقبال کمتری می شود، چون روش این فیلسوف مسلمان، مشائی و استدلالی خشک است در حالی که در مقابل این تفکر و روش، اقبال بیشتری به روش سهروردی و ملاصدرا شده است چراکه این دو فیلسوف روشی ذوقی داشتند،مثلا ملاصدرا آمده و از طریق آیات و روایات پیام حکمت را بیان کرده است.
طاهری ادامه داد: ما بارزترین مصداق معرفی حکمت را در نهج البلاغه حضرت امیر (ع) می بینیم بنابراین سنت فکری اسلامی با حکمت گره خورده است، ضمن آنکه از بُعد روان شناسی نیز آدمی همواره به دنبال امنیت روان می شود تا به آرامش برسد، بنابراین حکمت به علت آنکه برای انسان دلیل و یقین را به ارمغان می آورد همواره از دغدغه های بشری محسوب شده است که به شکل نهان یا آشکار بروز یافته است.
استاد فلسفه دانشگاه قم با بیان اینکه حکمت و فلسفه مولود آموزه های دینی و سیره پیامبران الهی است، ابراز کرد: وحی در شکل گیری فلسفه و حکمت نقشی برجسته دارد، هرچند که به این مولفه توجه چندان نشده است و برخی وحی، نقل و عقل را دو حوزه جداگانه قلمداد می کنند.
وی تاکید کرد: مثلا اشاره به آیه ای از قرآن می کنند که در اسفار آمده است و نتیجه گیری می کنند که اسفار فلسفی نیست چراکه نقل را در فلسفه دخالت داده است در حالی که چنین نیست و زمانی که اعتبار روایی و حجیت برهان را اثبات کردیم، تعابیر قرآنی و نصوص دینی ما می توانند به عنوان مقدمه برهان استفاده شود، بنابراین عقل ثابت کرد که قرآن وحی معتبر است پس ما به اعتبار حکم وحی مجاز هستیم که آیات و روایات را در برهان به کار ببریم بدون آن که به جنبه عقلانی برهان آسیبی برسد.
اسحاقی خاطرنشان کرد: از این گفتار می خواهم نتیجه بگیرم که حکمت و فلسفه مولود آموزه های دینی و پیامبران الهی بوده اند و نقش وحی در شکل گیری فلسفه و حکمت بسیار برجسته و ملموس است، لذا با توجه به جایگاه حکمت در نصوص دینی، باید تولید علم نیز بر پایه حکمت عملی بنیان نهاده شود.
همچنین، حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر حسینی رامندی، استاد دانشگاه تفسیر و معارف قرآن کریم قم درباره معنای لغوی حکمت و ویژگی انسان حکیم گفت: حکمت از فضائل اخلاقی محسوب می شود که مستقیما در زندگی افراد اثر دارد چراکه شخص حمکتجو کسی است که بی دلیل کاری را انجام نمی دهد.
وی با بیان اینکه حکمت از توانایی نفسانی حکایت می کند که انسان را در حریم عقلانیت قرار می دهد، افزود: اساسا معنای لغوی این واژه به مفهوم کار متقن انجام دادن و عملکردی همراه با اتقان است، ضمن آنکه اگر کسی بخواهد خود را بشناسد و به معرفت از خویشتن دست یابد، ناگزیر باید حکیمانه فکر و عمل کند تا به یقین برسد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: حکمت ویژگی تولید شده در بستر دین تولید است، بنابراین جامعه علمی امروز ما باید بیش از گذشته به دنبال ابعاد آموزشی حکیمانه باشد، چراکه اساسا یکی از عوامل بومی سازی و اسلامی سازی در حوزه علوم انسانی، زدودن ویژگی های سکولاریستی و ورود اندیشه حکیمانه دینی به این علوم است.
پایان پیام/
نظر شما