بیایید خودمان را سانسور نکنیم

به گزارش خبرگزاری شبستان، سی و ششمین نشست زرین قلم با آیین رونمایی از کتاب‌ " اعترافات شهر خدا" با حضور دکتر حسین میرزایی، مدرس جامعه شناسی دانشگاه تهران، فاضل نظری، شاعر معاصر، دکتر حسین پاینده، مدرس دانشگاه علامه طباطبایی، سید مجید حسینی (نویسنده) و کوروش علیانی (مجری) روز سه شنبه 26 شهریور ماه، ساعت 14 در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.

گفتنی است، کتاب "اعترافات شهر خدا" در دو بخش با نام‌های «سفر به شهر خدا» و «سفر به شهر ظواهر» تالیف شده است که روایت سفر این نویسنده، به مکه و ریاض است.

کتاب، مواجهه خلاقانه و فعالانه با پیرامون نویسنده است

دکتر حسین میرزایی، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران و همسفر نویسنده گفت: کتاب، مواجهه ای خلاقانه و فعالانه با پیرامون نویسنده است و همین باعث شده کتاب کمتر به شیوه سفرنامه نویسی قدما نزدیک باشد که این نقص نیست بلکه عبور از تکرار مکررات است و بهانه ای برای پرداخت بهتر و بیشتر به بیان و طرح تاملات و دغدغه های نویسنده است.
 

وی ادامه داد: بخش هایی از کتاب در واقع پاسخ به سوالاتی است که در گفت و گوهایی که در حین سفر با هم داشتیم.

میرزایی افزود: اشارات کتاب از جنس مطالعات فرهنگی است و آنچه نویسنده در حوزه مطالعات فرهنگی و علوم سیاسی آموخته در این کتاب به خوبی از آن بهره برده شده است. همچنین پختگی نویسنده در این کتاب بسیار محسوس است. با خوانش کتاب، همراه نویسنده می شوید زیرا روایت فارغ از سفر به مکانی خاص است بلکه همراهی با دانش و تجارب نویسنده است.

وی رویکرد کتاب را رویکرد مفهوم نظری بر شمرد و انتخاب سه زوایه دید در قالب سه روایت، خود مبین این نظر است. با مطالعه کتاب اطمینان پیدا میکنید با یک دانش آموخته دانشگاهی مواجهید زیرا از کنار مسایل، سرسری نگذشته و اثر سرشار از دقت نظر به امور جاری پیرامون نویسنده است.

میرزایی در ادامه گفت: نقطه قوت دیگر کتاب، استفاده از تصاویر است! کمتر سفرنامه ای سراغ می توان گرفت که اینگونه ارتباطی ارگانیک بین متن و روایت تصویری موضوع روایت ایجاد کرده باشد. نکته بی نظیر دیگر اینکه؛ سفرمان، ششم فروردین امسال آغاز شد و 12 اردیبهشت، کتاب چاپ و در نمایشگاه کتاب ارایه شد که این بخشی مرهون هنرمندی نویسنده در سرعت نگارش و بخشی مدیون هماهنگی و انگیزه مندی تیم انتشار است.

این استاد دانشگاه کتاب " اعترافات شهر خدا" را بسیار ارزشمند دانست و گفت: تاریخ چیزی نیست جز حافظه تصویری جامعه و اشخاصی مانند حسینی عملا این وظیفه را بر دوش می کشند. نگارش چنین کتاب هایی، برآیندی است از سیر تحول جوامع بخصوص در جامعه ما که اهل روزنوشت و روزانه نگاری نیستیم و چندان اهل تدوین و ثبت رویدادهای که تجربه می کینم نیستیم و این همان مسئله ای است که در حوزه معارف انسانی و به واسطه آن، گاه از فهم جامعه خود باز می مانیم. در لابه‏لای سفرنامه های مختلف و کتاب ها می توانیم سیر تغییرات فرهنگی و اجتماعی جوامع را ببینیم. بنابراین هر چه بیشتر به وقایع نگاری بپردازیم به فراهم آمدن داده های تاریخی، بیشتر کمک کرده‏ایم.حواسمان باشد که خواندن این کتاب، مطالعه یک سفر معنوی است نه یک سفرنامه صرف.

در ادامه فاضل نظری شاعر در خصوص کتاب "اعترافات شهر خدا" گفت: گمان می کنم در حقیقت خواندن یک کتاب، نگاه به یک منظره است و هر کسی به نسبت زاویه اش می تواند روایتی تازه بیابد. در مورد سفر حج اتفاق عجیب این است که هر کس به حج رفته و بازگشته است، یک روایت دارد با نقطه اشتراکات زیاد! و این ماهیت سفرها را متفاوت می کند.

به نظر وی، آنچه سید مجید حسینی در کتابش گردآورده، گردآوری مجدد سفرنامه و کتاب قبلی اش با عنوان "هاروارد مک دونالد" بوده و آنچه جالب توجه است، مقابله آدم و جهان ذهنی و عینی می باشد که می‏تواند منجر به کشف جدیدی در هر فرد و مخاطب شود.

فاضل نظری گفت: احساس می کنم این اثر، به یاد آوردن گذشته‏ایی است که افرادی همچون من کمتر به آن دقت کردیم. به ویژه که قلم نویسنده بسیار قوی و تمیز است. وی همچنین از نویسنده کتاب "اعترافات شهر خدا" تقاضا کرد تا با نگاه انتقادی خاص خود، سفرنامه‏ای نیز در خصوص زندگی در شهر تهران بنگارد.

نظری در پایان متذکر شد: حواسمان باشد که خواندن این کتاب، مطالعه یک سفر معنوی است نه یک سفرنامه صرف. عرصه فرهنگ نیاز به شهید دارد و شهادت در این حوزه الزاما به معنای دست شستن از جان نیست بلکه هزینه کرد علم و آبرو در جهت بازنمایاندن آیینه‏وار مسایل مبتلا به خودمان به زبان خودمان است.

ارزش این سفرنامه در تغییر نگاه مخاطب به سفرنامه است

دکتر حسین پاینده، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، دیگر سخنران سی و ششمین نشست زرین قلم بود که در خصوص کتاب تازه انتشار یافته سید مجید حسینی گفت: اتفاق ارزشمندی که در این کتاب رخ داده است واژگون کردن همان تصور متعارف است و چون صحبت از مطالعات فرهنگی شد، از دو جنبه به این کتاب می پردازم: نخست از منظر نظریه باختین و دیگری از نگاه روانکاوی. بر اساس نظریه باختین که مسئله چند صدایی می پردازد، این سفرنامه با چند صدا نوشته شده است: متن، حاشیه و امیر. متن، صدایی است که با نگاهی رسمی به سفر حج می نگرد. حاشیه، همان پرداختن و توجه به وضعیت زنان در جامعه عربستان است و یا معماری فضای شهری و ...است و امیر که کودکی دوساله است. ما در این اثر با سه نگاه و منظر مواجهیم. صدای امیر، صدای نافرمانی است. این صدا که بازنمایی صدای تن است کاملا با صدای متن که صدای روح و عقل است، در تعارض است. زیرا ویژگی ذاتی کودک بی قیدی است و حواسپرتی و الزام تن هم همین است اما صدای متن، یک جور گفتمان عقل و رسمیت است.

وی ادامه داد: به گمانم سنتی که ابن‏بطوطه در سفرنامه‏نویسی بنیان نهاد، سنت برون‏نگر است اما تنها سفری که در آن به بیرون متوجه نیستید و فقط به درون متوجهید، سفر حج است و این یعنی سفر معنوی. سه صدایی کردن، سنت سفرنامه نویسی به خصوص سفر حج را در فرهنگ ما دگرگون و واژگون کرده و به قولی دست به آشنا زدایی مفاهیم عادت کرده مان، کرده است. در این کتاب امر آشنا به نحوی غریب بازآفرینی می شود و از گزارش صرف دور می شود.

پاینده با اشاره به اینکه مطالعات فرهنگی یک علم بین رشته ای است گفت: از دیدگاه روانکاوی به ویژه از منظر فروید، صحبت از سه الگو می شود؛ نهاد، خود و فراخود. امیر، این پسر بچه خردسال، نماد خود است چون هر کاری بخواهد می کند و متوجه قداست مکان نیست. متقابلا بخش هایی از روایت که از صدای متن بازگو می شود بازنمایی از سوپرایگو یا فراخود است و حاشیه هم نماد نهاد است. بنابراین از منظر روانکاوی، در این سفرنامه با سه ساحت درونی با سه صدا و به نوعی با سه پاره روایت از شخصیت مواجهیم.

حسین پاینده در پایان باز یادآور شد: ارزش این سفرنامه در تغییر نگاه مخاطب به سفرنامه است.

تلاش کردم این کلیشه را بشکنم
سید مجید حسینی، نویسنده کتاب به عنوان سخنران برای توضیحات در خصوص اثرش گفت: به واقع رونمایی از کتاب را بسیار دوست دارم زیرا برخلاف مرسومات مدیریتی و انواع افتتاحیه ها و رونمایی ها، احترام و بزرگداشت کتاب و فرهنگ مطالعه است.

حسینی در خصوص انگیزه نگارش کتاب حاضر گفت: بعد از سفرنامه امریکا، سفرنامه ای در خصوص حج را لازم دیدم و نگارش " اعترافات شهر خدا" به نوعی عمل به قولی بود که داده بودم. و اما چرا حج؟ زیرا این دو فضا برای ما که در فضای بین جهانی زندگی میکنیم، متفاوت است.

وی ادامه داد: در مورد سفر حج سه نگاه وجود دارد و تا با آن آشنا نباشیم نمتوانیم درکش کنیم. برخی گمان می کنند در سفر حج با تن خوبمان سفر می کنیم و وقتی به مکانی چون امریکا می رویم، با تن بدمان سفر می کنیم. در حالیکه با همه وجودمان به هر سفری می رویم به ویژه حج. در حقیقت هر یک از ما یک بسته کامل از خوبی، بدی و تن و روحمان هستیم. زمانیکه می رویم حج اینگونه نیست که به بازار و جلوه های شهری و زیستی پیرامون مکه توجه نمی کنیم مثلا تجربه رفتن به کی اف سی ، سانسورش میکنیم و کسی هم که می رود به امریکا نمی آید بگوید رفتم به فلان مسجد در فلان ایالت یا منطقه.

بنابراین آنچه میخواستم در این کتاب بگویم اینکه؛ همه قاطی پاطی هستیم. هم خوبیم و هم بد، حال با چربش کفه ترازوی وجودمان با اندکی به نفع یکی از طرفین. و حتی خودمان هم نمی توانیم تفکیک کنیم که خوبیم یا بد. برای همین است که معتقدم با همه وجود متناقضمان با جهان پیرامون مواجه میشویم حتی در سفر حج.

نویسنده کتاب"اعترافات شهر خدا" در پایان گفت: مهمترین هدفم در نگارش این کتاب تلنگری برای دوری از خود سانسوری و گفتن این بود که "بیایید خود را سانسور نکنیم" و رفتارمان را در کلیشه های بی ارزش قرار ندهیم.

پایان پیام/