فرهنگستان معادل رمان را پیشنهاد دهد/ تمایز و تلاقی رمان ایرانی وغربی

احسان عباسلو،  معاون آموزش و پرورش بنیاد ادبیات داستانی در مورد مولفه های رمانبه خبرنگار شبستان گفت: مولفه به معنای سازه، سازنده و تشکیل دهنده ترجمه شده است و وقتی می گوییم مولفه های رمان یعنی آن عناصر تشکیل دهنده رمان که وقتی آنها را از رمان بگیریم دیگر رمان، مفهوم خود را از دست می دهد. مولفه های رمان، مولفه هایی است که به واسطه آن، رمان بودن داستان تبیین می شود.

 «رمان» واژه ترجمه نشده در فارسی

عباسلو در مورد معنای عام رمان اظهار داشت: رمان یک واژه فرانسوی به معنای داستان به نثر است که شامل حوادث و اتفاقات ناشی از تخیل از نویسنده است. ما رمان را از داستان بلند متمایز می کنیم، در صورتی که ترجمه ای از لغت رمان در فارسی نداریم.

وی خاطرنشان کرد: مولفه هایی مثل تخیل و شرح حوادث و اتفاق را داستان کوتاه، داستان کوتاه کوتاه، شعر حماسی و شعرهایی که حکایتی را روایت می کنند هم دارا هستند ، بر این اساس باید ببینیم رمان را در تقابل با چه ژانرهایی می خواهیم تعریف کنیم مثلا در تقابل با داستان کوتاه یا نمایشنامه یا داستان بلند.

 مشکل رمان در تقابل با داستان کوتاه

این نویسنده و شاعر با بیان اینکه مشکل تعریف رمان در تقابل با داستان کوتاه است، عنوان کرد: تعریف رمان در تقابل با سایر ژانرها مشکلی ندارد اما چون از نظر عنصری به داستان کوتاه نزدیک می شود دیگر مجبوریم که شاخص هایی را مدنظر قرار دهیم که از داستان کوتاه متمایز شود.

به گفته نویسنده مجموعه داستان های " کلاژ " و " واهمه های سرخابی" ،  باید ببینم رمان را می خواهیم نسبت به چه تعریف کنیم ،نسبت به داستان کوتاه یا ژانرهای دیگر و تعریف رمان نسبت به داستان کوتاه است که ما را گرفتار می کند.

 تعریف احساسی و غیر علمی از رمان

وی با اشاره به وجود تعاریف احساسی برای رمان، بیان کرد: برخی می گویند" رمان رنج انسان مدرن است". این دسته تعاریف احساسی است نه علمی زیرا می توان آنها را در مورد سایر ژانرها مثل داستان کوتاه هم به کار ببریم. تعاریفی از این دست مبنا و جامع نیست.

 طول شاخص ترین مولف رمان

معاونت آموزش و پژوهش بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان معتقد است، شاخص ترین مولفه و عنصری که می توان برای رمان برشمرد، طول داستان است و طبیعتاً این طول شاخص ترین عنصری است که مشخص می کند اثر داستان است یا رمان.

وی تصریح کرد: برخی می گویند" ممکن است یک نوشته بلند داشته باشیم که فاقد عناصر داستانی باشد". اینجاست که باید به تناسب تعریف رسید. اگر بپذیریم که یک نوشته داستان است پس دارای عناصر داستانی است و باید روی نوع آن یعنی کوتاه، نیمه بلند و بلند رمان بودن آن بحث کرد.

عباسلو با بیان اینکه در تعریف رمان ابتدا باید چند مساله مشخص شود، گفت: اول مشخص شود که نوشته داستان است یا نه. اگر فاقد عناصر داستانی بود که رمان نیست و اگر داستان بود وارد این فاز می شویم که داستان بلند است یا رمان.

 رمان یا داستان بلند

وی با اشاره به فقدان تعریف و معادلی برای رمان در زبان فارسی اظهار داشت: برخی رمان را همان داستان بلند می دانند و عده ای آنرا متمایز از داستان بلند کرده اند و برای رمان عناصر دیگری قایل شدند و می گویند عمق حادثه، جدی بودن سوژه، پیرنگ ها و عمق پیرنگها از عناصر رمان است.

عباسلو با تاکید بر اینکه طول داستان با عمق آن تفاوت دارد، تصریح کرد: اگر بخواهم عنصر شاخصی را که مبنای علمی داشته باشد به رمان نسبت دهم، طول اثر است. در غرب هم بر اساس تعداد واژه ها آثار را دسته بندی می کنند. شورت استوری زیر 4 هزار لغت دارد و برخی می گویند اثری با کمتری از 7 هزار لغت هم شورت استوری محسوب می شود. ناول لت بین 7 تا 17500 لغت، ناولا بین 17500 تا 40 هزار لغت و ناول بیش از 40 هزار لغت دارد.

این نویسنده و شاعر بعد جهان امکان را یکی از مولفه های رمان دانست و افزود: جهان امکان رمان واقعاً نسبت به سایر گونه ها زیادتر است. منظور از جهان امکان این است که در رمان از نظر شخصیت پردازی، طول و بسط رابطه های علمی و معلولی و تعداد حوادث جهان، امکان بیشتری نسبت به داستان کوتاه و داستان کوتاه کوتاه داریم.

 رمان مختوم و قائم به خود است

وی ادامه داد: یکی دیگر از مولفه های رمان این است که اثر مختوم و قائم به خود است. اثر انقدر امکان دارد که نیاز خودش را دربرگیرد و انتقال دهد .اثر تا زمانی که حس نکند کامل نشده است، ادامه می یابد اما در داستان کوتاه و کوتاه کوتاه ناگزیر به اعتماد به مخاطب خود هستیم یعنی خیلی وقت ها خلاءهایی داریم که ناگزیریم اعتماد کنیم که مخاطب، خود به آن می رسد.

 جذابیت نقطه مشترک رمان ایرانی و غربی

این نویسنده و شاعر در مورد تفاوت رمان ایرانی و غربی، گفت: ما با مخاطب طرف هستیم و مخاطب انسان است و خیلی خصیصه های در انسان ها مشترک هستند مثلاً لذت خوانش و جذابیت. آنچه رمان غربی و ایرانی را از هم متفاوت می کند، محتواست.

به گفته وی، مخاطب ما چیزی را می پسندد که برگرفته از فرهنگ ما باشد تا بتواند نیازها و دغدغه های خود را در آن اثر مشاهده کند.

 محتوا نقطه تمایز رمان ایرانی و غربی

معاونت آموزش و پژوهش بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان با بیان اینکه خیلی از نکات ادبیات غرب راهگشای ما نیست، افزود: داستانها آیینه رفتار ما هستند و اگر برگرفته از فرهنگ و زندگی ما باشند، وسیله ای برای برگرفتن تجربه محسوب می شوند و مسلماً برای ما مفید خواهند بود. اگر داستان ها با توجه به نیاز زندگی افراد نوشته شود، بی شک از لحاظ تاثیرگذاری متفاوت خواهد بود.

عباسلو با ابراز تاسف از اینکه تاکنون یک معادل درست برای رمان قرار نداده اند، بیان کرد: هنوز لغتی که معادل کلمه فرانسوی رمان باشد را نداریم. مشکل ما در تعریف لغوی این واژه است و بنده چندین بار پیشنهاد دادم که عده ای جمع شوند و یک معادل برای این کلمه پیشنهاد دهند.

فرهنگستان معادل رمان را پیشنهاد دهد 

وی با تقاضا از فرهنگستان برای انتخاب یک معادل برای کلمه رمان، اظهار داشت: اگر رمان را معادل داستان بلند بگیریم، آن وقت می توان به جای داستان بلند، داستان نیمه بلند به کار ببریم، در غیر این صورت فرهنگستان باید یک معادل برای این کلمه پیشنهاد دهد. وقتی کلمه غربی است برداشت های غربی هم از آن می شود و ناخودآگاه فکر به آن سمت می رود. با معادل سازی کلمه رمان بسیاری از مشکلات اختلافات در تعاریف و مولفه های این کلمه از بین می رود.

پایان پیام/