خبرگزاری شبستان: با توجه به قرار گرفتن در ایام دهه کرامت و ایام ولادت باسعادت امام رضا (ع) درباره کرامت در سیره رضوی با حجت الاسلام سید قاسم رزاقی موسوی، استاد جامعة المصطفی العالمیه (ص) به گفتگو پرداخته ایم از نظرتان می گذرد:
تبلور چه ویژگی هایی سبک زندگی رضوی را ممتاز و به الگویی جهانی تبدیل می کند؟
زندگی تمامی ائمه معصومین (ع) به ویژه امام رضا (ع) جامع همه کمالات و فضائل است اما زمانی که بحث از سیره می شود، بیشتر مباحث رفتاری و نظری مد نظر است. در سیره امام رضا (ع) به لحاظ رفتاری همه فضائل و کمالاتی که می تواند در یک فرد متجلی شود را می توان دید. در درجه نخست، امام مدافع حریم اسلام است؛ دفاع فرهنگی و علمی در اسلام و اندیشه های اسلامی به عنوان یک نکته برجسته در ایده آن حضرت (ع) دیده می شود. امام در طول عمر خود در مواجهه با غالیان (اهل غلات) که یکی از منحرفان آن عصر بودند و با جعل احادیث نسبت به ائمه (ع) اندیشه های غلطی را مطرح می کردند، بشدت مبارزه کرده و احادیثی در رد آنها مطرح کردند و اندیشه های باطل آنها را برملا می ساختند. دومین نکته ای که در سیره رفتاری ایشان می توان در نظر گرفت، توجه به علم و دانش است. آن حضرت (ع) در مقام امامت، علم ایشان کامل و منسوب به علم الهی و لدنی است و از این نظر امام بُعد خاص علمی داشتند؛ از این رو مامون در هر جا که احتمال می داده دانشمندی باشد او را دعوت می کرد به مناظره با امام رضا (ع).
نقطه اوج این نکته آن است که با وجود اینکه اعتقاد داریم امامان باقر (ع) و صادق (ع) نقش خاصی را در تببین اعتقادات شیعه دارند، اما حضرت علی بن موسی الرضا (ع) آن چنان نقشی در این زمینه ایفا می کنند که یکی از تعابیر درباره ایشانَ، عالم آل محمد (ص) است و این لقب نشان از جایگاه والای علمی آن حضرت (ع) دارد و نقش آفرینی امام (ع) در مواجه با فرقه های انحرافی زمان خود دارد.
از دیگر ویژگی های مهم در سیره رفتاری و اعتقادی حضرت رضا (ع) به چه مواردی می توان اشاره کرد؟
انیس قرآن بودن؛ امام (ع) قرآن را به عنوان گوهر حیات بخش می دانستند و هر سه روز، یک نوبت قرآن را ختم می کردند. ایشان هنگام خواب حتما آیاتی به ویژه آیات مربوط بهشت و جهنم را تلاوت می کردند و با گریه و الحاح از خداوند متعال بهشت و جنت را طلب می کردند و از عذاب جهنم به او پناه می بردند. این انس با قرآن در سیره ایشان نمود قابل توجهی دارد و ما نیز به عنوان شیعه ایشان باید این سیره را در زندگی خود پیاده کنیم.
نکته بعدی این است که امام رضا (ع) نگهبان نماز بودند و در نگاه ایشان هیچ عملی برتر از نماز به ویژه نماز اول وقت، نیست و آن حضرت توصیه می کنند بدون عذر نماز را از اول وقت به تاخیر نیندازید.
همچنین امام (ع) اسوه شجاعت است و در این زمینه از امام حسین (ع) و سایر ائمه معصومین (ع) کم نذاشتند. به این معنا که پس از شهادت امام حسین (ع) برخی گمان می کردند اهل بیت (ع) دچار ترس و واهمه شده و از مواضع خود عقب می کشند، اما مشاهده می کنیم در عصری که هارون الرشید با قدرت و صلابت مخالفان را سرکوب می کند، بعد از شهادت امام کاظم (ع)، حضرت علی بن موسی الرضا (ع) علیرغم مخالفت پیروان و اطرافیان خود (به دلیل حفظ جان ایشان) امامت خود را آشکارا بیان می کنند و در آن فضای ترس و دلهره آور، امام (ع) ترسی به دل را ه نمی دهند.
کرامت در سبک زندگی امام رضا (ع) و سیره ایشان چگونه تجلی می یابد؟
اخلاق و منش و زهد و تقوای امام رضا (ع) به گونه ای بوده که غیر شیعه و حتی دشمنان آن حضرت (ع) در اثر برخورد کریمانه، شیفته ایشان شده و در برابرشان ادب به جای می آورند. امام (ع) با مردم در نهایت ادب و مهربانی رفتار کرده و هیچ گاه با غرور و تکبر برخورد نمی کردند. ایشان با توجه به اینکه به لحاظ منصب سیاسی، ولیعهد بودند، اما در رفتارشان اثری از این اخلاق نیست. مطالعه در سیره ایشان این حقیقت را آشکار می کند که امام رضا (ع) هیچ گاه در سخن کسی جفا نمی کردند و هیچ زمانی میانی سخن کسی، سخن به میان نمی آوردند؛ هرگز نیازمندی را که می توانستند نیازش را برطرف کنند برنمی گردانند و هیچ گاه در حضور دیگران پای خود را دراز نمی کردند، امام رضا (ع) هیچ گاه بدگویی از خدمتگزاران خود نکرده و خنده شان هیچ گاه قهقهه نبود.
این کرامت را نیز در بُعد رفتاری و اخلاقی امام (ع) می توان شاهد بود. ما گاهی در مناظرات علمی جایی که احساس حق با ماست و می خواهیم برتری خود را ثابت کنیم، آشفته می شویم و صدای خود را بالا می بریم و برافروخته می شویم در حالی که در سیره ایشان می بینیم این طور نیست؛ امام (ع) به سخن طرف مقابل با سعه صدر گوش فرا می دادند و در پایان با طمانینه و آرامش و ادب، پاسخ او را ابراز می داشتند.
کرامت که بزرگواری و بزرگ اندیشی است و در خلقت آدم با توجه به آیات قرآن مشاهده می شود:" وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلًا ﴿ سوره اسراء، آیه70﴾ در ابعاد مختلف می تواند تجلی پیدا کند. اما کرامت بر دو نوع است: کرامت اولیه و ذاتی و کرامت ثانویه که اکتسابی است و انسان می تواند با تحصیل علم و اخلاق و فضایل در خود ملکه کرده و بدست آورد و نسبت به سایر انسان بالاتر رود. اینها را به عنوان نمونه در سیره ایشان و البته سایر ائمه معصومین (ع) می توانیم می بینیم.
پایان پیام/
نظر شما