مهدویت پژوهی ماحصل مطالعات مهدوی در کنار آینده نگری است

به گزارش خبرنگار حوزه مهدویت خبرگزاری شبستان، نشست علمی "رویکرد آینده نگارانه و رویکرد راهبردی در حوزه مهدویت" از مجموعه نشست های تخصصی مهدویت در قالب کرسی های آزاداندیشی صبح امروز باحضور دکتر محمدهادی همایون، غلامرضا گودرزی و غلامرضا بهروز لک در پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات برگزار شد.
دکتر غلامرضا گودرزی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) در ابتدای این نشست با بیان اینکه علم آینده نگری تاریخچه ای 20 ساله دارد، گفت: باید دید آینده پژوهی چه ارتباطی با مهدویت دارد و آینده نگری مهدوی قرار است، چه حوزه هایی را در بر بگیرد.
وی بااشاره به انواع آینده نگری، افزود: آینده نگری گذشته محور، حال نگر و آینده محور که چشم انداز 20 ساله منطبق بر این نوع نگاه و تجویز محور است.
این کارشناس مهدویت با بیان اینکه آینده پژوهی بحثی ارزشی است که غربی ها نیز معتقدند ماهیتاً ارزش محور است که یا باید از دین گرفت یا ارزش های جامعه، اظهارداشت: آینده نگری مبتنی بر دانش بشری، تجربه و عقل بشر است و ما معتقدیم مبتنی بر وحی نیز است، باید در اهمیت آینده پژوهی الهی و دینی گفت که آیا هر نوع اطلاع از آینده را می توان تایید کرد و یا هر نوع خبری از آینده الزام آور است.
گودرزی با ارائه سوالی مبنی بر اینکه آیا ارتباطی بین مهدویت و آینده نگری الهی وجود دارد، خاطرنشان کرد: برخی معتقدند هیچ ارتباطی ندارد و هر کدام بحثی جدا دارند. با این دلیل که در آینده پژوهی اصل خطا و نسبیت پذیرفته شده است و قطعیتی وجود ندارد ولی مهدویت امری قطعی است و تردیدی در آن نیست و اگر این دو را به هم پیوند دهیم ما را به خطر می اندازد زیرا امری قطعی و غیرقطعی را ارتباط داده ایم.
وی بااشاره به عقیده برخی دیگر در این خصوص، اظهارداشت: برخی معتقدند آینده پژوهی دینی همان مهدویت است. به این دلیل که هدف و مقصد در آینده پژوهی مهم نیست و اگر پذیرفته باشیم، هدف دین مهدویت است. همه تلاش ها در این حوزه به مهدویت ختم می شود و ما قائل به خطا نیستیم.
این پژوهشگر مهدوی با بیان اینکه رابطه آینده پژوهی و مهدویت رابطه عموم و خصوص من وجه است، گفت: این ارتباط ارتباطی محکم است و حوزه های گوناگونی را دربرمی گیرد، در نگاه آینده نگارانه مهدویت یک رویکرد است که می تواند رویکردهای کلامی، سیاسی، تمدنی را دربرگیرد.
دکتر گودرزی با بیان اینکه مهدویت چه کمکی می تواند به آینده پژوهی کند، تصریح کرد: برخی معتقدند از مهدویت می توان به عنوان افق راه نگاه کرد. برخی نیز معتقدند هر مشکلی رخ داد، ما به اندازه خود حل می کنیم و بقیه را به حضرت حجت می سپاریم، برخی نیز معتقدند ما راه خود را می رویم و حضرت از پایه شروع به اصلاح می کنند و ما تکلیفی در این خصوص نداریم.
وی با بیان اینکه چند ویژگی مهم در پتانسیل مهدویت در مباحث آینده پژوهی وجود دارد، اظهارداشت: تفکر مهدویت یک زبان مشترک با همه موعود ادیان دارد و برای همین امر اتفاق می افتد. دومین ویژگی پایه های اعتقادی مهدویت است که به مباحث مهدویت انگیزه می دهد، نشانه های ظهور در این حوزه بسیار راهبردی و تمدنی است؛ چراکه در تفکر مهدویت نشانه ها شفاف و روشن گفته شده است.
این پژوهشگر مهدوی ادامه داد: اگر ما در نگاه آینده پژوهی از پتانسیل مهدویت استفاده کردیم و در ورودی های این زمینه از مباحث کلامی و اعتقادی و تاریخی کمک گرفتیم و در تحلیل و تصویرسازی ورودی ها از آن استفاده کردیم، به نتیجه مطلوب دست یافته ایم.
دکتر گودرزی باارائه سوالی مبنی بر اینکه ساخت آینده از نگاه آینده پژوهی چیست؟ خاطرنشان کرد: تنها وظیفه ما زمینه سازی است یعنی حرکتی هدفمند ارائه دهیم، سه عنصر اصلی در زمینه سازی فعال بودن، اثربخشی، هدفمندی است که اگر حاصل شد، به وظیفه خود عمل کرده ایم.
وی با بیان اینکه اگر با ادبیات زمینه سازی وارد آینده پژوهشی شویم، نگرانی وجود ندارد. ادامه داد: در تفکر مهدویت خطا معنی نمی دهد و قطعیت وجود دارد و ما معتقد نیستیم که در افق آینده برای تفکر مهدویت قطعیت وجود ندارد.
دکتر غلامرضا بهروزی لک در ادامه این نشست در نقد سخنان دکتر گودرزی، گفت: باید دید چه نسبتی بین مهدویت و آینده پژوهی وجود دارد، ماموریت محوری و دغدغه مندی در این حوزه بسیار برجسته است چرا که دغدغه منتظر حقیقی کشف آینده است و به دنبال حوادث منظم و مرتبط با یکدیگر منتظر یک نوآوری است.
وی بیان داشت: متفکران غربی معتقدند آینده پژوهی در مکان تحقق پذیر است. آنها آینده پژوهی می کنند تا آینده خود را بسازند که وجه اشتراکی با آینده پژوهی دینی به وجود می آورد. به این معنی که هر دو به دنبال چیزی هستند.
این پژوهشگر مهدوی با ارائه دو بحث مهدویت باوری و مطالعه مهدویت، گفت: باید دید مهدویت چه جایگاهی در آینده پژوهی دارد و با مطالعه این تفکر دریافت که چه نسبتی با آینده پژوهی اسلامی مهدویت پژوهی با حدیث پژوهی، تاریخی، جامعه شناسی و سیاست و غیره پیوند می خورد. یک مهدویت پژوه موفق کسی است که در تمام دانش ها دست دارد.
دکتر غلامرضا همایون در ادامه نشست با بیان اینکه بین مهدویت به عنوان ایده و مهدویت به عنوان حوزه پژوهش ارتباطی وجود دارد، خاطرنشان کرد: ما معتقدیم در حوزه مهدویت تلاش علمی پیرامون این تفکر وجود دارد. بحث ما مفهوم محوری در علم مهدویت است. اینکه آیا علم مهدویت درون رشته ای یا فرارشته ای است.
وی گفت: اصولاً در حوزه علوم انسانی معاصر اسلامی بحث روشی مطرح است. اینکه اطلاعات را از کجا جمع کنیم که به صورت تجربه گرایی است و از کف جامعه جمع می شود.
همایون بااشاره به اعتبار این حوزه، گفت: در این حوزه معتقد نیستیم که متن حجت ندارد. درحالی که متن قرآن و روایات برای ما حجت دارد که در اینجا بحث قطعیت و عدم قطعیت موضوع پیدا می کند.
دکتر گودرزی در جمع بندی این بحث، گفت: تمام روش های آینده پژوهی به دنبال کشف آینده هستند که اشتراکی بین آینده پژوهی غربی و دینی است. با این تفاوت که در نگاه ما معاد نیز وجود دارد.
وی ادامه داد: در آینده نگری به دنبال ایده ها هستیم و به اعتقاد بنده اگر مطالعات مهدوی را در کنار آینده نگری بگذاریم، مهدویت پژوهی به وجود می آید.

پایان پیام/