کارکرد و لزوم وجودی احزاب در جامعه چیست؟

خبرگزاری شبستان: حزب عبارت است از گروهی از افراد، که به‌خاطر اهداف مشترک و اصول، برنامه‌ها، استراتژی و خط مشی‌های مشترک درون یک سازمان مشخصی به منظور رسیدن به اهداف مشترک و اجرای برنامه‌ها، اصول، استراتژی‌ها و خط‌مشی‌ها گرد هم آمدند. حزب یعنی تشکلی از افراد با باور های سیاسی مشترک که به‌منظور شرکت در اداره امور کشور با هم تعامل و همکاری می‌کنند. بنابراین حزب چند جزء دارد: وجود اهداف، برنامه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی یک سازمان و یک تشکل. مهمترین هدف تمامی احزاب عبارت از کسب قدرت سیاسی است، هیچ حزبی انکار نمی‌کند که به دنبال کسب قدرت نیست و کسب قدرت امر مذموم و ناپسند تلقی نمی‌شود. لذا ابزار‌های مهم تهیه شده که یکی از ابزارهای کارآمد در زمینه حزب است.در قرآن نیز تشکل و تحزب بیان شدذه است. عبارت «صف‌بندی» وجود دارد و صف حق باید متشکل شود، چون صف باطل متشکل است. صف حق باید مانند قطرات دریا به هم متصل شوند و دریا را بسازند. در واقع با اتصال قدرت می‌توان جامعه و خلق را سامان‌دهی کرد. تمام این شاخص‌ها نشان می‌دهد کار حزبی همان اتصال به حبل‌الله است که بارها سفارش شده است و باید با تهذیب نفس همراه باشد. واژه «احزاب» که به صورت جمع به کار رفته است در ده آیه قرآنی مورد توجه قرار گرفته است: «وَ مَنْ یَکفُرْ بِهِ مِنَ الْأَحزابِ فَالنَّارُ مُوعِدَهُ...»، «وَ مِنَ الْأَحْزَابِ مَن یُنکِرُ بَعْضَهُ...» ، «فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِن بَیْنِهِمْ» و سایر آیات.
فعالیت احزاب در کشور ما دارای پیشینه ای بیش از یک قرن است. در این مدت فعالیت احزاب و گروه های سیاسی در کشور ما دارای فراز و نشیب های بسیاری بوده است؛ به گونه ای که اظهار نظر درباره کارنامه احزاب مختلفی که در ایران شکل گرفته اند کار چندان ساده ای به نظر نمی رسد. از سوی دیگر، این نکته نیز به خوبی مشخص است که تشکیل احزاب حرفه ای و فعالیت حزبی موثر نیازمند شرایط و زمینه های مشخصی است.
شکل دادن به افکار عمومی،ادغام اجتماعی ونظارت بر قدرت سیاسی از کارکرد احزاب است. هر حزبی به مثابه‌ی چشمی نسبت به حزب حاکم عمل نموده و از کوچکترین خطایی حزب حاکم به نفع خود استفاده کنند و حزب حاکم خود را تحت نظارت حزب بیرون می‌بینند، لذا برنامه‌ها را خوب اجرا می‌کند تا به نوبت دیگر بتواند قدرت را به دست بگیرد. از سوی دیگر حزب بیرون با تلاش‌های سیاسی، علمی، فرهنگی و اجتماعی خود در صدد جلب اعتماد مردم، سیاست‌مداران و نخبگان است.
احزاب همچنین مطالبات مردم را جمع آوری می نمایند. شاید به تعداد انسانها تقاضا وجود داشته باشد. همه‌ی انسانها نمی‌توانند این همه نیازهای پراکنده را به دولت منتقل کند، هنر احزاب است که این همه تقاضاها را دسته بندی کند تا امکان ارایه به دولت و اجرای آن وجود داشته باشد. دریافت، دسته‌بندی و انعکاس به دولت از طریق احزاب صورت می‌گیرد، که واسط بین دولت و مردم‌اند؛ این بر مفروضاتی استوار است، یکی از مفروضات در هر نظام اجتماعی، نهادهای به رسمیت شناخته شده‌اند، که یکی دولت و دیگری نهاد مردم است؛ مفروض دوم، حقوق برای دولت و مردم؛ سوم وظایفی برای دولت و مردم تعریف شده و به رسمیت شناخته است، که حقوق دولت باید استیفا شود، و در مقابل نیز حقوق مردم باید استیفا و مورد توجه قرارگیرند، و همین طور وظایف طرفین باید انجام شود. برای اینکه آنها خوب انجام شوند، ما باید از آنها آگاه شویم. این کار ویژه را حزب بر عهده دارد
احزاب باعث تخلیه‌ی روانی فشارهای مردم می‌شوند، حرف دل آن‌ها را می‌زنند و آن‌ها را از نظر روانی به آرامش می‌رسانند. احزاب مورد نظر ما باید بتوانند چنین فعالیت‌هایی را انجام دهند. این کارکردها در ادبیات سیاسی غرب متعارف است؛ ولی احزاب باید کارکردهای دیگری نیز در ادبیات دینی و جوامع مذهبی ما داشته باشند. در واقع حزب باید با ولایت فقیه و ارزش‌های اسلامی مندرج در قانون اساسی کشور ما سازگار باشد.
نویسنده: حدیث اقبال
پایان پیام/