به گزارش خبرگزاری شبستان، عطا الله کوپال، داور اولین جشنواره ملی نمایشنامه نویسی گفت: اگر بنیاد ادبیات نمایشی بتواند به عنوان ارائه کننده چشم انداز و برنامه ریز برای نمایشنامه نویسی ایران،نقش آفرینی کنددر آن صورت می‌توان امیدداشت که به تأثیرگذارترین نهادفرهنگی معاصر برای تئاتر آینده ایران بدل شود.
دکتر کوپال در ادامه افزود: استقبال گسترده از فراخوانِ بنیاد ادبیات نمایشی، این امید را در دل‌ها بیدار می‌کند که نمایشنامه‌نویسی همچون دیگر گونه‌های نویسندگیِ خلّاق مثل رمان،داستان کوتاه و شعر به عنوان یک نوع ادبیِ پُر‌طرفدار در ایران مطرح است.
داور اولین جشنواره ملی نمایشنامه نویسی گفت: باید در نظر داشت که نمایشنامه، صرفاً نوشته‌ای ادبی نیست و به تنهایی، مسئولیت و وظیفة بیان احساساتِ شخصی نویسنده را بر عهده ندارد. نمایشنامه، خلاقیتی است، برای کامل شدن و استعلا یافتن بر روی صحنه، و بدون داشتن هر گونه دیدگاهی از اجرای نمایش، نمایشنامه را باید خلاقیتی ناتمام تلقی کرد. از این رو شناخت امکانات و ظرفیت‌های صحنه، جزو ملزومات حرفة نمایشنامه نویسی است و نمایشنامه نویس، بیش از سایر دست‌اندکاران تئاتر باید با همة ویژگی‌ها و جزئیات مربوط به صحنه، هنر بازیگری و هنر کارگردانی و صحنه‌آرایی آشنا باشد.
این پژوهشگر تئاتر و استاد دانشگاه با اشاره به چاپ آثار منتخب توسط بنیاد ادبیات نمایشی ایران، تصریح کرد: چاپ آثار منتخب جشنواره فقط گام اول در توسعه نمایشنامه نویسی ایران است. مسئله اصلی‌تر و عمده‌تر، هدایت آثار چاپ شده برای اجرا است. برای این کار باید ظرفیت های اجرایی آثار چاپ شده برای کارگردانان تبیین شود. مثلاً برنامه‌های گسترده نمایشنامه خوانی برگزار گردد و طی آنها جلسات نقد و بررسی با حضور نویسنده تشکیل شود و نتیجه عملی چنین جلساتی زمینه سازی برای اجرای آثار باشد.
کوپال در ادامه افزود: باید بگویم که شرکت در جشنواره کم کم در ایران دارد تبدیل به شغل می‌شود. شاید تعدّد جشنواره‌ها بتواند سبب شود که شرکت کنندگان به جوایز مادّی آن امید ببندند، اما باید در نظر داشت که حرفه اصلی، خودِ تئاتر است و جشنواره همیشه به عنوان مکمل تئاتر باید عمل کند و نهایتاً شایسته‌ترین ها را تشویق کند ،اما اگر کسی احیاناً شایستگی کمتری نسبت به نفر اول و دوم و سوم جشنواره ای داشت نباید از چتر حمایتی محروم گردد.
وی با اشاره به تشکیل دبیرخانه دایم در بنیاد ادبیات نمایشی ایران گفت: اگر جشنواره نمایشنامه نویسی بنیاد ادبیات نمایشی شکل سالانه پیدا کند و دبیرخانه دائمی تشکیل دهد، فقط به بخشی از نیازهای تئاتر پاسخ داده است. هنر و فرهنگ را با کالاهایی مثل برنج و روغن یا قند وشکر نباید مقایسه کرد که تلاش کنیم در تولید آنها به خودکفایی برسیم. هنر، فرهنگ و ادبیات به طور کلی جنبه‌ای جهانی دارند و برای آشنایی با پیشرفت‌های تئاتری جهان، باید به اطلاعات روزآمد و دانش علمی نوین مجهز شد و علاوه بر این باید ابداعات و خلاقیت‌های نوین تئاتری دنیا را رصد کرد و از آنها بهره گرفت. بنابراین بنیاد ادبیات نمایشی چنانچه هر گام بزرگ را بدون چشم اندازِ سامان‌دهیِ پژوهش در عرصه تئاتر بردارد، اقدامی ناکافی و ناتمام را به انجام رسانده است.
این نمایشنامه نویس خاطر نشان ساخت: تئاترِ توسعه نیافته کشور ما چنان در گیر ساز و کار تعریف توسعه یافتگی است که هر گونه بحث فنی در باره نمایشنامه در مباحث مربوط به تکنیک‌های اجرایی و امکانات صحنه گم می شود. بنیاد تئاتر قبل از آنکه به وسیله بازیگر، کارگردان و خصوصیات فنی صحنه شکل بگیرد توسط زبان آفریده می‌شود. هر ابداعی در زبان حتی اگر به زبان محاوره و عامیانه هم باشد، زبان را به امر ادبی تبدیل می‌کند. نمایشنامه در طول تاریخِ دیرپای ادبیات نمایشی در جهان همواره به عنوان یک متن قابل تدریس در دانشکده‌های ادبیات مطرح بوده است. هیچ خلاقیتی در زبان نمی‌تواند معاف از به کارگیری در عرصه نقد ادبی و بررسی زبان‌شناختی باشد. وجه ادبیِ نمایشنامه در نمایشنامه نویسی ایران کمتر مورد توجه واقع شده. گویی به سختی باورمان می‌شود که نمایشنامه نویس هم یک ادیب است از نوع خاص خودش.
دکتر عطا الله کوپال با اشاره به وظایف بنیاد در ارتقای ادبیات نمایشی کشور گفت: در عرصه نمایشنامه نویسی ایران چند حوزه دست نخورده وجود دارد که هر گونه سرمایه‌گذاری بر روی آنها مطمئناً جواب می‌دهد. یکی عرصه اقتباس است. البته در این زمینه به صورت پراکنده اقداماتی صورت گرفته اما چنانچه به صورت دورنمایی چند ساله، ادبیات کهن و معاصر ایران و جهان مورد توجه قرار بگیرد قطعاً نتیجه مطلوبی به بار خواهد آورد.عرصه دیگر، نمایشنامه نویسی برای مدارس است.
وی در ادامه توضیح داد:البته منظورم صرفاً نمایشنامه نویسی برای کودکان و نوجوانان نیست؛ بلکه منظورم دقیقاً نمایشنامه نویسی برای مدرسه است. یعنی در سطح دبستان و متوسطه. نمایشنامه نویسی برای مدارس، ویژگی های منحصر به فردی را می‌طلبد. هماهنگی جدی و جداگانه با وزارت آموزش و پرورش را نیاز دارد و برای این منظور باید جلسات تخصصی برای نمایشنامه نویسانِ علاقه‌مند تشکیل گردد و کار میدانیِ گسترده‌ای به عمل آید. عرصه دیگر نمایشنامه نویسی صرفاً برای سرگرمی است . تئاترِ فرهیخته در کشور ما به این بخش نزدیک نشده و حتی شاید آن را دون شأن خود دانسته است . تئاتر فرهیخته ما بیشتر تمایل دارد به مسایل غامض فلسفی، سیاسی و یا اجتماعی و روان‌شناختی وارد شود. خوب در این صورت چه کسی باید عوام را سرگرم کند؟
این مدرس تئاتر با ابراز تاسف از اینکه آنهایی که از هنر چیزی نمی‌دانند وارد کار شده اند افزود: آیا درست است که این عرصه را به بی هنران و سوداگرانی که به هر وسیله مبتذلی می‌خواهند مردم را بخندانند واگذار کنیم؟ آیا بهتر نیست که تحقیق گسترده‌ای روی تئاترهای « برادوی » در نیویورک یا تئاترهای « وِست اِند » در لندن به عمل آید؟ تماشاخانه‌های برادوی و وست اند در طول سال میلیاردها دلار درآمد دارند که اخیراً آمار آنها را نیز در مقاله‌ای در مجله صحنه ارائه کرده‌ام. ضمناً آنها هیچ گونه لودگی یا پیشِ پا افتادگی هم در سرگرم کردن مردم ندارند. کاملاً به جا و شایسته است که گروه‌های پژوهشی متعددی روی این موضوع کار کنند و به نمایشنامه نویسان، راه کار و ایده ابتکار ارائه دهند.
دکتر کوپال در پایان افزود: نمایشنامه نویسی در کنار سواد تئاتری سواد گسترده ادبی می‌خواهد. این همان چیزی است که به عنوان مثال در آثار نمایشی اکبر رادی به خوبی آشکار است. رادی از خلال زبان مردم کوچه و بازار، متنی آفریده که از نظر ادبی قابل قرار گرفتن زیر جدی‌ترین تئوری‌های نقد ادبی است. بنیاد ادبیات نمایشی روی این وجه نمایشنامه نوسی ایران می‌تواند تأکید ویژه‌ای بگذارد و امیدوارم به تمام معنا، بنیادی باشد برای « ادبیات » نمایشی.
پایان پیام/
نظر شما