به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از هفته نامه « اکسپرت » بحران اسنودن نشان داد آمریکا بسیار از آنچه به نظر می رسد آسیب پذیر تر است به همین خاطر باید برای روز مبادا یعنی زمان فروپاشی سلطه‌گر جهانی فعلی اندیشه های جدیدی تهیه کرد.جامعه شناسی تاریخی که رشته نسبتاً نادر علمی است، قبل از همه سعی میکند پاسخ سئوال »چرا؟» را بدهد. برای مثال، چرا در سال 1588 ناوگان بزرگ اسپانیا موفق نشد از پس دزدان دریایی انگلیس، کشور رده دوم آن زمان بر آید؟ در آن زمان اسپانیا صاحب یک سوم اروپا (پرتغال، ایتالیا، اتریش و بلژیک) بود و نیز طلا و نقره سرخ‌پوستان آمریکا را به دست آورده بود. ولی این ثروتها به جای اینکه به بودجه کشور ریخته شود، بیشتر در اختیار درباریان و افراد نزدیک به آنها قرار می گرفت که با هم مسابقه مصرف تجملی گذاشته و به ویرانی اقتصاد کشور توجه نمی کردند. نفوذ بیش از حد الیگارش ها و ناتوانی و عجز حکومت مرکزی از تغییر خط سیاسی نشانه های اساسی فرا رسیدن فروپاشی هر امپراطوری است.
مهم ترین اطلاعاتی که ما از افشاگری های ادوارد اسنودن، مأمور سابق فراری سرویس های ویژه آمریکا در می یابیم، نه با ابعاد بی نظیر شنود تلفن ها و اینترنت بلکه با سرمایه گذاری های عظیم در این کار بی معنی ارتباط دارد. میزان داده هایی که جمع آوری می شوند با امکان پردازش معقولانه این داده ها تناسب معکوس دارد. حتی سازمان ویژه آلمان شرقی »شتازی» گونیهای نامه ها و اطلاعات خوانده نشده دیگر را از خود باقی گذاشته بود. در شرایطی که حتی اسنودن که یک کارمند استخدامی غیررسمی جوان بود، می توانست به خود اجازه دهد خانه مجللی در هاوایی داشته باشد، می توان تصور کرد چه لشگرهایی از انسانهای دیگر از محل بودجه ضد تروریستی ایالات متحده زندگی شیکی دارند.
بخش مالی که در آن بسیاری از زمامداران عصر حاضر متمرکز شده اند و نیز ارتش آمریکا ( که تجهیزات تصور ناپذیری دارد ولی از برقراری نظم در عراق و افغانستان عاجز است) باید به همین جا اضافه شوند. ولی در عین حال هزینه های بخشهای دیگر بودجه اعم از آموزش و علم تا پارکهای ملی به بهانه های غیر معتبر کاهش می یابد. اینها نشانه های ناراحت کننده و حتی مخوف فاجعه آمریکایی هستند ولو اینکه این وضع می تواند تا سال های زیادی ادامه یابد. سلطه آمریکایی از ذخیره بزرگ استقامت مالی و سیاسی برخوردار است و لذا نمی تواند در یک آن از بین برود.
ولی تجربه تاریخی نشان می دهد که امپراطوری هایی که از حد توان خود خارج شده و بیش از حد از درون متشنج می گردند، می توانند خیلی سریع وارد مرحله فروپاشی شوند. در گذشته دور رم باستان و در گذشته نه چندان دور اتحاد شوروی دستخوش همین سرنوشت شدند. فروپاشی نتیجه حمله آشکار دشمن نیست. اتحاد شوروی در برابر ارتش های هیتلر ایستادگی کرده بود. ناراضیانی که همه جا هستند، فروپاشی را تحریک نمی کنند. علت اساسی فروپاشی این است که نیروهایی آن را به عمل می آورند که در واقع این تبعات رفتار خود را پیشبینی نمی کنند. برای مثال، ارمنی هایی که به روسیه بسیار وفادار هستند، زمانی درخواست کرده بودند که ناگورنی قره‌باغ از تابعیت یک جمهوری به تابعیت جمهوری دیگر منتقل شود، و به یکی از عوامل فروپاشی تبدیل شدند. فعالان روند دگرگون سازی شوروی هم که به نوسازی نظام شوروی اعتقاد صادقانه‌ای داشتند، عوامل دیگر آن حادثه شدند.
پدیده های نگران کننده در گذشته نیز بروز کرده بودند از جمله در سال 1973 که پادشاهی های نفتی خاور میانه سعی کردند »پتو را به طرف خود بکشند» در حالی که حامی آمریکایی آنها سرگرم مسایل ویتنام بود. در همان حال آلمان غربی در صدد آشتی بازی با آلمان شرقی برآمد و ژاپن به خرید دارایی غیر منقول در نیویورک پرداخت. در آن زمان نخبگان آمریکایی اراده و بصیرت سیاسی کافی داشتند تا اقمار خود را که احساس آزادی بیش از حدی کرده بودند، به صورت مؤدبانه به جای مناسب آنها باز گردانند. عقب نشینی ناگهانی اتحاد شوروی از مواضع ژئوپلتیکی خود به سلطه جهانی آمریکا توان جدیدی بخشید.
آن مرحله شکوفایی مجدد را »جهانی شدن»، »توافق واشنگتن» و حتی »پایان تاریخ» نامیدند. و حالا رکود بزرگ همزمان با جنگهایی که به بن بست می خورند و تشتت در میان متحدان، ایالات متحده را تقریباً در همان حالت گذاشته است که اتحاد شوروی اوایل سالهای 1980 در شرایط بن بستهای خود در افغانستان و لهستان و مشکل بازسازی اقتصاد خود تجربه کرده بود. نخبگان سیاسی آمریکا به فراکسیونهایی که به استقلال خود افتخار می کنند و نمی خواهند با هم درباره اصلاح کمابیش جدی خط سیاسی به توافق برسند، تقسیم بندی شدهاند. این نشانه ترسناک فراهم شدن اوضاع انقلابی است.
ولی همه موقعیتهای انقلابی به انقلاب تبدیل نمی شوند. فلج قدرت و افت نفوذ کشور هم می تواند رخ دهد که همین امر در اتحاد شوروی مشاهده شده و اکنون در سوریه به چشم می خورد. این بدان معنا نیست که کالیفرنیا فردا از ایالات متحده جدا خواهد شد. بحران از »خطوط تنش» میگذرد. از نظر اتحاد شوروی، این امر به معنی قیام در جمهوریها و رفتار خودسرانه وزارتخانهها بود در حالی که در ایالات متحده ما میتوانیم شاهد ناآرامیهای نژادی و ناآرامیهای دیگری بشویم به ویژه با توجه به مسلح بودن همه مردم.
آنچه که گفته شد، از نشانه های آشکار فرا رسیدن بحران آمریکا بر می آید که نظریه علمی این نشانه ها را تأیید کرده است. اوضاع آمریکا باعث نگرانی همگانی می شود زیرا سلطه آمریکایی جهان را کمابیش سازماندهی می کند و فروپاشی آن می تواند عواقب فاجعه باری به دنبال داشته باشد.
یکی از علل فروپاشی اتحاد شوروی این بود که این تحول طی مدت زیادی غیر ممکن محسوب می شد. سیاستمداران دوران گورباچف به همین علت بی احتیاط رفتار می کردند. بدیهی است که بازسازی و نوسازی ریشه ای کشور از هرج و مرج بهتر است. این کار به معنی تنظیم سوسیال دمکراتیک روندهای اجتماعی و اقتصادی کشورها، مناطق و تمام جهان است. دعوت به این بازسازی جهانی دور از واقعیت به نظر میآید. بدیهی است که علوم اجتماعی باید با فشردگی بیشتر روی این مسأله کار کنند زیرا از آغاز فروپاشی یک کشور بزرگ تا پایان این روند وقت بسیار کمی می گذرد که تجربه شوروی سابق یک بار دیگر این واقعیت را به اثبات رساند.
خبرگزاری شبستان:آنچه که در حال حاضر در ایالات متحده رخ می دهد و از جمله پرونده اسنودن نشان دهنده توان بالقوه بزرگ بی‌ثباتی ناگهانی در این کشور است.
کد خبر 285050
نظر شما