به گزارش خبرگزاری شبستان از بیرجند، بسیاری از اماکن تاریخی شهرستان بیرجند از دوران‌هایی مثل قاجار و صفویه به یادگار مانده است که امروز به عنوان میراث گذشتگان به عنوان مکان‌هایی دیدنی مورد بازدید مردم قرار می گیرند.
حسینیه نواب
یکی از تکایای معروف شهرستان بیرجند حسینیه نواب است که در دوران سلطنت شاه عباس صفوی با فرمان امیرزاده خاتون ملقب به نواب یا بی بی نواب ساخته شده است.
وی فرمان احداث حسینیه باشکوه و پرعظمت نواب را صادر نمود و همچنین کتیبه ای که در قسمت پیش طاق ورودی حسینیه واقع است تاریخ 1001هجری قمری بر آن حک شده و عمل حاجی یارآگاه را نشان می دهد که احتمالاً گچبری های پیش طاق توسط وی انجام گرفته است. این تکیه با عظمت دارای موقوفات متعدد از قبیل زمین، آب، اشجار در داخل شهر و روستای اطراف قاینات بوده است که تا اواخر سال های 1357 نگهداری می شد ولی مورد بی توجهی قرار گرفته و به تدریج متروکه گردیده است.
مدرسه شوکتیه
مدرسه شوکتیه در داخل بافت قدیمی شهر بیرجند قرار دارد که تک ایوانی بوده و هشتی، دهلیز، ایوان رفیع، حیاط، حجره های دور تا دور حیاط شاه نشین و حمام از متعلقات این بنا است. سر در ورودی بنا دارای طاق جناغی با تزئینات مقرنس می باشد.
بنای شوکتیه در سال 1312 ه.ق به منظور برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم ساخته شد و در سال 1326 ه.ق اولین مدرسه جدید بیرجند در آن تاسیس شده است.
باع و عمارت رحیم‌آباد
باغ و عمارت رحیم آباد دارالحکومه اسماعیل خان شوکت الملک در حدود سال 1315 ه.ق بوده است که دارای باغ، انبار، بنای ورودی، استخر وعمارت اصلی است.
ویژگی مهم این بنا، تزئینات زیبای آن است که شامل آیینه کاری ها و گچبری های بسیار زیبایی با نقش سردیس حیوانات، گل وگیاه و نقوش اسلیمی است.
بند دره
بند یا سد تاریخی دره بنایی است عظیم از سنگ، آجر و ملات ساروج که بر مسیر سیلابی در رشته کوه باقران در دوره قاجار در زمان حکمرانی حشمت الملک علم ساخته شده است.این بنا با 31 متر طول تاج، سه الی پنج متر عرض تاج و حدود 13متر ارتفاع، مهمترین بند تاریخی در بیرجند محسوب می شود.
بند عمر شاه
بند تاریخی عمر شاه در فاصله دو کیلومتری جنوب غرب بیرجند و در داخل رشته کوه باقران بنا شده است. این سد از سازه های آبی متعلق به دوره قاجار است و زمان حکمرانی حشمت الملک علم بنا شده است.
کنسولیاری انگلیس (باغ منظریه)
بنای کنسولیاری در مزرعه منظریه در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب بیرجند قرار گرفته است. مجموعه ساختمان های کنسولیاری در داخل باغی قرار گرفته و به علت اینکه بر روی شیب زمین قرار گرفته، با استفاده از سکوهایی زمین را هموار کرده‌اند.
جبهه اصلی ساختمان در سمت شمال شرق آن قرار دارد که شامل ایوانی ستون‌دار با ستون های چهارضلعی و تزئینات آجرکاری است و به طور کلی مجموعه داخلی کنسولیاری از یک سری اتاق های متمرکز و مرتبط به هم تشکیل شده‌اند.
مسجد ازبک
ورودی مسجد ازیک شامل طاقی است جناغی که در اطراف آن دو سکو به منظور نشستن و استراحت مراجعان ساخته شده است.
پس از سردر مستقیماً صحن بنا قرار دارد و به طور کلی معماری مسجد شامل سردر ورودی، صحن و شبستان تابستانی و ایوان است. ایوان که مهمترین بخش مسجد را شامل می شود با استفاده از طاق و تویزه و به فرم جناغی ساخته شده است و در انتهای ایوان محراب بنا و در دو طرف چپ و راست ایوان دو ایوانچه کوچکتر قرار دارند.
مجموعه ایوان داخلی و ایوان های دو طرف به عنوان شبستان تابستانی کاربرد داشته‌اند. نمای ایوان اکنون دارای اندودی از سیمان است که طبق گفته اهالی دارای تزئیناتی احتمالاً تزئینات آجرکاری بوده است. این بنا از لحاظ سبک و فرم معماری شباهت کامل به بناهایی مانند مسجد عاشورا در داخل شهر و مسجد جامع درخش دارد. هرچند مدرکی در خصوص زمان ساخت این بنا وجود ندارد اما بر اساس نقشه بنا و فرم معماری آن می‌توان آنرا به دوره تیموری منتسب کرد.
مصلی
در سمت شمال غربی سه راه اسدی بیرجند بنایی آجری وجود دارد که به مصلی مشهور است. مصلی بنایی شامل ایوان و حیاطی مربع و شبستان است که طاق کلیل آذری رفیع ایوان بر فراز دو جرز ضخیم برافراشته شده و بر هر طرف ایوان دو غرفه ایجاد گردیده که به حجره‌هایی منتهی می‌گردد.
بر جوف پایه‌های ایوان در ناحیه پاکار سقف راهروی ایجاد گردیده که ایوان را دور می زده است. در سمت شمالی ایوان شبستانی وجود دارد که پایه‌های قطور پوشش آن را به صورت چند چشمه طاق امکان پذیر کرده‌اند. رویه جرزها را آجرهای خفته راسته زینت داده‌اند. مصلی از جمله ابنیه دوران قاجاریه در بیرجند است که سالم و مستحکم باقی مانده است.
ارگ کلاه فرنگی
بنای ارگ کلاه فرنگی به طور کل از نظر سبک و شیوه معماری با سایر بناهای شهری اختلاف اساسی دارد چرا که بنا بدلیل داشتن گنبدی زیگوارتی و چند اشک و طاق نماهای متعدد و مقرنسکاری شده وجه ممیزه خویش را کاملا حفظ کرده است.
این بنا در سه بخش همکف، فرم بنا و قسمت حوضخانه بنا قابل مطالعه و پژوهش است بطوری که بخش همکف آن تشکیل شده است از یک پلان مربع شکل که اتاق های متعددی انرا احاطه نموده است و در همین طبقه چهار هشتی و به تناسب قرینه بودن به چشم می خورد همچنین اصلی ترین بخش ساختمان یعنی حوضخانه نیز در این قسمت است و درب اطاق های طبقه همکف به فضای دور محوطه اصلی حوضخانه باز می شود و می توان بوسیله آنها حوضخانه را دور زد.
باغ شوکت‌آباد
باغ شوکت‌آباد در شرق شهر بیرجند و جنوب روستای شوکت‌آباد شامل باغ، عمارت، اصطبل، ورودی، محل زندگی خدمه قرار گرفته است. این مجموعه که حدود هشت هکتار وسعت دارد در دوران حکومت شوکت‌الملک علم ساخته شده و از اماکن مسکونی به شمار می‌رود.
این بنا شامل دو ورودی است که یکی از جبهه شمالی باغ و دیگری در جبهه شرقی آن قرار دارد. ورودی جنوبی به خیابان اصلی باغ منتهی می‌شود و در دو طرف خود دارای دو اطاق است که محل حضور نگهبانان می‌باشد. عمارت اصلی در سمت جنوب باغ قرار دارد که از سمت غرب به شرق گسترش یافته و دارای بخش هایی از جمله ایوان با طاق کلیل و تزئینات آینه‌کاری، حوضخانه با پوشش گنبدی عرقچین و کلاه فرنگی با تزئینات رسمی‌بندی و طاقنماهای تزئینی، حمام، اطاق های متعددی در دو طرف حوضخانه که هر کدام به وسیله درگاهی به صورت طولی به دیگری راه دارد.
پایان پیام/
نظر شما