خبرگزاری شبستان: قرآن، هدایت و چراغ راه آینده است، برای آنان که اراده و خواست هدایت یافتن را دارند. چنانچه آنان که دلهایشان مریض و از رحمت خدا مأیوسند از هدایت آن محروم می‌مانند.
تمسک و بهره‌جویی از قرآن کریم در همه ابعاد زندگی، هرچه بیشتر، دقیق‌تر و منطبق بر مشی و سیره و تفسیر اهل بیت (ع) ثقل همراه با قرآن است، جامعة اسلامی راه پرپیچ و خم و دشوار رسیدن به کمال و رفاه و سعادت را، سهل‌تر و مطمئن‌تر طی خواهد کرد.
رهبر انقلاب اسلامی به درستی فرموده‌اند، هرجا گرهی ناگشوده و مشکلی حل نشده و مانده است، به خاطر دوری ما از اسلام و احکام نورانی آن است و هرجا گره‌ها گشوده و مشکلات حل و موفقیت حاصل شده از برکت عمل به اسلام بوده است و قرآن معرف و منادی و مظهر و منبع اصیل اسلام است.
مقام معظم رهبری به تعریف قرآن اشاره می‌کنند و این طور بیان می‌فرمایند: قرآن خودش را به زبان‌های مختلف تعریف می‌کند. از جمله این که می‌فرماید: «اِنّ هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم» «یعنی قرآن، انسان را به بهترین راه، بهترین کار، بهترین نظام، بهترین شیوه، بهترین اخلاق و بهترین روش‌های عمل فرد و جامعه هدایت می‌کند.
ثمره عمل به قرآن
مقام معظم رهبری قرآن را مایه عزت مسلمانان و بشریت را محتاج قرآن می‌دانند و خسارت عمل نکردن به آن را گوشزد می‌کنند، ما مسلمانان اگر به قرآن عمل نکنیم، خسارت ما بیشتر از دیگران است. چون ما این نسخه و این دستورالعمل را داریم. تجربه تاریخی آن را هم داریم. بشریت صدر اول به برکت عمل به قرآن، در علم، در اخلاق، در عمل و در پیشرفت‌های گوناگون مادی و معنوی اوج پیدا کرد. قرآن همیشه زنده است. قرآن نیازهای انسان را مورد توجه قرار می‌‌دهد. قرآن در هر عصری می‌تواند، بهترین نسخة سعادت انسان‌ها باشد. پایبندی به قرآن، مایه روشنفکری و مایه آزاد فکری و مایه به کار افتادن علم و عقل و ابتکار و تلاش است.
مهجوریت قرآن
غفلت مسلمانان از توصیه حکیمانه و آینده‌نگران پیامبر اکرم (ص)، فراموش کردن قرآن و متروک و منزوی نمودن آن سبب شد تا سال‌های سال، طواغیت و مستکبران چه در پوشش اسلامی و چه در هیبت غیراسلامی با سلطه بر مسلمانان، آنان را از پیشرفت مادی و معنوی بازدارند و نیازمند غرب سازند. قرآن، آن‌چه برای هدایت، عزّت و پیشرفت فردی و جمعی مادی و معنوی با اساس و زیربنا محسوب می‌شود، با وضوح در اختیار مسلمانان قرارداده است.
مقام معظم رهبری با اشاره به این نکته که اگر اسلام به معنای اعتقاد و عمل افراد در جامعه وجود داشته باشد و حاکمیت دین برقرار نباشد، در چنین جامعه‌ای قرآن و اسلام مهجور است، معتقدند: پیغمبر اکرم (ص) نزد پروردگار عالم عرض می‌کند: «یارب ان قومی اتخذوا هذا القرآن مهجورا». هجر قرآن به چه معناست؟ بی‌شک به این معنا نیست که قرآن و اسم قرآن و اسم مسلمانی را به طور کلی از خود دفع کردند. این اتخاذ نیست. (اتخذوا هذا القرآن مهجورا» یعنی قرآن را دارند، اما همراه با هجر. قرآن هست، اما مهجور است. به این معنا که قرآن در یک جامعه تلاوت شده و احترام ظاهری می‌شود، اما به احکام آن عمل نمی‌کنند. معجزه قرآن به این معناست که اسم قرآن وجود دارد و حاکمیت قرآن نیست. در عالم اسلام، هرجا که قرآن حاکم نیست؛ این خطاب نبی اکرم (ص) «یارب ان قومی اتخذوا هذا القرآن مهجورا» صادق است.
رهبری غفلت مسلمین و مهجور ماندن قرآن را عامل دست های تحریف به نام دین می‌دانند، هر سخن باطلی را در اذهان جای می‌دهند و بدیهی‌ترین اصل دین خدا را منکر می‌شوند و شرک را جامة توحید پوشانده و مضمون آیات قرآن را بی‌دغدغه انکار می‌کنند.
ایشان خطوط اصلی محو قرآنی و تحریف آن را متذکر می‌شوند: قرن‌‌ها گذشت، مسلمانان ما قرآن را فراموش کردند، خطوط روشن قرآن در زندگی‌ها محو شد یا بد فهمیدند یا عملاً تحریف کردند، یا فهمیدند، اما جرأت و شجاعت اقدام نداشتند یا اقدام هم کردند، محصولی هم به دست آمد، اما برای دفاع و نگهداری از آن محصول، فداکاری نکردند. در صدر اسلام هم کلام پیامبر(ص) را نمی‌فهمیدند یا جرأت نمی‌کردند، به آن اقدام کنند و می‌ترسیدند.
رهبری تلاش فاصله انداختن قرآن و ملت را عمدی تلقی کرده و متذکر می‌شوند: حذف قرآن از زندگی یعنی چه؟ یعنی قطع رابطة ملتهای مسلمانان با اسلام. چون قرآن مشعل اسلام و مشعل هدایت است. آن کسی با قرآن مأنوس است قلب و عملش، با آن کسی که با قرآن بی‌ارتباط است، فرق دارد. آن ملتی که با قرآن ارتباط دارد، با آن ملّتی که با قرآن بی‌ارتباط است، متفاوت است. امروز دشمنان اسلام دارند بیّنات قرآن را زیرپا می‌گذارند، برای خاطر این که ملتهای ما با قرآن بی‌ارتباطند.
ایشان فضای معرفتی قرآن را حلال مشکلات جامعه می‌دانند، اگر ملتی بتواند از طریق انس با قرآن خود را در فضای قرآنی قرار بدهد، در فضای معرفتی قرآن قرار بدهد، خواهد توانست مشکلات خود را برطرف کند. مشکل بزرگ مسلمانان دین، دوری از قرآن است، علاج هم برگشت به قرآن است. قرآن فقط برای تلاوت کردن در کنج و زوایا نیست، قرآن برای این است که جامعه اسلامی تکلیف خود را بفهمد، وظیفة خود را بفهمد، از حیرت نجات پیدا کند، از ظلمات نجات پیدا کند.
رهبر انقلاب اسلامی معرفت را انس با قرآن و بدبختی جوامع اسلامی را دوری از قرآن می‌دانند و معتقدند آن دسته از مسلمانان که معانی قرآن را نمی‌فهمند و با آن انس ندارند، وضعشان معلوم است. حتی کسانی هم که زبان قرآن، زبان آن‌هاست و آن را می‌فهمند، به خاطر عدم تدبّر در آیات قرآن با حقایق قرآنی آشنا نمی‌شوند و انس نمی‌گیرند. در آیات قرآن، توجه تنّبه و تدّبر نیست، لذا کشورهای اسلامی عقب مانده‌اند. انس با قرآن یعنی قرآن را خواندن و بازخواندن و در مفاهیم قرآنی تدّبر کردن و آنها را فهمیدن، آن کسانی که به قرآن مراجعه می‌کنند و تدّبر می‌کنند و زمینه‌های لازم و استعداد لازم را در خود به وجود می‌آورند برای این‌که از معارف قرآن استفاده کنند، آنها می‌توانند از قرآن بهره ببرند.
قرآن از نظر مقام معظم رهبری یک ذخیره مادام‌العمر برای اندیشیدن و فکر کردن است و انس آن را یک نعمت بزرگ برای دوران کودکی و نوجوانی می‌دانند و معتقدند: فرق است بین کسی که برای مطلبی، بارها آیات قرآن و فهرست‌های قرآنی را جستجو می‌کند تا ببیند در این باره آیه‌ای وجود دارد یا نه، با آن کسی که آیات قرآن در ذهن و دل و جلوی چشم اوست و نگاه می‌کند آن‌چه را که در هر بخشی از معارف اسلامی به آن نیاز دارد، از قرآن استنباط و استخراج می‌کند و روی آن فکر و تأمل می‌کند و از آن استفاده می‌برد.
رهبری از ویژگی دیگر انس با قرآن را نورانی شدن دل و جان می‌دانند و می‌گویند: به برکت قرآن، بسیاری از ظلمات و ابهام‌ها از قلب و روح انسان زدوده می‌شود. قرآن کتاب نور، کتاب معرفت، کتاب نجات و... است. ما این خصوصیات را چه وقت از قرآن به دست می‌آوریم؟ همین که قرآن را در جیبمان بگذاریم، کافی است؟ این که در هنگام سفر از زیر قرآن رد شویم، کافی است؟ این که در جلسة تلاوت قرآن شرکت کنیم، کافی است؟ این‌که حتی قرآن را با صدای خوش تلاوت کنیم یا تلاوت خوش را بشنویم و از آن لذت ببریم، کافی است؟ نه، چیز دیگری لازم دارد. آن چیست؟ آن تدبّر در قرآن است. باید در قرآن تدّبر کرد. اگر ما یاد گرفتیم که با قرآن به صورت تدّبر، انس پیدا کنیم، همه خصوصیاتی که گفتیم، حاصل خواهد شد.
از دیگر ویژگی‌های انس با قرآن، آشنایی با الفاظ و ظواهر قرآن، معلومات و درک معارف قرآن و قوی بودن اراده و استقامت در تأمل آیات قرآن است.
ضرورت حضور قرآن در زندگی و برکات آن
حضور قرآن در زندگی و جامعه به قول مقام معظم رهبری حلاوت خود را به کام‌ها شیرین و سیطره قرآن در کشور را محسوس می‌کند.
ایشان قرآن را در جامعه اسلامی ایران یک امر مهجور نمیدانند و معتقدند، جوانان و نوجوانان با قرآن آشنا هستند و طبقات مردم با قرآن انس می‌گیرند، ارتباط پیدا می‌کنند و معارف قرآن را مورد استفاده قرار می‌دهند.
رهبری معیارهای حضور قرآن در زندگی جامعه را :
1- یاد گرفتن متن قرآن،
2- اوج گرفتن بعضی در یادگیری بهتر قرآن (قهرمانان قرآن) و تکریم آنها در جامعه
3- حفظ
4- فهمیدن مفاهیم
5- ترجمه کلمه کلمه قرآن
6- تدّبر
7- قرآنی کردن کودکان و نوجوانان و... می‌دانند.
ایشان سپس برکات قرآن در فضای زندگی اشاره می‌کنند و تأکید می‌کنند: باید قرآن در زندگی حکومت کند و در سایه قرآن است که معرفت، بصیرت و شجاعت و اقدام ما معنا پیدا می‌کند و به سمت هدف‌های درست متوجه می‌شود. قرآن به مؤمنین می‌گوید: ای مؤمنین، وقتی خدا و پیامبر خدا شما را به حیات و به زندگی واقعی دعوت می‌کنند، به ندای آنها پاسخ دهید. این‌چه حیاتی است که خدا و پیامبر (ص) ما را به آن دعوت می‌کنند؟ در یک کلمه، این حیات شایسته انسان است.
ویژگی‌های ظاهری و باطنی قرآن
تأثیر قرآن در هدایت فکر و عمل، آموزش قرآن، تلاوت، تدّبر، درک مفاهیم، ترجمه و ترویج از ویژگی‌های ظاهری و باطنی قرآن است که مقام معظم رهبری در هریک از این ویژگی‌ها، راهکارهای ارزنده‌ای را پیش‌روی افراد جامعه قرار می‌دهند.
1- تأثیر قرآن در هدایت فکر
ایشان لازمة تأثیر قرآن در هدایت فکر را دست یافتن به چشمه جوشان معارف و هدایت قرآن می‌دانند و معتقدند: برای این‌که قرآن در هدایت فکر و عمل انسان‌ها، قدرت و چیره‌گی خود را نشان دهد، این متوقف است که ما در آن تدّبر کنیم. آن را محور بحث و فحص سازیم و در اعماق آن غور کنیم.
ایشان به واقعیت تلخ عمومی نشدن قرآن در سطح جامعه اشاره می‌کنند، اعتقاد دارند: همه به قرآن عشق می‌ورزند و احترام می‌کنند، اما عده کمی همواره آن را تلاوت و عده کمتری در آن تدّبر می‌کنند.
ضرورت فراگیری قرآن
خانواده اولین محلی است که به قول مقام معظم رهبری می‌بایستی قرآن را به کودکان و نوجوانان آموزش دهد. ایشان به ذکر خاطره خود از فراگیری قرآن توسط مادرشان اشاره می‌کنند: پدر و مادرم، پدرو مادر خیلی خوبی بودند. مادرم یک خانم بسیار فهمیده، با سواد، کتابخوان، دارای ذوق شعری و هنری، حافظ شناس، البته حافظ شناس که می‌گویم، نه به معنای علمی و اینها به معنای مأنوس بودن با دیوان حافظ، با قرآن کاملاً آشنا بود و صدای خوشی هم داشت. ما وقتی بچه بودیم، همه می‌نشستند و مادرم قرآن می‌خواند، خیلی هم قرآن را شیرین و قشنگ می‌خواند: ماها دورش جمع می‌شدیم و برای ما به مناسبت، آیه‌هایی را که در مورد زندگی پیامبران هست می‌گفت. من خودم اولین‌بار زندگی حضرت موسی، زندگی حضرت ابراهیم و بعضی پیامبران دیگر را از مادرم به این مناسبت شنیدم. قرآن که می‌خواند، به این که می‌رسید، بنا می‌کرد به شرح دادن.
مقام معظم رهبری راهکارهای آموزشی فراگیری قرآن را این‌گونه بیان می‌کنند:
1- روخوانی قرآن باید برای تمام ملت شامل شود
2- باید همه قرآن را افراد بلد باشند
3- دستگاه‌های مرتبط با قرآن باید این کار را در ردیف اول وظایف خود قرار دهند.
4- رابطه‌های قرآنی را روزبه روز بیشتر کنید.
5- در خانواده‌ها عطر قرآن را در فضا منتشر کنید.
6- قرآن را در خانه‌ها بخوانید. حتی در هنگام بیکاری، چنانچه مختصر فراغتی پیدا می‌کنید، خودتان را به قرآن وصل کنید.
7- هر روز مقداری قرآن بخوانید و آن را فراگیرید.
8- روش‌های تجویدی را فرابگیرید.
9- از اساتید قرآنی کمال استفاده را ببرید.
10- قرآن یک دریای عمیق و یک بحر واسع است و نهایتی ندارد، هرچه پیش بروید، چه در سطح قرآن، چه در اعماق آن، همچنان که امکان سیر و پیشرفت و حرکت وجود دارد.
ایشان سپس هشدار می‌دهند: نباید یک نفر در میان ملت ما بماند که قادر نباشد، قادر نباشد، قرآن را بازکند و به صورت صحیح بخواند. زن، مرد، کوچک و بزرگ و پیر و جوان باید بتوانند قرآن را بخوانند نمی‌شود در کشوری که بر مبنای اسلام اداره می‌شود، قرآن را به دست یک نفر بدهیم و بگوئیم، بخواند، اما نخواند، این کتاب عزیز را بازکند و نخواند
3- ثمره تلاوت
از ثمرات تلاوت قرآن:
1. تلاوت قرآن به شکل ممتاز و با صدای خوش و با آهنگ درست و خوب مشوّق گرایش عمومی به قرآن در دلها
2. دلها را پرهیزگار و با تقوا می‌کند
3. تلاوت قرآن شرف است
4. همه مردم در قرآن باید اوج پیدا کنند باید قله داشته باشیم، قله یعتی تلاوت کردن
5. تلاوت به شما نورانیت می‌بخشد
6. تلاوت در تزکیه مؤثر است
7. تلاوت مقدمه فهم و عمل به آن است
8. تلاوت مدخل یک بنای مستحکم است
4- لزوم تدّبر
انس با قرآن و تدّبر در آن، انسان‌ها را با عمق کلام الهی و گوهرهای این گنجینة بزرگ و راه و راهروی آشنا می‌سازد.
مقام معظم رهبری تدبر را اندیشیدن در مفاهیم قرآنی می‌دانند و هم چنین آن را در عمق جان، «فهمیدن» و «غور» در آن.
از الزامات تدّبر در قرآن:
1. فهمیدن مراد
2. فکر کردن
3. بروز استعدادها
4. معرفت را در ذهن قوی و عمیق‌تر می‌کند
5. اراده و استقامت را قوی و بیشتر می‌کند
6. پرهیز کردن از سرسری نگریستن در قرآن
7. تأمل و ژرف‌نگری در کلمات قرآن
8. نباید سلایق خود را به قرآن تحمیل کرد، یعنی همین تفسیر به رأی
رهبری هم‌چنین به عدم تدّبر در فرآن اشاره می‌کنند و معتقدند: اشکال عمده در کار قرآن‌خوان‌های بی‌‌تأمل این است که اصلاً روی جملات درنگ نمی‌کنند. قرآن می‌گوید سرسری نخوانید. انسان باید تأمل کند و چون عمق این آیات و مفاهیم خیلی زیاد است، هرکس تأمل کند، از آن استفاده خواهد کرد.
4- درک مفاهیم قرآن
مقام معظم رهبری نقش مؤثرتر درک مفاهیم قرآنی را در انتقال پیام‌های آن بسیار حائز اهمیت می‌دانند ما معنای بسیاری از آیات قرآن را می‌فهمیم که قبل از تشکیل حکومت اسلامی، تصویر گنگ و مبهمی از آن آیات داشتیم. امروز که دشمنی‌های استکبار در مقابل چشم‌هاست و صف آرائیهای آنها را مشاهده می‌کنیم، برای ما آشکار می‌شود که عمق معنای آیه قرآن چیست و به کجا اشاره می‌کند و چه آسیب‌هایی را برای ذهن خوانندگان و متدّبران در قرآن تجسم می‌کند
ایشان به پافشاری روی مفاهیم قرآن اشاره می‌کند و معتقدند قرآن خوان‌های ما با مفاهیم آشنا شوند و بفهمند که چه می‌خوانند. این به خواندن آنها کمک می‌کند. به زیبایی تلاوت هم کمک می‌کند و به تأثیر نفس آنها هم کمک می‌کند.
5- لزوم ترجمه
با ترجمه خوب و روان قرآن می‌توان به درک مفاهیم آیات طولانی رسید. مقام رهبری راه رسیدن به سمت فهم قرآن را ترجمه آن می‌دانند: قرآن باید ترجمه شود. ما تا امروز ترجمه خوب کم داشته‌ایم و از این جهت فقیریم. بعضی از ترجمه‌هایی که در دسترس می‌باشد، بهتر است که اصلاً نباشد. زیرا مورد اعتماد نیست! البته، بعضی بهتر است و بعضی هم نسبتاً خوب که اخیراً در دسترس قرار گرفته‌اند.
ایشان انتشار ترجمه‌های متعدد را منفی نمیدانند و حتی تأکید می‌کنند که اگر ما ده ترجمة خوب قرآن داشته باشیم، زیاد نیست. چون هرکسی با مذاق و سبک فکر و سطوح معلومات خود، از یکی از آنها می‌تواند استفاده کند. منتهی ترجمه باید صحیح باشد و اهل فن آن را ببینند.
ایشان هم‌چنین تلاوت خوب قرآن را بدون دانستن ترجمه قرآن ممکن نمیدانند.
6- ضرورت حفظ قرآن
حفظ قرآن کریم، نوری است در دلها و حافظه‌ها و برکت خداست بر لسان بشر. حافظان قرآن در نشر معارف قرآنی و جلب علاقه و اشتیاق مردم به سوی کلام الهی نقش مؤثر و مثبتی بر عهده دارند. اینها همه از برکات قرآن است که حافظانِ آن از سفره‌اش بهره‌مند می‌شوند و دیگران را به برخورداری بیشتر فرا می‌خوانند.
مقام معظم رهبری به نقش مؤثر حفظ و جدی گرفتن آن اشاره می‌کنند و معتقدند: متأسفانه ما و بچه‌هایمان حفظ نداریم. مسئلة حفظ قرآن را گسترش دهید والله مکرر اتفاق افتاده که با خود فکر کرده‌ام و گفته‌ام که اگر ممکن باشد، هرچه دارم، بدهم و حفظ قرآن را بگیرم ولی افسوس که در این سن ممکن نیست. سنین زیر سی سال، سنین حفظ قرآن است.
ایشان لزوم برنامه‌ریزی دستگاه‌ها برای اشاعه حفظ قرآن را خواستار شدند و به آنها پیشنهاد دادند: جلسه بگذارید و ترتیبی بدهید که بشود بچه‌ها را از کوچکی در دبستان وادار به حفظ قرآن کنند. البته مجبورشان نکنند، جایزه قرار بدهند و مثلاً بگویند، هر بچه‌ای که در دوره دبستان، این‌قدر از قرآن را حفظ بکند، این مقدار امتیاز خواهد گرفت، یا اگر کسی در دبیرستان، این مقدار قرآن را حفظ کند، به قدر این واحدها یا درس‌ها، نمره یا امتیاز مادی می‌دهیم. من حاضرم در این مورد کمک کنم و هرچه که بخواهید، پشتیبانی کنم.
ضرورت ترویج فرهنگ قرآنی
تمامی مردم از هر قشری در مقابل قرآن کریم، وظیفه نشر و ترویج آن را برعهده دارند. تبلیغ و نشر به مفهوم خاصّ آن، که فراهم آوردن زمینه و بستر لازم و امر به آن که یکی از مصادیق بارز معروف است، وظیفه همگان است.
مقام معظم رهبری صدور فرهنگ قرآنی را صدور انقلاب اسلامی می‌دانند و به آن افتخار می‌ورزند
نقش مؤثر همگان و دستگاه‌های مسئول در فرهنگ قرآنی از دیدگاه پیام معظم رهبری:
1- این فرهنگ باید در هنر انعکاس پیدا کند
2- مفاهیم قرآنی در نمایش نامه‌ها، فیلم‌ها، سینما، تلویزیون و رادیو منعکس شود
3- حوزه‌های علمیه و اساتید آن دارای نقش ممتاز و یگانه‌اند
4- قاریان قرآن هستند که عشق قرآن را درست به سمت انس حقیقی با قرآن منعکس می‌کنند
5- همه در مقابل اسلام و انقلاب و دین و قرآن مسئول و مدیون و بدهکاریم که باید این بدهکاری را اداء کنیم
6- در مراکز دولتی، ادارات و دانشگاه‌ها همه را تشویق کنید
7- وظیفة گویندگان، نویسندگان و رسانه‌های عمومی بسی خطیر و مهم است
8- مدارس آموزش و پرورش در ایجاد بنای مبارک و پایه‌گذاری آن نقش دارند
9- خانواده‌ها و جوانان به جلسات قرآن اهمیت بدهند.
گردآوری شده به همت دکتر کوششی، استاد دانشگاه
پایان پیام/
نظر شما