دعای شریف امام سجاد(ع) «ابوحمزه ثمالی» نام گرفته است

 آیت الله سید محمد باقرتحریری،استاد برجسته حوزه علمیه قم ودانشگاه های کشور در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در استان اردبیل گفت: ابوحمزه ثمالی در دوران امام سجاد(ع) شخصیتی مانند سلمان در زمان پیامبر اکرم(ص) بوده است .

وی افزود:ابوحمزه ثمالی فردی مورد اعتماد و امانت دار بود و چهار نفر از امامان شیعه (امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام کاظم (ع) ) را ملاقات کرده بود و یکی از اصحاب خاص امام سجاد(ع) بود که با ایشان انس خاصی داشت .

مرد دعا در کلام امام رضا علیه‌ السلام

آیت الله تحریری بیان کرد:امام رضا علیه‌السلام در مورد ابوحمزه ثمالی می‌فرماید: «ابوحمزه ثمالی در روزگار خود مانند لقمان حکیم بود، او به چهار نفر از ما(ائمه علیهم السلام) خدمت کرده است؛علی بن الحسین، محمد بن علی وجعفر بن محمد علیهم السلام و اندکی هم در عصر امامت امام موسی بن جعفر علیه السلام که در بعضی از عبارات از ابوحمزه به عنوان «سلمان عصر» تعبیر شده است.
 

پدر سه شهید

وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد:ابوحمزه پنج پسر صالح داشت ، سه نفر از فرزندان او؛ نوح، منصور و حمزه همراه زید بن علی بن الحسین علیه‌السلام قیام کردند وعلیه حکومت جبار امویان در کوفه دست به شورش زدند که در این قیام شیعیان کوفه با زید بیعت کردند،از نگاه امام سجاد(ع) مکر خداوند نوعی مقابله به مثل است، انسان مکر می‌کند و خداوند مکر انسان را به او باز می‌گرداند. 

سه فرزند ابوحمزه از شاخص‌ترین چهره‌های آن قیام شمرده می‌شدند،آن ها در کنار فرزند دلیر امام سجاد (ع)علیه ظلم مبارزه کردند،هنگامی که جنگ به اوج خود رسید و یاران زید بن علی (ع) احساس ضعف و شکست کردند، بسیاری از آنان بیعت را شکسته و فرار کردند،فقط عده اندکی در اطراف زید باقی ماندند که از جمله آنان (نوح، منصور و حمزه)فرزندان ابوحمزه ثمالی بودند،آنان تا آخرین لحظه مقاومت کردند،تا پای جان ایستادند و در کنار پسر شجاع وغیرتمند پیشوای چهارم علیه‌السلام بعد از فداکاری‌های بسیار، به درجه رفیع شهادت نائل شدند.

دو فرزند دیگر ابوحمزه (علی و حسین) در زمان امام کاظم علیه‌السلام زنده بودند،آن دو در ردیف محدثین و فقهای شیعه قرار دارند واز امام ابوالحسن موسی الکاظم علیه‌السلام و سایر ائمه (ع) احادیث و روایاتی نقل کرده‌اند.
به گفته ی آیت الله تحریری،سعی در فساد، خدعه، حیله ، تزویر، آراستن باطل به زیبائی‌ها و مردم را به بدی سوق دادن از مصادیق مکر انسانی است.

تألیفات و آثارابوحمزه ثمالی  

استاد برجسته حوزه علمیه قم عنوان کرد:ابوحمزه ثمالی،محدث بلند پایه وفقیه نام آور شیعه در طول عمر با برکت خویش، آثار متعددی را به عرصه فرهنگ و دوستداران معارف شیعی عرضه کرده‌اند؛او احادیث بسیاری در موضوعات فقهی،تفسیری، عرفانی و در زمینه‌های آداب معاشرت، حقوق، اقتصاد اسلامی، حج، اصول دین و... را از ائمه علیهم السلام نقل کرده است. 

شاخص‌ترین آثار ابوحمزه ثمالی عبارتند از:«تفسیر قرآن کریم »؛ابن ندیم در فهرست خویش از آن یاد کرده است که اخیراً کتاب به شکلی زیبا، توسط یکی از محققین محترم به زیور طبع آراسته گشته است؛کتاب «نوادر»، موضوع آن حدیث است و حسن بن محبوب آن را از ابوحمزه نقل کرده است؛کتاب «زهد»؛رساله«حقوق امام زین‌العابدین علیه‌السلام »که در کتاب‌های آمالی و من لایحضره الفقیه آمده است؛«دعای ابوحمزه ثمالی » که دارای عبارت‌های عرفانی و ملکوتی و مورد توجه اهل نظر بوده و شرح‌های متعددی بر آن نوشته شده است و سایرادعیه وزیارات که زینت بخش صفحات کتب ادعیه می‌باشد. 

آثار زرین ابوحمزه در کتاب‌ها و منابع مهم شیعه و سنی،همانند(من لایحضره الفقیه و قاموس الرجال) در موضوعات گوناگون دیده می‌شود.
  

وی اذعان کرد:عبادات، روزه، نماز و هر کار خیری که انسان انجام می‌دهد به ذات خیر نیست، مگر اینکه برای خداوند باشد.

تفسیر بخش‌های نخستین دعای ابوحمزه ثمالی

استاد برجسته حوزه و دانشگاه های کشورتشریح کرد:در دعای ابوحمزه ثمالی برخی اوصاف خدای تعالی آمده و بیان شده که تمام عظمت‌ها وبزرگی از اوست؛ همچنین، در برخی فرازها به مسئله «روش‌شناسی» شناخت خدا پرداخته شده است؛بخش نخست دعای ابوحمزه ثمالی، شامل درخواست برای عقوبت نشدن از جانب خداوند می‌شود و در 14 آیه از قرآن کریم به عقوبت خداوند و شدت عقاب الهی اشاره شده است.

خیر، به جزدرگاه خداوند تبارک وتعالی در جایی دیگر نیست

وی تأکید کرد:خیر؛ تنها روزه داری و اقامه نماز نیست،حسن تدبیر، خدمت به دیگران و باز کردن گره از کار مردم از مصادیق حکمت است به طوری که امام سجاد(ع) دردعای ابوحمزه ثمالی منشأ هرگونه خیری را درگاه الهی معرفی می‌کند ومی‌فرماید: هیچ چیز خیری نیست مگر اینکه، منشاء آن پیشگاه خداوند باشد یعنی اینکه عبادات، روزه، نماز و هر کار خیری که انسان انجام می‌دهد به ذات خیر نیست، مگر اینکه برای خداوند باشد وبسیاری از خواب‌هایی که ملاک قرار می‌گیرد،منشاء خرافات و ترویج خرافه پرستی می‌شود که ناشی از نداشتن حکمت و تفاوت قائل نشدن میان القائات رحمانی و دعوت‌های شیطانی است. 

برای راه نجات بشر جایی پیدا نمی شود مگر در نزد خداوند

این عالم وارسته دینی در کشور در ادامه سخنان خود تصریح کرد:امام سجاد(ع) دردعای تعلیمی به ابوحمزه ثمالی،اینگونه بیان می‌کنند که خداوند متعال کمال مطلق است و راه نجات بشرمگردرنزدخداوند درهیچ جایی، پیدا نمی شود؛هر انسان نیکوکار و طالب خصلت‌های پسندیده بی نیاز از کمک خداوند نیست و تا خداوند کمکی نکند انسان نمی‌تواند کاری کند، برهمین اساس کسی که کار زشتی مرتکب می‌شود، نمی‌تواند از قدرت الهی فرار کند.

معنای خیر و حکمت در کلام امام سجاد(ع)

مدرس حوزه علمیه قم اعلام کرد:درفرازی از دعای ابوحمزه ثمالی امام سجاد(ع) با بیان لفظ "أین الخیر یا رب" به تفسیر مسئله خیر از دیدگاه اسلامی می‌پردازند؛قرآن کریم در آیه 273 سوره بقره خیر را تفسیر به حکمت کرده است؛چنین حکمتی که علم به قرآن و ترس از خداوند را نیز شامل می‌شود موجب می‌شود که انسان میان القای رحمانی و دعوت شیطانی تمایز قائل شود؛توحید و معرفت نسبت به پروردگار که شالوده دین است، بدون توجه خاص پروردگار به انسان برای شناخت و معرفت نسبت به ذات اقدس او امکان ندارد.

دعای ابو حمزه ثمالی، توفیق الهی وابزاری تأثیرگذار برای شناخت خداوند

آیت الله سید محمد باقر تحریری در پایان سخنان خود یادآور شد:شناخت خدای تعالی از دیگر معارف، بخش آغازین دعای ابوحمزه ثمالی می‌باشد؛ در فرازهای ابتدایی این دعای شریف، توفیق الهی یکی از تأثیرگذارترین ابزار برای شناخت خداوند معرفی شده و از همین رو دعای شریف ابوحمزه مطرح کننده لطیف‌ترین مباحث خداشناسی است که در این بخش از دعای ابوحمزه ثمالی،امام زین‌العابدین(ع) می‌فرمایند:شناخت خدای تعالی از طریق خود خدای متعال است؛ بنابراین،شناخت پروردگار بدون عنایت خود او امکان ‌پذیر نیست.

پایان پیام/