تبلور ایمان و اعتقادات مردم کردستان در ایام مبارک رمضان

به گزارش خبرگزاری شبستان از سنندج، با فرارسیدن ماه مبارک رمضان شهرها و روستاهای مناطق کردنشین، حال و هوای دیگری به خود می گیرند و در این خطه از میهن اسلامی مومنان با غبار روبی مساجد و پاک کردن شیشه پنجره ها، شستن فرش و قالی و سجاده ها و پاشیدن عطر و گلاب فضای مساجد را معطر می کنند.

آداب و سنن غنی مردم متدین کردستان در این ماه مبارک و همدلی و اتحاد پیروان مذاهب مختلف اسلامی در این خطه همگی نمونه و الگویی عینی از فضایی سرشار از برادری و تعاون در این ایام مبارک است.

نکته قابل توجه که کردستان را متمایز از دیگر نقاط کشور و حتی جهان اسلام کرده است زندگی مسالمت آمیز، وصلت‌های خانوادگی و همدلی و انسجام مسلمانان اهل سنت و اهل تشیع این منطقه در طول 14 قرن از تاریخ پرافتخار اسلامی آنان است.

در کردستان هیچ مسجدی مخصوص اهل تشیع و اهل سنت نبوده و همه مسلمانان در تمامی مساجد برای اقامه نماز های جمعه و جماعت حضور دارند و همین فضای سرشار از تقریب و اتحاد بین مذاهب اسلامی این خطه را متمایز کرده است.

کاک علی دانایی، کسبه با سابقه بازار سنندج و از معتمدین محلی این شهر در گفتگو با خبرنگار شبستان به بخشی از آداب و سنن این ماه مبارک اشاره کرد و اظهار داشت: قبل از حلول ماه رمضان و برای ورود خالصانه به این ماه مبارک و به دور از هرگونه کینه و ناراحتی از برادر دینی خویش رسم است که ریش سفیدان و کسبه با سابقه محله و بازار برای آشتی دادن افرادی که در طول سال با هم کدورتی داشته اند پیش قدم شده و سعی می کنند جوی سرشار از همدلی و بدور از هرگونه کدورت را در بین بازاریان حاکم کنند.

وی افزود: در قدیم مرسوم بود فردی با کوبیدن بر طبلی مخصوص وقت فرارسیدن سحری که در زبان کردی "پارشیو" گفته می شود را هشدار می دادند اما امروزه زنگ هشدار تلفن همراه و سایر دستگاه های ارتباط جمعی جایگزین این رسم کهن شده است.

این کسبه و معتمد محلی خاطر نشان کرد: در قدیم کردستانی ها از دهل و سرنا برای اعلام ماه مبارک رمضان استفاده می کردند و گاهی نیز مرسوم بود توپی به تپه های اطراف شلیک می کردند اما حالا وسایل ارتباطی جای این رسوم قدیمی را گرفته است.

وی افزود: شلیک توپ در سنندج توسط مردم بر روی تپه بلند شهر به نام شیخ محمد صادق و نظام آباد فعلی انجام می شد.

کاک علی می گوید: درقدیم مرسوم بود فردی با کوبیدن بر طبلی مخصوص وقت فرارسیدن سحری که در زبان کردی "پارشیو" گفته می شود را هشدار می داد که امروزه زنگ هشدار تلفن همراه جایگزین این رسم شده است.

وی خاطر نشان کرد: امیدواریم این سنت ها و فرهنگ غنی در ایام مبارک رمضان توسط جوانان و نسل های آینده جامعه نیز حفظ شده و به دیگر نسل ها انتقال یابد چرا که ذخیره های فرهنگی و هویتی والاترین سرمایه هر جامعه ای به شمار می آیند و تعالی و عزت آن جامعه در گرو حفظ این فرهنگ هاست.

کلثوم ساعدی، پژوهشگر دینی و آیین های سنتی کردستان نیز در گفتگو با خبرنگار شبستان در سنندج اظهار داشت: هم غذای سحری و هم افطاری که در زبان کردی به آن "به ربانگ" می گویند با توجه به فصل هایی که ماه رمضان در آن واقع می شود متغییر است ومردم در کردستان معمولا مراسم افطاری را مفصل تر از سحری برگزار می کنند.

وی افزود: کردستانی ها بر این باورند که خداوند در این ماه خیر و برکت را به آنها ارزانی می دارد لذا فعالیت های خود را متوقف نمی کنند و مانند ماه های دیگر به کار و تلاش مشغول هستند.

این محقق علوم و معارف دینی خاطر نشان کرد: در کردستان روال بر این است که در مساجد بعد از نماز عصر علمای دینی که به آن ها" ماموستا" گفته می شود شروع به سخنرانی مذهبی می کنند که بیشترین موضوعات آن درباره رمضان است و این سخنرانی ها از بلندگوی مساجد پخش می شود.

ساعدی افزود: در قدیم در روستاهای کردستان مرسوم بود که یک ساعت قبل از افطار روزه داران با بقچه هایی پر از خرما و یک نوع نان مخصوص(کولیره) به مسجد می رفتند و در مسجد مراسم افطاری را برگزار می کردند اما امروزه این رسم تقریبا به دست فراموشی سپرده شده است و این سنت و آیین قدیمی فقط در محلات قدیمی و سنتی مناطق شهری و تعداد اندکی از روستاها اجرا می شود.

وی اظهار داشت: بیشتر خانواده های طبقه متوسط و بالای کردستان در ماه رمضان کولیره می پزند و میان مردم محل یا افراد نیازمند توزیع می کنند به طوری که در روز 26 و 27 ماه رمضان، تقریبا تمام خانواده های استان کردستان روزه شان را با کولیره باز می کنند.

ساعدی ادامه داد: شب ها بعد از خوردن افطار، مردها و زنان برای نماز عشاء دوباره به مسجد رفته و نماز تراویح و وتر را نیز اقامه می کنند افراد میانسال و پیر که نمی توانند به مسجد بروند این نمازها را در خانه به صورت انفرادی انجام می دهند.

این پژوهشگر علوم دینی و آیین های سنتی خاطر نشان کرد: در فصولی که شب طولانی تر است مردها و زنان از مسجد به خانه های همدیگر می روند که به آن "شه ونشینی" می گویند و در این شب شینی میزبان از میهمانان خود با میوه و شیرینی و خشکبار که به آن "شه وچرا" می گویند پذیرایی می کند.

وی افزود: در برخی مناطق، این شب نشینی ها به صورت چرخشی بوده و هر شب تصمیم می گیرند که فردا شب به خانه چه کسی بروند و به طور کامل تا پایان رمضان به تمامی خانه ها سر می زنند.

ساعدی اظهار داشت: سفره افطاری با شام تفاوت دارد در سفره افطاری معمولا شربت، پنیر، ماست، نوعی نان مخصوص به نام "برساق"، "کولیره"، "بامیه"، "خرما" و "سبزی" تزیین می شود ومرسوم است که خانواده هایی که در ماه رمضان نذر ونیازی دارند هنگام افطاری با درست کردن نان محلی "برساق" و یا "حلوا" آن نذر را ادا می کنند.

این پژوهشگر علوم دینی خاطر نشان کرد: مراسم ویژه و آداب و سنن مختلفی در طول ماه رمضان اجرا می شود که از جمله می توان به شب خوانی یا سحر خوانی که در اصطلاح محلی به آن "هه لا گفتن" می گویند اشاره کرد.

ساعدی افزود: بلند شدن آواز "مرحبا" و" الوداع" در شب های ماه رمضان به ویژه در ساعاتی قبل از اذان صبح از دیگر برنامه های ویژه این ماه است که توسط مداحان، مولودی خوانان و آوازخوانان مشهور اجرا می شود و به این قرار است که آواز مرحبا به معنی خیرمقدم گفتن به ماه مبارک رمضان از روز اول تا پانزدهم رمضان با مضمون: "مرحبا مرحبا یا شهرالرمضان مرحبا مرحبا یا شهر الخیر و البرکت و الاحسان مرحبا مرحبا یا شهر التسبیح و التلاوت القرآن" قرائت شده و از پانزدهم تا آخر ما رمضان الوداع را می خوانند یعنی به جای مرحبا، الوداع می گویند.

وی اظهار داشت: ختم قرآن و هدیه دادن ثواب آن برای شادی روح اموات و به قصد عبادت و تقرب به خدا و اقامه نماز تراویح و نماز وتر به همراه مراسم اعتکاف در 10 روز آخر رمضان و همزمان با ایام مبارک شب قدر و جشن نزول قرآن کریم در این ماه مبارک از دیگر برنامه ها و سنت هایی است که هم اکنون علی رغم گذشت زمان های طولانی و مشغله های فراوان برای افراد جامعه به صورت جدی توسط روزه داران کردستانی دنبال می شود.

وی عنوان کرد: در روز عید فطر فعالیت های مردم تعطیل می شود و مردان و زنان صبح زود برای نماز عید به مسجد رفته و پس از اقامه نماز مردم به صورت دسته جمعی به قبرستان رفته و برای شادی روح اموات خود فاتحه می خوانند.

ساعدی افزود: در روستاها پس از برگشتن از قبرستان، مردها به صورت دسته جمعی به در خانه های همدیگر رفته و از هم حلالیت می طلبند و اگر در بین دو نفر در قبل عداوتی بود به احترام این روز با هم آشتی می کنند.

وی خاطر نشان کرد: این سنت حسنه در تمامی شهرها و روستاهای استان نیز هم اکنون وجود داشته و در مناطق شهری این مهم با حضور همه اعضای خانواده صورت می گیرد و در روز عید سعید فطر شاهد سرکشی ها و مهمانی های دسته جمعی در همه محلات مناطق کردنشین هستیم.

در پایان می توان گفت: حفظ آداب و سنن غنی مردم در ایام مبارک رمضان و انتقال این سنت های حسنه به نسل های آینده از جمله ضروری ترین امور بوده و امید است همه اقشار مختلف مردم و دستگاه های متولی امور فرهنگی و دینی در این خصوص گام های مؤثری را برای ثبت ملی این آیین ها بردارند و این ذخایر فرهنگی را از ورطه نابودی و فراموشی نجات دهند.

پایان پیام/