عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرنگار معارف خبرگزاری شبستان درباره توضیح و تفسیر فرازهای ابتدایی دعای سحر گفت: فراز آغازین این دعا که با جمله « اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ مِنْ بَهاَّئِکَ بِاَبْهاهُ وَ کُلُّ بَهاَّئِکَ بَهِیُّ؛ اللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِبَهاَّئِکَ کُلِّهِ» شروع شده ، نکته مهمی را در بر دارد که شایسته قدت و توجه است. در ترجمه این فراز از دعا چنین آمده است که «خدایا من از تو به حق نورانی ترین انوارت درخواست می کنم ...» اما می توان این ترجمه را بشکل روان تری نیز بیان کرد.
حجت الاسلام قاسم خانجانی با اشاره به بحث ادبیات عرب در این زمینه افزود: از نظر ادبی لفظ « مِنْ بَهاَّئِکَ » در این جمله مقدم شده و در حقیقت فراز بدین صورت بوده است که « اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِاَبْها مِنْ بَهاَّئِکَ » هرچند این ترجمه اشتباه نیست، اما می توان چنین ترجمه کرد که « خدایا من از تو به نورانیتت، نورانی ترین مراتب انوارت درخواست می کنم» و حاصل آنست که انسان از خدا مراتبی از انوار الهی را طلب می کندکه بالاترین مراتب انوار الهی است.
تمام مراتب انوار الهی، در اوج نورانیت هستند
حجت الاسلام خانجانی تصریح کرد: انسان در ادامه همین فراز، اذعان می کند که تمامی مراتب انوار الهی، در کمال نورانیت قرار دارند. یعنی کامل ترین نورانیت در همه و در تک تک مراتب نورانیت الهی وجود دارد و اینگونه نیست که تصور کنیم انوار الهی، پله پله بوده و مراتب و درجات مختلفی دارند و ما نیز پله های پایینی این نورایت را رها کرده و بالاترین پله ها را از خدا درخواست می کینم.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: ما در این دعا هرچند که از خدا بگونه ای درخواست می کینم که گویا مراتب نورانیت او، پله به پله است اما با اذعان در ادامه دعا می گوییم که تمام مراتب انوار تو، همه نورانیت را دارا هستند. یعنی مراتب انوار الهی، بالا و پایین یا کم و زیاد ندارد. بنابراین حاصل این معنا در قالب یک جمله روان و سلیس فارسی و بدون تاویل های عربی چنین می شودکه « خدایا ما از تو کامل ترین مراتب نورانیت تو را درخواست می کینم»
اجابت درخواستها از سوی خدا، نیازمند بسترسازی است
این پژوهشگر و محقق علوم اسلامی تاکید کرد: اصل این دعا از حضرت باقرالعلوم علیه السلام نقل شده که توسط ثامن الحجج حضرت امام رضا علیه السلام برای ما نقل و به ما منتقل شده است. دعا با درخواست نورانیت آغاز می شود و شاید یکی از دلایل آغاز دعا، با طلب نورانیت آنست که درخواست های بعدی و مراتبی که در فرازهای بعدی از خدا درخواست می شود یعنی درخواست عزت، جلال، جمال، عظمت و ... همگی برای استجابت نیازمند زمینه ای هستند و می بایست زمینه ای در وجود ما آماده باشد تا این فرازها و درخواست ها در این بستر جای گرفته و از سوی خدا بر کسی که دعا را قرائت می کند عطا شود.
حجت الاسلام خانجانی گفت: برای کسب این زمینه و بستر در وجود انسان، او ابتدا باید نوراینت لازم و مورد نیاز را دارا باشد. به عبارت دیگر انسان تا نوراینت نیابد، نمی تواند خود را برای پذیرش سایر نعمت های الهی آماده کند. یعنی برای پذیرش جمال و جلال و عظمت و عزت و سایر درخواست هایی که در این دعا از خدا می خواهد، می بایست نورانیتی وجود داشته باشد. چرا که در عطای نعمت های الهی، از طرف خداوند هیچ محدودیت یا مانعی وجود ندارد و فیض او، فیض دائمی است. اما انسانی که بدنبال دریافت این فیض است، باید استحقاق آن را داشته باشد
اگر دعای ما مستجاب نمی شود، اشکال از ماست یا خدا؟
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در توضیح بیشتر این مطلب یادآور شد: اگر برخی دعاها اجابت نمی شود و یا در استجابت آنها تاخیر رخ می دهد، مشکل و مانع از طرف فیاض و از سوی فاعل(خدا) نیست، بلکه مشکل از سوی قابل (انسان) است. یعنی اگر دعا می کینم و دعای ما مستجاب نمی شود نه این که از طرف خداوند مشکلی برای اجابت دعا وجود دارد، بلکه مشکل از طرف بنده ای است که دعا می کند. و یکی از مهمترین موانع در اجابت دعا، ظلمت، تاریکی و عدم نورانیت بنده است.
وی خاطرنشان کرد: به همین دلیل در این دعا و در فراز نخست آن، بحث از نورانیت الهی و درخواست نورانیت است. از سویی باید توجه داشت که در این دعا درخواست های مختلفی از طرف انسان خطاب به حضرت حق مطرح می شود، اما تنها موردی که تکرار شده و با عبارات متفاوت از خدا درخواست می شود همین نورانیت است. چنان که در ادامه و در چند فراز بعدی دعا نیز آمده است که «اَللّهُمَّ اِنّی اَسَئَلُکَ مِنْ نُورِکَ بِاَنْوَرِهِ وَ کُلُّ نُورِکَ نَیِّرٌ اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِنُورِکَ کُلِّهِ» که این فراز نیز موضوع نورانیت را بیان می کند.
حجت الاسلام خانجانی افزود: بنابراین موضوع نورانیت، موضوع بسیار مهمی است چرا که اگر نورانیت نباشد، چه بسا برای تابیدن ایمان الهی نیز زمینه ای پیدا نمی شود و تابیدن جمال و جلال و عظمت الهی نیز زمینه ای نخواهد داشت. یعنی تمام نعمت های الهی نیازمند زمینه و بستری مناسب هستند که این بستر مناسب همان نورانیت دل و ضمیر انسان است.
اهمیت کسب نورانیت و تاثیر آن در هدایت انسان
وی در ادامه با اشاره به موضوع نورانیت و ذکر آن در آیات قرآن گفت: حتی در اصل نجا ت از وادی کفر و ورود به وادی ایمان نیز این موضوع مطرح است. همچنان که قرآن کریم در آیات پایانی سوره بقره (آیت الکرسی) بدان اشاره دارد و می فرماید « الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور» در این بیان نیز بحث ظلمت و نور و خروج از ظلمت به سوی نورانیت مطرح است و نشان از اهمیت موضوع نورانیت در معارف و آموزه های دینی دارد. که باید به آن اهمیت داد و به همین دلیل امام باقر علیه السلام دعا را با کسب نورانیت آنهم بالاترین، بهترین و کاملترین مراتب نورانیت خداوند آغاز می کنند.
این پژوهشگر علوم دینی تاکید کرد: ممکن است چنین سوالی در این جا مطرح شود که تفاوت تعبیر در ابتدای دعا یعنی لفظ «بهاء» با «نور» چیست؟ در پاسخ باید گفت در بحث «بهیء» و «بهاء» بحث نورانیت باطنی مدنظر است در حالی که در موضوع «نور و مراتب انوارالهی» معنای اعم از انوار باطنی یا ظاهری مورد نظر می باشد. کلمه « نور» یا «نیر» که شکل تکامل یافته نور است و در این عبارات بکاررفته است اعم از انوار باطنی و ظاهری است و هر دو را شامل می شود اما لفظ «بهائ» تنها ناظر به انوار باطنی و نور باطن است. در همین راستا موضوع مراتب و مرز تشخیص آنها بحث مفصل دیگریست که در این مجال نمی گنجد. اما در مختصر اشاره ای می توان گفت: نور ممکن است به جمال الهی نیز اطلاق شود و جلال الهی نیز خود شعبه ای از نور الهی است اما «بهاء» و «بهئ» تنها نور باطن است که بیشتر در مراتب سیر و سلوک و عرفان مد نظر قرار می گیرد اگرچه در سیر و سلوک و عرفان نیز مسایل مربوط به جمال و جلال حضرت حق نیز دنبال می شود.
پایان پیام/
نظر شما