پاسخ شهید مطهری به ایراداتی که بر حجاب زنان گرفته شده است

خبرگزاری شبستان : حیا و عفاف و بستر و پوشش تدبیری است که خود زن با یک نوع الهام برای گرانبها کردن خود و حفظ موقعیت خود در برابر مرد به کار برده است . زن با هوش فطری و با یک حس مخصوص به خود دریافته است که از لحاظ جسمی نمی‏تواند با مرد برابری کند و اگر بخواهد در میدان زندگی با مرد پنجه نرم کند از عهده زور بازوی مرد بر نمی‏آید ، و از طرف دیگر نقطه‏ ضعف مرد را در همان نیازی یافته است که خلقت در وجود مرد نهاده است‏ که او را مظهر عشق و طلب، و زن را مظهر معشوقیت و مظلومیت قرار داده‏ است؛ شهید مطهری در کتاب مسئله حجاب نگاشته است.

تهاجم فرهنگی و جنگ نرم بی تاثیر در ترویج بی بندباری نیست و غربیان ایراداتی به حجاب زنان گرفته اند؛ که استاد مطهری در این راستا پاسخ هایی را درباره ی ایراداتی که در مسئله حجاب مطرح است ارائه داده اند که در زیر می خوانید:

حجاب و منطق
اولین ایرادی که بر پوشیدگی زن می‏گیرند اینست که دلیل معقولی ندارد و چیزی که منطقی نیست نباید از آن دفاع کرد . می‏گویند منشأ حجاب ، یا غارتگری و نا امنی بوده است که امروز وجود ندارد ، و یا فکر رهبانیت و ترک لذت بوده است که فکر باطل و نادرستی است ، و یا خودخواهی و سلطه‏جوئی مرد بوده که رذیله‏ای است ناهنجار و باید با آن مبارزه کرد .
پاسخ این ایراد از بحثی که در بخش گذشته کردیم روشن شد. از مباحث آن‏ بخش معلوم گشت که حجاب - البته به مفهوم اسلامی آن - از جنبه‏های مختلف‏ : روانی، خانوادگی، اجتماعی و حتی از جنبه بالا رفتن ارزش زن، منطق‏ معقول دارد و چون در آن بخش به تفصیل بحث کردیم در این بخش تکرار نمی‏کنیم.

حجاب و اصل آزادی
ایراد دیگری که بر حجاب گرفته‏اند اینست که موجب سلب حق آزادی که‏ یک حق طبیعی بشری است می‏گردد و نوعی توهین به حیثیت انسانی زن به شمار می‏رود
می‏گویند احترام به حیثیت و شرف انسانی یکی از مواد اعلامیه حقوق بشر است. هر انسانی شریف و آزاد است، مرد باشد یا زن، سفید باشد یا سیاه، تابع هر کشور یا مذهبی باشد. مجبور ساختن زن به اینکه حجاب‏ داشته باشد بی اعتنائی به حق آزادی او و اهانت به حیثیت انسانی او است‏ و به عبارت دیگر ظلم فاحش است به زن. عزت و کرامت انسانی و حق‏ آزادی زن، و همچنین حکم متطابق عقل و شرع به اینکه هیچکس بدون موجب‏ نباید اسیر و زندانی گردد، و ظلم به هیچ شکل و به هیچ صورت و به هیچ‏ بهانه نباید واقع شود، ایجاب می‏کند که این امر از میان برود.

پاسخ : یک بار دیگر لازم است تذکر دهیم که فرق است بین زندانی کردن‏ زن در خانه و بین موظف دانستن او به اینکه وقتی می‏خواهد با مرد بیگانه مواجه شود پوشیده باشد . در اسلام محبوس ساختن و اسیر کردن زن وجود ندارد . حجاب در اسلام یک وظیفه‏ای است بر عهده زن‏ نهاده شده که در معاشرت و برخورد با مرد باید کیفیت خاصی را در لباس‏ پوشیدن مراعات کند. این وظیفه نه از ناحیه مرد بر او تحمیل شده است و نه چیزی است که با حیثیت و کرامت او منافات داشته باشد و یا تجاوز به‏ حقوق طبیعی او که خداوند برایش خلق کرده است محسوب شود.

اگر رعایت پاره‏ای مصالح اجتماعی ، زن یا مرد را مقید سازد که در معاشرت روش خاصی را اتخاذ کنند و طوری راه بروند که آرامش دیگران را بر هم نزنند و تعادل اخلاقی را از بین نبرند چنین مطلبی را " زندانی کردن‏ " یا " بردگی " نمی‏توان نامید و آن را منافی حیثیت انسانی و اصل " آزادی " فرد نمی‏توان دانست.

در کشورهای متمدن جهان در حال حاضر چنین محدودیتهائی برای مرد وجود دارد. اگر مردی برهنه یا در لباس خواب از خانه خارج شود و یا حتی با پیژامه بیرون آید ، پلیس ممانعت کرده به عنوان اینکه این عمل برخلاف‏ حیثیت اجتماع است او را جلب می‏کند . هنگامی که مصالح اخلاقی و اجتماعی‏ ، افراد اجتماع را ملزم کند که در معاشرت اسلوب خاصی را رعایت کنند مثلا با لباس کامل بیرون بیایند ، چنین چیزی نه بردگی نام دارد و نه‏ زندان ، و نه ضد آزادی و حیثیت انسانی است و نه ظلم و ضد حکم عقل به‏ شمار می‏رود
برعکس ، پوشیده بودن زن - در همان حدودی که اسلام تعیین کرده است - موجب کرامت و احترام بیشتر او است ، زیرا او را از تعرض افراد جلف و فاقد اخلاق مصون می‏دارد .

شرافت زن اقتضاء می‏کند که هنگامی که از خانه بیرون می‏رود متین و سنگین‏ و با وقار باشد ، در طرز رفتار و لباس پوشیدنش هیچگونه عمدی که باعث‏ تحریک و تهییج شود به کار نبرد ، عملا مرد را به سوی خود دعوت نکند ، زباندار لباس نپوشد ، زباندار راه نرود ، زباندار و معنی‏دار به سخن خود آهنگ ندهد . چه آنکه گاهی اوقات ژستها سخن می‏گویند ، راه رفتن انسان‏ سخن می‏گوید ، طرز حرف زدنش یک حرف دیگری می‏زند
اول از تیپ خودم که روحانی هستم مثال می‏زنم : اگر یک روحانی برای‏ خودش قیافه و هیکلی برخلاف آنچه عادت و معمول است بسازد ، عمامه را بزرگ و ریش را دراز کند ، عصا و ردائی با هیمنه و شکوه خاص به دست و دوش بگیرد ، این ژست و قیافه خودش حرف می‏زند ، می‏گوید برای من احترام‏ قائل شوید ، راه برایم باز کنید ، مؤدب بایستید ، دست مرا ببوسید.
همچنین است حالت یک افسر با نشانه‏های عالی افسری که گردن می‏افرازد، قدمها را محکم به زمین می‏کوبد ، باد به غبغب می‏اندازد ، صدای خود را موقع حرف زدن کلفت می‏کند . او هم زباندار عمل می‏کند ، به زبان بی زبانی‏ می‏گوید : از من بترسید ، رعب من را در دلهای خود جا دهید.

همینطور ممکن است زن یک طرز لباس بپوشد یا راه برود که اطوار و افعالش حرف بزند ، فریاد بزند که به دنبال من بیا ، سر بسر من بگذار ، متلک بگو ، در مقابل من زانو بزن ، اظهار عشق و پرستش کن.

آیا حیثیت زن ایجاب می‏کند که اینچنین باشد ؟ آیا اگر ساده و آرام‏ بیاید و برود ، حواس پرت کن نباشد و نگاههای شهوت آلود مردان را به‏ سوی خود جلب نکند ، برخلاف حیثیت زن یا برخلاف حیثیت مرد یا برخلاف‏ مصالح اجتماع یا برخلاف اصل آزادی فرد است ؟ آری اگر کسی بگوید زن را باید در خانه حبس و در را به رویش قفل کرد و به هیچ وجه اجازه بیرون رفتن از خانه به او نداد، البته این با آزادی‏ طبیعی و حیثیت انسانی و حقوق خدادادی زن منافات دارد . چنین چیزی در حجابهای غیر اسلام بوده است ولی در اسلام نبوده و نیست.

شما اگر از فقهاء بپرسید آیا صرف بیرون رفتن زن از خانه حرام است ؟ جواب می‏دهند نه . اگر بپرسید آیا خرید کردن زن و لو اینکه فروشنده مرد باشد حرام است ؟ یعنی نفس عمل بیع و شراء زن اگر طرف مرد باشد حرام‏ است ؟ پاسخ می‏دهند حرام نیست . آیا شرکت کردن زن در مجالس و اجتماعات ممنوع است ؟ باز هم جواب منفی است چنانکه در مساجد و مجالس‏ مذهبی و پای منبرها شرکت می‏کنند و کسی نگفته است که صرف شرکت کردن زن‏ در جاهائی که مرد هم وجود دارد حرام است . آیا تحصیل زن ، فن و هنر آموختن زن و باعخره تکمیل استعدادهائی که خداوند در وجود او نهاده است‏ حرام است ؟ باز جواب منفی است.

فقط دو مسأله وجود دارد ، یکی اینکه باید پوشیده باشد و بیرون رفتن به‏ صورت خودنمائی و تحریک آمیز نباشد .
و دیگر اینکه مصلحت خانوادگی ایجاب می‏کند که خارج شدن زن از خانه توأم با جلب رضایت شوهر و مصلحت اندیشی او باشد .

البته مرد هم باید در حدود مصالح خانوادگی نظر بدهد نه بیشتر . گاهی ممکن‏ است رفتن زن به خانه اقوام و فامیل خودش هم مصلحت نباشد . فرض کنیم‏ زن می‏خواهد به خانه خواهر خود برود و فی المثل خواهرش فرد مفسد و فتنه‏ انگیزی است که زن را علیه مصالح خانوادگی تحریک می‏کند . تجربه هم نشان‏ می‏دهد که اینگونه قضایا کم نظیر نیست . گاهی هست که رفتن زن حتی به‏ خانه مادرش نیز برخلاف مصلحت خانوادگی است ، همینکه نفس مادر به او برسد تا یک هفته در خانه ناراحتی می‏کند ، بهانه می‏گیرد ، زندگی را تلخ و غیر قابل تحمل می‏سازد . در چنین مواردی شوهر حق دارد که از این معاشرتهای‏ زبانبخش - که زیانش نه تنها متوجه مرد است ، متوجه خود به زن و فرزندان ایشان نیز می‏باشد - جلوگیری کند . ولی در مسائلی که مربوط به‏ مصالح خانواده نیست دخالت مرد مورد ندارد .

رکود فعالیتها
سومین ایرادی که بر حجاب می‏گیرند اینست که سبب رکود و تعطیل‏ فعالیتهائی است که خلقت در استعداد زن قرار داده است.

زن نیز مانند مرد دارای ذوق ، فکر ، فهم ، هوش و استعداد کار است ؛ این استعدادها را خدا به او داده است و بیهوده نیست و باید به ثمر برسد .
اساسا هر استعداد طبیعی دلیل یک حق طبیعی است . وقتی در آفرینش به‏ یک موجود استعداد و لیاقت کاری داده شد ، این به منزله سند و مدرک‏ است که وی حق دارد استعداد خود را به فعلیت برساند ، منع کردن آن ظلم‏ است .

چرا می‏گوئیم همه افراد بشر اعم از زن و مرد حق دارند درس بخوانند و این حق را برای حیوانات قائل نیستیم ؟ برای اینکه استعداد درس خواندن‏ در بشر وجود دارد و در حیوانات وجود ندارد. در حیوان استعداد تغذیه و تولید مثل وجود دارد و محروم ساختن او از این کارها برخلاف عدالت است.

بازداشتن زن از کوششهائی که آفرینش به او امکان داده است نه تنها ستم به زن است، خیانت به اجتماع نیز می‏باشد. هر چیزی که سبب شود قوای طبیعی و خدادادی انسان معطل و بی اثر بماند به زیان اجتماع است.

عامل انسانی بزرگترین سرمایه اجتماع است. زن نیز انسان است و اجتماع‏ باید از کار و فعالیت این عامل و نیروی تولید او بهره‏مند گردد. فلج‏ کردن این عامل و تضییع نیروی نیمی از افراد اجتماع، هم برخلاف حق طبیعی‏ فردی زن است و هم برخلاف حق اجتماع و سبب می‏شود که زن همیشه به صورت‏ سربار و کل بر مرد زندگی کند.

جواب این اشکال آنست که حجاب اسلامی که حدود آن را به زودی بیان‏ خواهیم کرد، موجب هدر رفتن نیروی زن و ضایع ساختن استعدادهای فطری او نیست. ایراد مذکور بر آن شکلی از حجاب که در میان هندیها یا ایرانیان‏ قدیم یا یهودیان متداول بوده است وارد است. ولی حجاب اسلام نمی‏گوید که‏ باید زن را در خانه محبوس کرد و جلوی بروز استعدادهای او را گرفت.

مبنای حجاب در اسلام چنانکه گفتیم اینست که التذاذات جنسی باید به محیط خانوادگی و به همسر مشروع اختصاص یابد و محیط اجتماع، خالص برای کار و فعالیت باشد. به همین جهت به زن اجازه نمی‏دهد که وقتی از خانه بیرون‏ می‏رود موجبات تحریک مردان را فراهم کند و به مرد هم اجازه نمی‏دهد که‏ چشم چرانی کند. چنین حجابی نه تنها نیروی کار زن را فلج نمی‏کند، موجب‏ تقویت نیروی کار اجتماع نیز می‏باشد.

اگر مرد تمتعات جنسی را منحصر به همسر قانونی خود کند و تصمیم بگیرد همینکه از کنار همسر خود بیرون آمد و پا به درون‏ اجتماع گذاشت، دیگر درباره این مسائل نیندیشد، قطعا در این صورت بهتر می‏تواند فعال باشد تا اینکه همه فکرش متوجه این زن و آن دختر و این قدر و بالا و این طنازی و آن عشوه‏گری باشد و دائما نقشه طرح کند که چگونه با فلان خانم آشنا شود.

آیا اگر زن ساده و سنگین به دنبال کار خود برود برای اجتماع بهتر است‏ یا آنکه برای یک بیرون رفتن چند ساعت پای آئینه و میز توالت وقت خود را تلف کند و زمانی هم که بیرون رفت تمام سعیش این باشد که افکار مردان را متوجه خود سازد و جوانان را که باید مظهر اراده و فعالیت و تصمیم اجتماع باشند به موجوداتی هوسباز و چشم چران و بی اراده تبدیل کند؟ عجبا ! به بهانه اینکه حجاب، نیمی از افراد اجتماع را فلج کرده است‏، با بی حجابی و بی‏بند و باری نیروی تمام افراد زن و مرد را فلج کرده‏اند. کار زن پرداختن به خودآرایی و صرف وقت در پای میز توالت برای بیرون‏ رفتن، و کار مرد چشم چرانی و شکارچیگری شده است.

آنکه اسلام‏ نمی‏خواهد اینست که زن به صورت چنین موجود مهملی در آید که کارش فقط استهلاک ثروت و فاسد کردن اخلاق اجتماع و خراب کردن بنیان خانواده باشد. اسلام با فعالیت واقعی اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی هرگز مخالف نیست.

متون اسلام و تاریخ اسلام گواه این مطلب است
در اوضاع و احوال تجدد مابی بی منطق حاضر جز در دهات و در میان افراد سخت متدین که اصول اسلامی را رعایت می‏کنند زنی پیدا نمی‏کنید که نیروی او واقعا صرف فعالیتهای مفید اجتماعی یا فرهنگی یا اقتصادی بشود.

آری یک نوع فعالیت اقتصادی رائج شده است که باید آنرا ثمره بی حجابی‏ دانست و آن اینست که بنکدار به جای اینکه بکوشد جنس بهتر و مرغوبتر برای مشتریان خود تهیه کند ، یک مانکن را به عنوان فروشنده می‏آورد ، نیروی زنانگی و سرمایه عصمت و عفاف او را استخدام می‏کند و وسیله پول در آوردن و خالی کردن جیبها قرار می‏دهد . یک فروشنده باید کالا را همانطوری‏ که هست به مشتری ارائه دهد ولی یک دختر خوشگل فروشنده با ادا و اطوار و ژستهای زنانه و در معرض قرار دادن جاذبه جنسی خود مشتری را جلب می‏کند
بسیاری از افراد که اصلا مشتری نیستند برای اینکه چند دقیقه با او حرف‏ بزنند یک چیزی هم می‏خرند .
آیا این فعالیت اجتماعی است ؟ آیا این تجارت است یا کلاهبرداری و رذالت ؟

زن می‏تواند در میان زنان و در میان محارم خود از هر نوع لباس و آرایشی‏ استفاده کند اما متأسفانه تقلید از زنان غربی برای هدف و منظور دیگری‏ است .

غریزه خودآرائی و شکارچیگری در زن غریزه عجیبی است . وای اگر مردان هم‏ به آن دامن بزنند و مدسازان و طراحان نواقص کار آنان را برطرف کنند و مصلحین اجتماع ! هم تشویق کنند .

اگر دختران در اجتماعات عمومی لباس ساده بپوشند، کفش ساده به پا کنند، با چادر یا با پالتو و روسری کامل به مدرسه و دانشگاه بروند ، آیا در چنین شرایطی بهتر درس می‏خوانند یا با وضعی که مشاهده می‏کنیم ؟ اصولا اگر التذاذهای جنسی و منظورهای شهوانی در کار نیست چه اصراری است که‏ بیرون رفتن زن به این شکل باشد ؟ چرا اصرار می‏ورزند که دبیرستانهای مختلط به وجود آورند ؟

پایان پیام/