به گزارش خبرنگار حوزه مسجد خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام محمد جواد حاج علی اکبری، رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد در بازدید از خبرگزاری شبستان به سوالات خبرنگاران این رسانه در زمینه برنامه های مرکز رسیدگی به امور مساجد در راستای توانمندسازی ائمه جماعات، ضرورت تشکیل شورای عالی امور مساجد، نقش مساجد در ترویج سبک زندگی دینی و ضرورت جوان سازی جوانان پاسخ دادند. آنچه در ذیل می خوانید مشروح این گفتگو است.
- آقای حاج علی اکبری از آنجا که اعتبار هر مسجد به امام جماعت آن مسجد بستگی دارد و اهمیت نقش امام جماعت در احیای کارکردهای یک مسجد بر کسی پوشیده نیست، مرکز رسیدگی به امور مساجد در راستای توانمندسازی ائمه جماعات مساجد چه برنامه ای دارد؟
به نکته کلیدی اشاره فرمودید، در بین هفت راهبردی که در دستور کار مرکز رسیدگی به امور مساجد است، توانمندسازی ائمه جماعات، راهبردی اصلی و مهم است. کاری که در حال حاضر در این زمینه در حال انجام است، رایزنی با حوزه‌های علمیه در راستای تربیت امامت جماعت برای مساجد است. در واقع توقع ما این است که این شخصیت‌ها به عنوان امام جماعت در حوزه‌های علمیه تربیت شوند.
در حوزه‌های علمیه این نگاه باید وجود داشته باشد که اصلی‌ترین شئون کسانی که تربیت می‌شوند و پرورش می یابند باید امامت جماعت باشد از طرفی باید به این مسئله توجه شود که جایگاه امامت جماعت، پیچیده‌ترین شأن روحانی است. این مسئله را از لحاظ فنی بیان می‌کنم.
امام جماعت پیچیده ترین شان یک روحانی/حوزه علمیه امام جماعت تربیت کند
امامت جماعت، کاری بسیار دقیق و فنی است و به این کار باید در این حد نگاه شود که شخصی که در کار امامت جماعت وارد می شود، باید خرد و دانش فراوان و هنر برجسته داشته باشد. آن‌گونه نیست که هر کسی که تحصیلاتی در حوزه علمیه داشت بتواند امام جماعت موفقی باشد. زیرا یک امام جماعت باید، جمع بسیاری از ویژگی‌ها را داشته باشد تا امام جماعت موفقی باشد.
همان طور که می دانیم، امام در لغت به معنای پیشواست، بنابراین چنین شخصیتی باید از سیما، صدا، برخورد، آراستگی، دانش، مدارا، حسن خلق، زمان‌شناسی، مردم‌شناسی و روان‌شناسی مناسبی برخوردار باشد. اگر حوزه‌های علمیه به این مسئله به صورت تخصصی نگاه کنند دغدغه ما در آینده در این موضوع تا حد زیادی کاهش می‌یابد. ولی در حال حاضر در رابطه با این موضوع بسیار دغدغه مند هستیم، زیرا این نگاه در حوزه‌های علمیه به ویژه با توجه به نیازهای امروز وجود ندارد و حوزه های علمیه کارشان را به شکل سنتی و طبیعی انجام می‌دهند و گروهی از میان آن مجموعه خود به خود برای امامت جماعت مسجد آماده می‌شوند.
نکته دوم اینکه در حال حاضر، ائمه جماعات سطوح مختلفی دارند، برخی به امام جماعت طراز خیلی نزدیک هستند، بعضی متوسط و برخی نیز فاصله بسیاری با ویژگی های یک امام جماعت طراز دارند. در این میان کار مرکز رسیدگی به امور مساجد در این زمینه دشوار می‌شود، چرا که مسئله آموزش و توانمندسازی که باید در مراکز حوزه‌های علمیه مورد توجه قرار گیرد، باید جزو برنامه های مرکز رسیدگی به امور مساجد باشد.
البته مرکز رسیدگی به امور مساجد در این زمینه با استفاده از ائمه جماعات موفق و افرادی که در این زمینه کارآمد هستند، تحولی را در نگاه، مهارت و دانش‌افزایی ائمه جماعات ایجاد کرده است و در آینده نیز بنا دارد با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته با استفاده از ظرفیت ائمه جماعات و اساتید حوزه و دانشگاه بیشتر از گذشته در توانمندسازی ائمه جماعات اهتمام داشته باشد.
البته باید گفت که مرکز رسیدگی به امور مساجد در راستای توانمندسازی و بهره گیری از روحانیون توانمند برای امامت جماعت مساجد، نگاه اکتشافی نیز دارد. به این معنا که ما از میان خروجی‌های حوزه‌های علمیه و روحانیون عالیقدر در بخش‌های مختلف، کسانی که برای امامت جماعت مهیا هستند و شایستگی این کار دارند را شناسایی کرده و از آنها در مساجد استفاده می کنیم.
- در حال حاضر در حوزه مساجد، نهادها و سازمان‌های متعدد و مختلفی به عنوان متولی امور فعالیت دارند ولی این تعدد و ازدیاد سازمان‌ها و نهادها موجب موازیکاری و در حقیقت دیده‌نشدن درست کارکرد مساجد شده است. کارشناسان مساجد در اجلاس سال گذشته مسجد متفق‌القول بر لزوم تشکیل شورایی برای هماهنگی مساجد تاکید داشتند. به نظر شما تشکیل چنین شورایی ضرورت دارد؟ کدام نهاد باید متولی ایجاد این شورا باشد و با کدام ابزار و نهاد؟
هماهنگ‌سازی از دیگر راهبردهای مرکز رسیدگی به امور مساجد است که در این راستا در دستور کار مرکز رسیدگی به امور مساجد قرار گرفته است و دقیقا ناظر بر همین نیاز است. این راهبرد همان چیزی بود که در حوزه مساجد فاقد آن بودیم. چرا که در حال حاضر در حوزه مساجد دستگاه های بسیاری هستند که وظایف بسیار سنگینی متوجه آنها است و اصلا این وظیفه را نمی‌شناسند. دستگاه‌های دیگری هستند که این وظیفه برای آنها تعریف نشده است یا وظیفه‌شان را جدی نمی‌گیرند و دستگاه‌هایی هم هستند که در حوزه مساجد، بنا به دلایلی برای خودشان وظایفی را تعریف می کنند.
این اقدامات معمولا، بیشتر از اینکه منجر به موازیکاری شود، زمینه ساز، عدم انجام کارها و در نهایت انجام نشدن کار مسجد می‌شود که امیدواریم ذیل این راهبرد به صورت فنی به تقسیم کار ملی در مسجد دست یابیم. البته باید گفت، مرکز رسیدگی به امور مساجد در حال حاضر، راهبرد هماهنگ‌سازی را بر اساس الگو در استان تهران در دست پیگیری دارد و در این زمینه، ستادی نیز تحت عنوان ستاد ساماندهی امور مساجد استان تشکیل داده است و مجموعه‌های مرتبط با مساجد را به این ستاد دعوت و جلسات مشترکی هم با آنها برگزار کرده است که امیدواریم بر این اساس به سند استانی در ساماندهی امور مساجد دست یابیم.
تشکیل شورای امور مساجد در سطح ملی در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی است
بر این مبنا تقسیم کار استانی بین نهادهای متولی مساجد به صورت واضح صورت گیرد تا نقش هماهنگی را ایفا کند و از برخی از موازیکاری ها دوری شود و از همه مهم تر اینکه به همه مجموعه‌های مختلف مرتبط با مسجد وظایفی تعریف شود. البته همزمان که این ستادها در تهران تشکیل شده است، در شهرستان‌های استان نیز با محوریت ائمه جمعه، فرمانداران و دستگاه‌های مرتبط، چنین الگویی تدوین شده است. تجربه این کار را ما در سازمان ملی جوانان داشته‌ایم. کار فرا بخشی که در آنجا دنبال می شد، نتایج موفق آمیزی به همراه داشت و آن تجربه موفق را در حال حاضر در مرکز رسیدگی به امور مساجد در حال پیگیری هستیم. در واقع در این زمینه نگاه ما نگاهی تعاملی است.
علاوه بر این، بحث تشکیل شورای امور مساجد در سطح ملی هم در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفته است که امیدورایم در این مسئله به نتایج موفق در سطح ملی نیز دست یابیم.
باید در آینده‌پژوهشی، آینده‌نگاری و آینده‌نگری به مساجد برگردیم
- رویکرد مرکز رسیدگی به امور مساجد شعار «آینده را از مسجد بسازیم» است. ارتباط این آینده سازی را با سبک زندگی دینی چگونه تعریف می کنید و چگونه می توان از ارتباط این دو به سبک زندگی دینی که مدنظر مقام معظم رهبری است، دست یافت؟
اینکه ما اعلام کردیم آینده را از مسجد بسازیم بر اساس، رویکرد متفاوتی است که ما نسبت به مسجد، یعنی بازگشت به مسجد طراز و جایگاهی که مسجد در جامعه پردازی و تمدن‌سازی اسلامی داریم. گفتیم که باید در آینده‌پژوهشی، آینده‌نگاری و آینده‌نگری و همه بحث های مرتبط به مسجد بازگردیم و نقش ممتاز و کلیدی مسجد را در نظر بگیریم. مسجد، باید در چشم‌انداز آینده کشور و اسناد فرادستی و راهبردی دیده شود. زیرا احساس می‌کنیم که تاکنون این گونه نبوده است.
مقام معظم رهبری، روح تمدن اسلامی را سبک زندگی دینی معرفی کرده اند، از این سمت هم می‌بینیم که حقیفتا مسجد مرکزی است که می تواند، سبک زندگی اسلامی را به بدنه اجتماعی و متن زندگی مردم معرفی، جاری و تبدیل به فرآیند تربیتی کند. البته در این میان نقش خانواده و مدرسه نیز مهم است ولی نقش مسجد، نقش منحصر به فرد و ویژه است.
متاسفانه اینکه در حال حاضر مسجد این نقش را چگونه ایفا می‌کند و آیا زمینه های فراهم سازی ایفای این نقش برای مسجد فراهم شده است یا نه؟ بحث مصیبت باری است.
سبک زندگی دینی، موضوع مهمی در بحث مسجد و نگاه آینده ما است. تلاش مرکز رسیدگی به امور مساجد در این زمینه بر این مبنا است که این بحث را هم از لحاظ علمی و محتوایی و هم از لحاظ کارکردها و ترویج در فضای مسجد، با قدرت انجام دهد. مسیری که باید برای تحقق آن در این زمینه طی کنیم، مسیری طولانی و پر چالش است ولی باید با قوت این مسیر را دنبال کنیم و اولین کسانی که باید آنها را در این زمینه قانع کنیم خود اهالی مساجد و حوزه های علمیه هستند.
- آقای حاج علی اکبری آیا شما از دولت آینده در قبال تحقق کارکردها و مطالبات رهبری و مردم در زمینه مساجد از جمله باز بودن درب مساجد در طول شبانه روز و نیز اقامه فریضه نماز صبح و ...مطالباتی دارید؟ اگرچه این به معنای دولتی کردن مساجد نیست.
مساجد باید از انزوا خارج شوند و برای خارج‌شدن از انزوا باید دایمی و در طول شبانه روز بر روی مردم باز باشند. مسجدی که یک ساعت باز و بعد بسته شود، نمی‌تواند کارکرد جدی در فرهنگ عمومی داشته باشد. زیرا مسجد، وقتی می تواند این کارکرد را انجام دهد که درب مسجد همیشه به عنوان آغوش خداوند بر روی بندگان خدا باز باشد و وقت نماز، مساجد برنامه ویژه برای مخاطبان داشته باشند. از طرفی باید، مطالبه رهبری که فرمودند: بعد از نماز ظهر درب مساجد باید تا نماز مغرب و عشاء باز و در اختیار مردم باشد، مورد توجه قرار گیرد.
اما برای تحقق این مطالبه باید، برخی موانع و مشکلاتی که مانع انجام این کار می شود بر طرف شود. یکی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد و باید رفع شود بحث خدمات مساجد است. باید بخش خدمات دهی مساجد تقویت شود تا بتوان درب مساجد را ساعت های زیادی باز نگه داشت. در حال حاضر این مهم برای برخی از مساجد امکانپذیر است که در گروه اقلیت هستند و این امکان برای اکثریت مساجد فراهم نیست.
تقویت خدمات مسجد، وظیفه دولت است و ربطی به دولتی کردن مساجد ندارد
تقویت خدمات مسجد، وظیفه دولت است و ربطی به دولتی کردن مساجد ندارد. مدیریت مساجد، خارج از دولت تعریف شده، است و خواهد بود. نباید اجازه دهیم این بخش‌ها، ذیل دولت تعریف شود. زیرا که یک راهبرد دقیقی است که امام راحل تعریف کردند و این مسئله مبتنی بر حکمت و فقه جواهری و عمق نگاه است.
در ذیل این راهبرد، دولت اسلامی باید وظیفه خود را انجام دهد و یکی از مهم‌ترین وظایف دولت هم در این زمینه در ارتباط با سخت‌افزار (ساخت مسجد)، بهسازی، نگهداری و خدمات مسجد است. اعتقاد داریم در صورتی که در این زمینه دولت اسلامی کمک نکند انجام چنین مهمی امکانپذیر نیست. منابع عمومی برای خدمات عمومی در جامعه برای خودشان وظیفه ای را تعریف می کنند و میلیاردها تومان در این زمینه به آسانی هزینه می کنند، باید بخش اندکی از آن منابع را برای فعال سازی این ظرفیت ها در اختیار مساجد قرار دهند.
امیدواریم در دولت آینده برای همیشه تکلیف مساجد در مورد تعرفه های مصرفی مشخص شود
در بخش آب، برق، گاز و.. وضعیت مساجد وضعیتی خوب و مستقری نیست. امیدواریم دولت آینده در این زمینه قدم‌های بعدی را بردارد. زیرا که موضوع تعرفه های بالای مصرفی مساجد در بودجه هر سال مطرح می شود ولی در عمل با مشکلات زیادی مواجه می شویم. به عنوان مثال در بودجه امسال، اعلام شده است که تعرفه های مساجد، مطابق الگوی مصرف محاسبه شوند ولی در عمل هیچ الگوی مصرفی تعریف نشده است و ما شاهد این مسئله هستیم که قبض‌های سنگین برای مساجد صادر می شود و برخی از مساجد با تهدید به قطع هم مواجه شده و می شوند.
امیدواریم با همت دولت جدید و مجلس شورای اسلامی این مشکل برای همیشه رفع شود که البته در زمینه نیاز است که قانون جامعی نه ذیل بودجه سالانه، بلکه قانون مستمری که تکلیف مساجد را در این بخش‌ها مشخص کند، تصویب شود.
- شما درحوزه جوانان همواره دغدغه‌هایی را داشتید.به اعتقاد شما اگر مسجد با جوانان تعامل داشته باشد، چه فوایدی و برکاتی را برای جامعه خواهد داشت و ضرورت حضور جوانان در مساجد چیست؟
انتخاب شخص بنده برای این مسئولیت این پیام را داشته باشد که بحث جوانان و مسجد باید جدی گرفته شود. یکی از این راهبردهای هفت‌گانه مرکز رسیدگی به امور مساجد، جوان‌سازی مساجد است که سیاست‌های اجرایی آن نیز تعریف شده است. مرکز رسیدگی به امور مساجد برنامه‌های خود را بر اساس برنامه های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تهیه و تدوین کرده است. در راهبرد، جوان‌سازی، مساجد ما باید وضعیت خود را با اولویت مخاطب، کودک، نوجوان و جوان تعریف کنند.
اگر چه این رویکرد در بعضی از مساجد وجود دارد ولی در بسیاری از مساجد ما این گونه نیست. متاسفانه در حال حاضر مسجد برای مخاطب کودک، نوجوان و جوان از جاذبه کافی برخوردار نیست، این کار ما را مشکل می‌کند. مسجد باید از لحاظ کالبد، فضا و ساختمان، جاذبه و آرایه‌های بصری و نیز از لحاظ کارگزاران مسجد، تقویت شود. مساجد باید آمادگی لازم برای استقبال مخاطبان و استفاده از جوانان را داشته باشد و این کارگزاران فعال مسجد که باید جوانان باشد باید آمادگی فوق‌العاده‌ای برای استقبال مخاطب کودک و نوجوان و استفاده شایسته جوانان در مساجد را فراهم کنند.
در محیط مسجد باید عالی‌ترین سطح مشارکت و کارگزاری در اختیار جوانان باشد
در مرحله اول، جوانان نقش‌شان وزارتی دارند. در محیط مسجد باید عالی‌ترین سطح مشارکتی و کارگزاری در اختیار جوانان باشد و در هیئت امناها و بخش های برنامه ریز مساجد باید از جوانان استفاده شود.
بنابراین مساجد، باید با مشارکت فعال جوانان همراه باشد و در بخش کودکان و نوجوان هم باید با نگاه زمینه‌سازی برای حضور و قرار گرفتن در فرآیند تربیت و رشد روبرو باشیم. در این زمینه کارهای بسیاری باید انجام شود که امیدواریم با نگاه آرمانی و واقع‌بینانه به سمت مطلوب پیش رویم. ولی اینکه این مسئله راهبرد جدی برای ما است پیام بسیار خوبی را به دنبال دارد. این مسئله باید به عنوان یک مطالبه جدی تبدیل شود و شما به عنوان رسانه در فرهنگ‌سازی راهبرد جوان‌سازی مساجد می توانید کمک های خوبی به ما داشته باشید.
پایان پیام/
نظر شما