به گزارش خبرگزاری شبستان از استان آذربایجان غربی، مردم این استان برای پیشواز بهار و عید نوروز آئین ها و مراسمات متعددی داشتند که با گذر زمان کم رنگ شده و بعضی نیز در آستانه محو شدن از اذهان جامعه قرار دارد.
یکی از رسم های زیبای ایام نوروز در آذربایجان غربی به گفته پدران و پیران این منطقه رسم 'تکم چی' ها بوده که اکنون به طور کلی به فراموشی سپرده شده است.
چند روز مانده به عید، تکم چی به طور نمادین، تکم (بز ساخته شده از چوب) را در کوچه های روستاها و شهرها می چرخاند و درحالی که اشعاری به زبان ترکی و با صدای دلنشین می خواند، نوید آمدن عید را می داد و پاداش خود را از مردم می گرفت.
هلهله و شادی کودکان، شور و شوق دیگری به این آئین می بخشید و حس زندگی را در رگ های زمان به جریان می انداخت.
در آذربایجان غربی از اواسط اسفندماه، گرد و غبار یک ساله در آیین خانه تکانی زدوده شده و محیط رنگ و بوی تازه ای به خود می گیرد.
این رسم که در منطقه به 'هیس آلماق' موسوم است آن چنان در یکی دو هفته مانده به عید فراگیر می شود که گاهی مشکل کمبود و قطع آب آشامیدنی شهری را درپی دارد.
از میان تمام مراسم باقیمانده آیین گسترده چهارشنبه آخر سال به عنوان یکی از رسوم نوروزی هنوز با حال و هوای دیگری که نشان از تغییرات محیطی و زمانی می دهد، در جای جای این استان رایج است.
آیین چهارشنبه که نمادی از دوستی، الفت، صمیمیت و نماد چهار فصل سال و عناصر چهارگانه طبیعت است با رخنه برخی موارد غیرسنتی به چهارشنبه پرخطری مبدل شده که همه ساله آثار این خطرات، جان باختن تعدادی از جوانان و زخمی و بستری شدن تعدادی از آنها به علت استفاده از مواد آتش زا و مواد منفجره است.
مردم آذربایجان غربی در گذشته نه چندان دور قبل از فرا رسیدن نوروز با برپایی مراسمی ویژه به استقبال فصل زیبای بهار می رفتند که آیین چهارشنبه آخر سال از مهم ترین این مراسم به شمار می رفته است.
چهارشنبه سوری نام رایج و آیینی بود از مراسم دیرین در بین مردم ایران زمین و آذربایجان غربی که هدف تمامی مراسم آن دور کردن پلیدی ها بود و با استفاده از نمادهای چهارگانه آب و آتش و خاک و هوا اجرا می شد.
در منطقه آذربایجان غربی چهارشنبه سوری موسوم به ایلیین آخیر چارشنبه سی (چهارشنبه آخر سال) است که وجود واژه آخر در این ترکیب نشان می دهد مردم آذربایجان در اسفند ماه چهارشنبه های دیگری را نیز جشن می گرفتند که امروزه این رسم تقریبا به فراموشی کامل سپرده شده است.
با رسیدن ماه اسفند مردم مناطق شهری و روستایی آذربایجان غربی خود را مهیای استقبال از سال نو می کردند که این پیشواز در عنوان این ماه نیز مستتر است.
مردم آذربایجان غربی هنوز هم اسفندماه را با عنوان بایرام آیئی (ماه عید) می خوانند.
مطابق سنت های کهن و قدیمی مردم آذربایجان غربی هفته اول اسفند ماه را 'چیله قووان' یعنی هفته ای که چله زمستان را فراری می دهد یا یالانچی چارشنبه ( چهارشنبه دروغین) می نامیدند و در این روز با برپایی آیین هایی، اتمام فصل زمستان را جشن می گرفتند.
در گذشته آذربایجان، چهارشنبه هفته دوم اسفند ماه موسوم به 'کوله چارشنبه' یعنی چهارشنبه کوتاه بود و سومین چهارشنبه نیز 'موشتولوقچی چارشنبه ( چهارشنبه پیام آور) یا قره چارشنبه ( چهارشنبه سیاه یا بزرگ) یا خبرچی چارشنبه نام داشت.
از مراسم دیگر در آذربایجان غربی تخم‌مرغ شکنی است.
تخم‌مرغ‌ها را در پوست پیاز می‌پختند تا رنگ بگیرد و آن را در بین کودکان به عنوان سوغاتی چهارشنبه توزیع می کردند.
مراسم شال‌اندازی سنت و آیینی است که یواش یواش از زندگی شهری خارج می شود ولی هنوز در بیشتر مناطق روستایی آذربایجان غربی معمول است.
امروزه، پیشرفت تکنو‌لوژی و فرهنگ شهرنشینی این رسم زیبا را آرام آرام به محاق فراموشی می سپارد.
شال اندازی در آذربایجان غربی، مبتنی بر شیوه ای بود و آیین آن چنین بوده است که بعد از مراسم آتش افروختن در چهارشنبه، جوانان بر بام خانه خویشان و همسایگان رفته و دستمالی را از پنجره و در روستاها از روزنه بام‌ها به درون آویزان می‌کردند و صاحبخانه دستمال را از آجیل و میوه و سایر هدایا پر می‌کرد و می گفت: 'چک الله مطلبین وئرسین ...' یعنی : 'بکش؛ خداوند مرادت را بدهد'
از مراسم بسیار قدیم آخرین چهارشنبه سال، مراسم بخت گشایی بود، هرچند که امروزه همسرگزینی با روش‌های مدرن و تلفنی و اینترنتی و سایر شیوه ها مرسوم شده است، اما یاد‌آوری این سنت خالی از لطف نیست.
سفره هفت سین در مناطق روستایی آذربایجان غربی چندان مرسوم نبوده و به جای آن سفره عید در خانه ها گسترده می شد و افرادی که برای عید دیدنی به آن خانه می آمدند در آن سفره می نشستند و پذیرایی می شدند.
سبزه رویاندن که معمولا از گندم، عدس، جو و سایر روییدنی ها انجام می گرفت یکی دو هفته مانده به عید به وسیله زنان خانواده مهیا می شد و این سبزه در خانه به عنوان مظهر رویش و سرسبزی باقی می ماند و در سیزدهم نوروز به دامان طبیعت یا در آب روان رها می شد.
ماندن سبزه عید در خانه بعد از سیزده بدر در افواه مردم شگون ندارد و به نوعی می توان گفت که رها کردن سبزه نوروزی در آب روان به معنای جریان زندگی و حیات دوباره جانداران است.
مردم آذربایجان غربی، در جریان عید و شادی، آیین های دینی و مذهبی را فراموش نکرده اند، هنوز در جای جای آذربایجان غربی، رسم گرفتن اولین دریافتی، به عنوان برکت سال از بین صفحات قرآن کریم رایج است.
قبل از تحویل سال نو، پدر و یا بزرگ خانه به تعداد افراد خانوار اسکناس هایی را در درون صفحات قرآن مجید قرار می دهند و با تحویل سال و خواندن دعای تحویل سال، افراد خانه اولین دریافت نقدی خود را در سال جدید از قرآن کریم می گیرند و اعتقاد دارند این به کارشان در سال جدید برکت می دهد.
پایان پیام/
نظر شما