خبرگزاری شبستان: در دهه هاى اخیر موج انتشار کتاب هاى مربوط به نشانه هاى ظهور شدت بیشترى یافته و نویسندگانى به جمع آورى اخبار و بررسى غیرمحققانه و تطبیق نشانه ها بر افراد یا گروه ها یا رویدادهاى معاصر پرداخته و برخى هم خواستهاند با این تطبیق ها زمان ظهور را تخمین زنند. حجت الاسلام مصطفی صادقی، عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) در زمینه نشانه های تاریخی ظهور پژوهش های متعددی داشتند. بررسی تاریخی نشانه های ظهور حضرت حجت(عج) موضوع گفتگوی ذیل است.
آیا روایات "پرچم های سیاه از خراسان" که از نشانه های ظهور است بیشتر در منابع شیعه ذکر شده است یا سنی؟
یکى از نشانه هایى که براى ظهور شمرده مىشود پرچم هاى سیاهى است که از سوى خراسان آشکار مىشود و مقدمات ظهور را اعلام مىکند. این مطلب در منابع اهلسنت بخصوص کتاب "الفتن" اثر "نعیم ابن حماد" به صورت گسترده اى وجود دارد ولى در منابع شیعه به ندرت مشاهده مىشود و آنچه درباره این نشانه روایت مىشود از منابع اهلسنت یا از راویان آنان است.
در کتاب نعمانى تنها چهار روایت درباره رایات سود (پرچم هاى سیاه) وجود دارد. از این میان، دو مورد ارتباطى با ظهور مهدى(عج) ندارد و دو روایت دیگر آن محل بحث است.
شیخ صدوق(ره) در آثار خود درباره این نشانه مطلبى ندارد و تنها روایت شیخ طوسى(ره) هم از نعیم بن حماد صاحب کتاب "الفتن" است.
بنابراین در منابع کهن شیعى این روایات فراوان نیست و آنچه در منابع متأخر به چشم مىخورد از منابع یا راویان اهل سنت نقل مىشود. حتى برخى از روایات که سند آن به امام باقر(ع) مىرسد اولین بار در کتاب "فتن" ابن حماد آمده است. از آنجا که منبع اصلى روایات پرچم هاى سیاه این کتاب مىباشد (زیرا دیگر منابع اهل سنت هم اگر از نعیم بن حماد نقل نکنند روایاتشان همانند روایات اوست) لازم است به بررسى این اخبار در آن منبع پرداخته شود.
آیا می توان به روایات کتاب الفتن درخصوص پرچم های سیاه استناد کرد؟
در کتاب الفتن ابن حماد در چندین باب از پرچمهاى سیاه سخن به میان آمده است:
1. باب نشانه هاى سقوط بنى امیه.
2. باب خروج بنى عباس.
3. باب پرچم هاى سیاه مهدى پس از پرچم هاى بنى عباس.
4. سفیانى و پرچم هاى سیاه.
در این باب ها احادیثى وجود دارد که هیچ ارتباطى با نشانه هاى ظهور ندارد اما نویسندگان بعدی همین روایات و اخبار را مستمسک برای آمدن پرچم های سیاه هنگام ظهور امام عصر گرفته‌اند.
آیا احادیث رایات سود یا همان پرچم های سیاه در احادیث و منابع دیگر نیز به عنوان علائم ظهور نام برده می شوند؟
در احادیث دیگرى این پرچم ها به عنوان علائم ظهور مهدى(عج) یاد شده است از این رو باید در دو بخش به بررسى احادیث رایات سود (پرچم هاى سیاه) پرداخت که دراینجا به بخش اول می پردازم:
بخش اول: احادیثى از کتاب "الفتن" است که سخن از پرچمهاى سیاه گفته ولى از مهدى(عج) نام نبرده است. این احادیث به اندازه اى است که ذکر همه آنها در اینجا ممکن نیست از طرفى مضمون آنها در بسیارى موارد مشابه است.
نکته و تحلیل مهم این است که شعار حکومت بنى عباس و شروع نهضت آنان با پرچم هاى سیاه بود. در منابع تاریخى عنوان مسوّده (سیاه جامگان) و رایات سود (پرچم هاى سیاه) درباره بنى عباس فراوان به کار رفته است.
مورّخان می گویند عباسیان به تقلید از رسول خدا یا امیرمؤمنان(ع) که در جنگ ها پرچم سیاه بر مى افراشتند یا به نشانه عزادارى براى کسانى که به دست بنى امیه کشته شده اند شعار خود را لباس و بیرق سیاه قرار داده بودند. رهبر عباسیان به ابو مسلم دستور داد با افروختن آتش بر فراز کوه ها و افراشتن پرچم هاى سیاهى قیام خود را آغاز نماید.
در تاریخ آمده است هفتاد هزار پیاده و سواره که پرچم سیاه در دست داشتند به فرماندهى ابو مسلم خراسانى حرکت خود را از مرو (مرکز خراسان) شروع و تا کوفه پیش روى کردند. همزمان در عراق افرادى غیر از عباسیان لباس سیاه پوشیده و پرچم سیاه بر افراشتند و به نبرد با بنى امیه پرداختند. مردم به هر صورتِ ممکن لباس هاى خود را مشکى کردند و حتى اهل شام که دشمن عباسیان بودند به سیاه پوشى روى آوردند.
باتوجه به بررسی های تاریخی این احادیث آیا می توان گفت که پرچم های سیاه از نشانه های ظهور امام زمان(عج) است؟
بنده پس از بررسی های زیادی که بر روی "رایات سود" انجام دادم در نهایت به این نتیجه رسیدم که گرچه اخبار مربوط به پرچم هاى سیاه قدرى آشفته و مطالب طرح شده در آن بسیار مبهم است اما روشن است که این پرچم ها ارتباطى به ظهور قائم آل محمد(ص) ندارد و نشانه آن نیست. بلکه همان پرچم هایى است که در حدود سال 130 از شرق امپراتورى اسلامى برافراشته شد و تا کوفه و سپس تا شام و بیت المقدس پیش رفت و نتیجه آن تأسیس خلافت عباسیان شد.
آیا برای این گفته خود دلایلی دارید؟
بین این روایات و دلائلى که ارتباط بین روایات و این رویداد تاریخى را تأیید مىکند عبارتست از:
1. روایات مربوط به پرچم هاى سیاه از کسانى نقل شده که پیش از حکومت بنى عباس مى زیستهاند. مثلاً در میان ائمه معصومین علیهم السلام پس از امام صادق(ع) درباره این موضوع روایتى نداریم. به طور کلى آنچه درباره "رایات سود" نقل مىشود مربوط به رسول خدا(ص) و صحابه و امامانِ معاصر بنى امیه است. این مطلب نشان مىدهد مقصود از این پرچم ها همان پرچم هاى بنى عباس است و گرنه دست کم یکى دو مورد در کلام امامان پس از حضرت صادق(ع) به بعد یافت مىشد.
2. پیشتر گفته شد که در دسته اى از اخبار "رایات سود" هیچ اشاره اى به مهدى(عج) و ظهور او نشده است. بخش دیگرى هم که اشاره یا تصریح به مهدى(عج) دارد کاملاً شبیه دسته اول است. از این رو نمىتوان آنها را تفکیک کرد و دسته اول را مربوط به پرچم هاى بنى عباس و دسته دوم را درباره پرچم هاى سیاهى که نشانه ظهور مهدى(عج) است دانست. چون مطالعه این دو دسته روایات نشان مىدهد محتواى اصلى همه آنها به یک مطلب اشاره دارد و آن حرکت عباسیان است. اما آنچه به مهدى(عج) اشاره دارد تحریف یا جعل در آن راه یافته است.
3. در بیشتر اخبار مربوط به پرچم هاى سیاه، نام خراسان یا مشرق وجود دارد حتى در بسیارى از این احادیث به نام بنى عباس تصریح شده است. برخى از آنها هم درباره نبرد بنى عباس با بنى امیه به صراحت سخن مىگوید. اما اینکه گفته شود عباسیان از این روایات سوء استفاده کرده و براى فریب دادن مردم، نهضت خود را بر مضمون این روایات ـ که درباره قائم مهدى(ع) وارد شده ـ تنظیم کرده و تطبیق دادهاند با توجه به تاریخ اسلام درست نیست. زیرا گزارشهاى تاریخى نشان مىدهد که اصل این پیش گویى ها مربوط به مهدى نبوده بلکه از ابتدا درباره سقوط بنى امیه و حرکت بنى عباس وارد شده است.
در ضمن تفصیل این مطالب در کتاب "تحلیل تاریخى نشانههاى ظهور" که توسط اینجانب تالیف و از سوی نشر پژوهشگاه منتشر شده، آورده شده است. عزیزان می توانند برای مشاهده اسناد این مطالب به این کتاب مراجعه نمایند.
منبع: پایگاه اینترنتی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
پایان پیام/
نظر شما