به گزارش خبرگزاری شبستان، «اندیشه نامه متکلمان امامیه» کلان طرحی از مجموعه طرح های پژوهشکدۀ فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی است که از سال 84 آغاز شده است.
اکبر اقوام کرباسی، مدیر این کلان پروژه "اندیشه نامه متکلمان امامیه" در ابتدای صحبت های خود گفت: رسالت اصلی علم "تاریخ کلام" پاسخگویی به پرسش هایی درباره نقطۀ آغازین اندیشه کلامی امامیه و چگونگی پیدایش آن، ریشه ها و علل ظهور این دانش بین مسلمانان، فراز و فرود‌های آن در طول تاریخ و نیز گروه ها و اندیشمندان جریان ساز و راث بر جای مانده از ایشان است.
وی افزود: تاریخ کلام به عنوان تاریخِ نحوه ای از اندیشه و تفکر دینی، مطالعه ای میان رشته ای است که در روش، از روش های مطالعات تاریخی پیروی کرده و در ناحیه موضوع، برخلاف تاریخ نگاری های معمول، اندیشه و عقاید را موضوع خود می‌داند.
اقوام کرباسی با بیان این مقدمه در معرفی تاریخ اندیشه و تفکر تصریح کرد: آنچه در پروژه «اندیشه نامه متکلمان امامیه» مد نظر قرار گرفته است، پژوهش به شیوه اندیشه شناسی تاریخی تحلیلی است.
وی در بیان ضرورت های اجرای این پروژه ابراز کرد: تجدید و بازسازی کلام اسلامی، فهم درست منابع دینی و ارائه آراء واقعی اندیشمندان امامیه، کشف و استخراج اندوخته های معرفتی در کلام امامیه، ضرورت به سامان رساندن پژوهشی متقن و روش مند به منظور ارائه متنی آموزشی در این حوزه، پاسخ گویی به مناقشات اعتقادی و تاریخی مطرح شده از سوی مخالفان شیعه از مهمترین این ضرورت ها است.
مدیر کلان پروژه «اندیشه نامه متکلمان امامیه» اهمیت هویت این بحث و عدم انجام پژوهشی قابل ارائه و جدی در حوزه تاریخ کلام امامیه، بررسی تاریخ کلام امامیه به عنوان یکی از حوزه های علمی بر زمین مانده در مجامع علمی کشور را ضروری دانست و افزود: کارهای سامان یافته در این حوزه، آثاری جدی و قابل ملاحظه نیستند و عمدتاً یا غیر علمی بوده و یا جنبه کلامی ـ جدلی آنها بر جنبه تاریخی ـ تحلیلی شان برتری دارد.
اقوام کرباسی همچنین به اهداف این کلان پروژه اشاره کرد و با بیان اینکه هدف بلند مدت این طرح، فراهم آوری تمهیدات لازم برای تدوین «تاریخ کلام امامیه» تعریف شده است، دیگر اهداف این پروژه را اینگونه نام برد:
معرفی متکلمان برجسته امامیه در طول تاریخ کلام، تبیین علمی و تحلیلی از تاریخ کلام امامیه و بررسی روشمند و علمی مسیر تطور کلام شیعه از آغاز تاکنون، ردگیری تأثیر و تأثرات تاریخی اندیشه وکلام امامیه در طول تاریخ و در قبال دیگر فرق و ادیان، بازیابی و نوخوانی اندیشه اصیل شیعی و به دست دادن درست معارف اصیل شیعه در جهان امروز، پاسخگویی به شبهات و نقد‌هایی که بر تاریخ فکر و باورهای شیعه از درون و برون آن وارد می شود و ارایه درست و صحیح معارف شیعه امامیه، که به علت وجود رسوبات فکری گوناگون و متفاوت در طول تاریخ فکر شیعه، بسیار مشکل ساز شده است، اهداف این پروژه محسوب می شود.
اقوام کرباسی با بیان اینکه تدوین تاریخ بزرگ کلام امامیه، از زوایا و نواحی گوناگونی از قبیل: شخصیت های سامان بخش این تاریخ، جریان ها و مکاتب اعتقاداتی که از جمعِ متفاوت این شخصیت‌ها به وجود آمد‌ه اند، تراث برجای مانده از فعایت‌های کلامی این اندیشمندان و در نهایت موضوعاتی که اندیشمندانِ متکلم در طول تاریخ حول آن بحث و گفت و گو کرده اند، امکان پذیر است گفت: پروژه «اندیشه نامه متکلمان امامیه»، پژوهش در عرصۀ تاریخ کلام را از ناحیه متکلمان تاریخ ساز امامیه در دستور کار خود قرار داده است.
وی افزود: «اندیشه نامه متکلمان امامیه» علی رغم فعالیت ها و آثار پراکنده ای که در تاریخ این رشته انجام شده است، نخستین حرکتِ جامع در بازشناسی اندیشه امامیه است که هم اکنون تنظیم شده و در حال اجراست.
مدیر این کلان پروژه ادامه داد: برای اجرایی شدن اهداف پروژه، در نخستین گام، متکلمان امامیه، در فهرستی بالغ بر هشتاد نفر و در قالب دوازده مدرسه فکری مشخص شدند تا ضمن شناخت مجدد آراء و اندیشه های آنان از نوآوری های روشی و محتوایی ایشان در طول تاریخ پرده برداشته شود.
وی یادآور شد: منظور از مدرسه در این طرح، در واقع به رویکرد علمی مجموعه ای از عالمان و دانشمندان اطلاق می‌شود که در یک رشته علمی و البته در یک پیوند هماهنگ با یکدیگر، میراثی جدید فراهم می‌آورند. در ضمن این مدارس از یک تقدم و تأخر تاریخی نسبی نیز برخوردارند.
اقوام کرباسی تصریح کرد: اولویت پروژه های این کلان طرح، در ناحیه نقاط تاریک تاریخ کلام تعریف شده تا مدارس فکری ای همچون: مدارس فکری مدینه، کوفه، قم و بغداد بیش از گذشته مغفول نماند و معرفی درست و صحیحی از اندیشه های متکلمان این مدارس به تصویر کشیده شود.
به گزارش ایسکا، مدیر این کلان پروژه در رابطه با ساختار این اندیشه نامه توضیح داد: ساختار کلی تک نگاری های این پروژه، بر پایه دو محور عمده سامان یافته است. محور اول شناخت مجدد شخصیت متکلم در پرتو پس زمینه های سیاسی، اجتماعی، علمی و فرهنگی است، و محور دوم اعتقادات و انگاره های کلامی و اعتقادی او را پوشش می‌دهد.
اقوام کرباسی در پایان صحبت های خود به مشکلاتی که بر سر راه انجام این پروژه است اشاره کرد و یادآور شد: دسترسی نداشتن به منابع اصیل کلامی در قرون نخستین تفکر، ناآشنایی برخی محققان با شیوه پژوهش و مطالعه در عرصه تاریخ تفکر و در نهایت کمبود دست مایه های علمیِ معتبر در حوزه مطالعات تاریخ کلام امامیه را از مهمترین آنها برشمرد.
پایان پیام/
نظر شما