تعامل اخلاق و سیاست در اسلام

خبرگزاری شبستان: نسبت اخلاق و سیاست یکی از کهن ترین دغدغه های فلسفی در حیات بشری بوده است که در هر عصری با توجه به مقتضیات آن دوره به آن اشاره شده است. در خصوص نسبت اخلاق و سیاست دیدگاه های متفاوتی وجود دارد. برخی از فیلسوفان که بیشتر ریشه در سنت فکری ماتریالیسم دارند قائل به تفکیک میان دو حوزه اخلاق و سیاست هستند که شاخص ترین متفکر این نحله ماکیاولی است. در مقابل این گروه عده ای از متفکران قائل به حاکمیت سیاست بر اخلاق و در واقع تسلط سیاست بر اخلاق، و نگاه ابزاری به اخلاق به عنوان عاملی برای رسیدن به اهداف سیاسی است. نگاه سوم معتقد به حاکمیت اخلاق بر سیاست است، طرفداران این نگاه معتقدند که هر امر سیاسی می بایست در هماهنگی کامل با امر اخلاقی باشد، و این نگاه آرمانی قائل به اولویت اخلاق بر سیاست است. در کنار این سه دیدگاه، نگاه جامع¬تری که قائل به تعامل دو سویه اخلاق و سیاست است نیز وجود دارد که از منظر آن اخلاق مبنای کنش اخلاقی بازیگران سیاسی در فضای رقابت سیاسی است.
اندیشمندان اسلامی نیز متأثر از آیات و احادیث معتقد به تعامل دو سویه میان اخلاق و سیاست هستند، و در تفکر اسلامی به دلیل آنکه حاکمیت ماهیت الهی دارد، و هدف از سیاست رسیدن به سعادت و تکامل انسان است، در امر سیاسی می بایست ملاحظات اخلاقی را در نظر داشت و حاکم اسلامی نیز می بایست در این چارچوب عمل نماید.
با توجه به اهمیت نقش اخلاق در کنش سیاسی در سنت اسلامی، نظام جمهوری اسلامی نیز که بر اساس ارزش های اسلامی بنا شده است خود را ملزم به رعایت اصول اخلاقی در ساحت کنش سیاسی می داند، و این امر در قانون اساسی متبلور گردیده است، و همچنین در اندیشه بنیان گذاران جمهوری اسلامی ایران چون امام (ره)، شهید مطهری، شهید بهشتی و ... رعایت اصول اخلاقی در سیاست امری حیاتی تلقی شده است.
با توجه به این مباحث نظری، ساحت کنش و عمل سیاسی نیز در جامعه اسلامی می بایست اخلاقی باشد، و این امری است که ضرورت فضای کنونی سیاسی کشور است. به ویژه پس از انتخابات سال 88 شاهد افزایش فضای بداخلاقی سیاسی در کشور هستیم که این آفت بارها مورد خطاب مقام معظم رهبری قرار گرفته است.به طوری که در آخرین مورد ایشان در درس خارج فقه خودشان در تاریخ (7/10/89) بر ضرورت رعایت اخلاق تاکید نمودند. به طوری که ایشان تاکید کردندکه «محیط را باید محیط اخلاقی کرد» و در جای دیگر فرمودندکه «این را نمی شود به طور مطلق گفت که ما چون می خواهیم در امر جامعه اصلاح کنیم، پس زیدی را، عمروی را یا یک جریانی را به طور مطلق مورد تهاجم قرار بدهیم، غیبت بکنیم و.. » تاکیدات مقام معظم رهبری در بیانات اخیرشان نشان می دهد که تمام جریان ها و فعالان سیاسی کشور می بایست اصول اخلاقی را در رفتار سیاسیشان مد نظر قرار دهند. در همین راستا رسانه ملی نیز می بایست به این موضوع توجه ویژه نماید.
نویسنده:اقدس اقبال
پایان پیام/