مسجد چورس یادگاری از دوره صفوی

خبرگزاری شبستان // ارومیه
 

مسجد چورس توسط مرتضی قلی خان دنبلی حاکم چورس در دوره شاه عباس صفوی در قسمت شرقی روستای چورس ساخته شده است.

نمای بیرونی این بنای تاریخی از آجرهای قرمز رنگ ساخته شده که به همین دلیل به نام قیرمیزی مسجد((مسجد ِقرمز یا مسجد سرخ)) مشهور شده است.
 

بنایی مسجد چورس به طول و عرض 19 در 19 متر و با زیر بنایی به مساحت تقریبی 360 متر مربع ساخته شده است.

مسجد چورس یا قرمزی مسجد دارای چهار ستون سنگی می باشد که طاق ها و گنبدهای مسجد بر روی این ستون ها قرار گرفتند و ستون ها تماما سنگی وبه صورت 8 بعدی هستند که ارتفاع هر ستون 2متر و محیط ستون ها در سه چهارم پایین، 60/2 متر و در یک چهارم بالا ی ستون 33/3متر می باشد.

در این بنای تاریخی ارتفاع هر سقف از کف مسجد در محل قوس هر ستون و دیوار 4 متر و در وسط گنبد ها 6 متر می باشد.
 

در ورودی بنا از قسمت شمال بوده و ارتفاع آن حدود 3/2 متر و پهنای آن 65/1 متر می باشد که در دو طرف جلو در به بیرون سنگهای مرمر تزئینی به ابعاد 50 در 95 سانتی متر تا ارتفاع در ورودی نصب شده است.

در دو طرف بیرون در این بنای تاریخی دوقطعه سنگ به طول 2/1متر، عرض45/0متر و ارتفاع 6/0 متر برای نشستن افراد بر روی آن ها وجود دارد.

در بالای در مسجد سردری مرمرین به ابعاد یک در یک متر وجود داشته که در حال حاضر فقط محل آن مشخص است (احتمالا مکان نصب تابلوی مسجد بوده است).

پوشش سقف مسجد به صورت طاق و گنبد است و محراب آن با اندود گچی به شکل ایوان می باشد که در 2 طرف آن 2 طاق کوچک وجود دارد.

مصالح عمده به کار رفته در این بنا سنگ و آجر است و نمای بیرونی مسجد در چهار ضلع آن دارای طاق نماست.
 

نقشه مسجد چورس صحن ندارد و شبستان آن دارای چهار ستون سنگی تراشیده با سرستون هایی با نقش ساده به شکل مربع می باشد.

دیوارکشی اطراف مسجد مطابق با معماری اصلی بنای مسجد چورس و با استفاده از مصالح سنگ و آجر به طول 85 متر و ارتفاع 3 متر توسط میراث فرهنگی انجام شده است.

محراب مسجد در وسط دیوار جنوبی قرار دارد ،در حاشیه 30 سانتی متری و کمی برجسته قبل از مرمت و بازسازی اطراف محراب، آیات و احادیث و اشعار مختلفی که در مدح ائمه اطهار حک شده بود قابل مشاهده بود ولی بعد از مرمت به صورت ساده و با گچ تزئین شده است.
 

مسجدچورس دارای پنجره هایی به ارتفاع 210 سانتی متر و به عرض 124 سانتی متر است.

راه پله های این بنا به عرض 8/0 متر و به صورت قوسی از ضلع شمالی برای دسترسی به پشت بام از داخل مسجد و کاملا در درون دیوار پهن وجود دارد که حدودا دارای 12 پله سنگی می باشد.
 

گفتنی است، در دوره صفویه شهر های مرزی ایران به دلیل حمله‌های مکرر نظامیان عثمانی ارزش و اعتبار خود را از دست داده بودند و از آنجا شهر خوی نیز در منطقه مرزی دو کشور واقع بود ویران و مرکزیت آن به روستا ی چورس انتقال یافت.
 

با رونق روستای چورس که امنیت و آبادی آ ن از زمان سلطان خان سوء باشی آغاز و تا دوره ایوب خان و پسرش مرتضی قلی خان بزرگ ادامه یافت و با انعقاد معاهده قصر شیرین با صلح نسبی که میان دو کشور ایجاد شد با رونق راههای تجاری قدیم چورس از این رونق اقصادی بهره‌ها برده و بنا هایی در آن روستا ساخته شد که یکی از بنا های زیبای آن دوره مسجد چورس است.

شهرستان خوی به‌دلیل واقع شدن در مسیر جاده ابریشم و جاده تجارتی شرق و غرب، مورد بازدید بسیاری از جهانگردان و ایرانشناسان واقع شده و از منابع تاریخی و سفرنامه‌ها از جمله سفرنامه ناصرخسرو مطالب قابل توجهی دربارهٔ خوی بدست می‌آید.

زبان متداول در میان مردم خوی ترکی آذربایجانی است.

محل اولیه خوی «چورس» کنونی یا «دروازه ماکو» بوده که در اثر حمله مغولان منهدم و ویران شده است.

پایان پیام/