به گزارش حبرنگار سینمایی خبرگزاری شبستان سوم خرداد، مصادف با آزاد شدن «خرمشهر» شهر خون و قیام است. آزادی خرمشهر در پی حماسه‌ای بزرگ و در عملیات بیت المقدس به دست جوانان شجاع ایرانی رقم خورد. در جنگ‌های معاصر شاید کمتر عملیاتی با این وسعت و حجم درگیری سراغ داشته باشیم که می‌تواند جذابیت‌های زیادی برای ساخت فیلم سینمایی داشته باشد. مقاومت و پیروزی در این روز بزرگ، مدیون رشادت‌های قهرمانانی است که جوانان امروز، باید به واسطه‌ای با روحیات و عمل آنها آشنا شوند و در عین حال بهترین وسیله برای ارائه تصویری واقعی از این رویداد و رشادت‌های جوانان وطن، سینما و پرده نقره‌ای است.
این در حالی است که این نبرد بزرگ آزادسازی خرمشهر که ظرفیت، قابلیت و جذابیت ساخت ده ها فیلم سینمایی را دارد تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته و در تاریخ سینمای ایران، "فتح خرمشهر"، سهم کمی داشته است؛ اما به هر حال تاکنون فیلم‌های سینمایی بسیاری ساخته شده‌اند که در آن خرمشهر به عنوان شهری تسخیر شده، در حال مقاومت و آزادشده به تصویر کشیده شده است.
اولین فیلم سینمای ایران با موضوع خرمشهر به کارگردانی ملاقلی پور
فیلم سینمایی «بلمی به سوی ساحل» به کارگردانی مرحوم رسول ملاقلی پور، اولین فیلم ساخته شده در زمان جنگ است که حول محور خرمشهر و مبارزات برای آزادسازی آن، روایت می‌شد. این فیلم در سال 64 ساخته شد و مقابله یکی از گردان‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با عراقی ها در خرمشهر را به تصویر کشید.
بعد از مرگ رسول ملاقلی پور، گفتگویی از او منتشر شد که در آن درباره آرزویش برای ساختن فیلمی در مورد فتح خرمشهر سخن گفته بود. وی گفت: به عنوان یک فیلمساز، وقتی مرحله باز پس‌گیری خرمشهر شروع شد آرزویم این بود همان طور که سقوط آن را دیدم ببینم، فیلمی از فتح خرمشهر بسازم که این شرایط هرگز پیش نیامد.
فیلم سینمایی «حریم مهرورزی» که در سال 1365 توسط ناصر غلامرضایی ساخته شد، روایتی از جنگ زدگان خرمشهر و زندگی آنها در تهران است. این فیلم، تصویرگر زندگی «صبریه» بیوه زن جوانی است که با از دست دادن همسرش در جنگ، همراه دیگر مهاجران به اقامتگاهی در تهران پناه آورده و با مشکلاتی روبرو می‌شود. آشنایی او با یک راننده تاکسی منجر به خواستگاری و سپس ازدواج آنها در روز سوم خردادماه منجر می شود که این اتفاق همزمان با آزادسازی خرمشهر است.
پس از این سال، هیچ یک از کارگردانان و سینماگران سینمای ایران درصدد ساخت فیلمی حول موضوع خرمشهر و فتح آن نبودند و فیلم‌های موجود با این موضوع در دهه‌های 70 و 80 هجری شمسی روانه بازار شد.
احمدرضا درویش؛ رکورددار ساخت فیلم با موضوع خرمشهر
بر این اساس، در میان کارگردانان مطرح سینمای ایران و دفاع مقدس، احمدرضا درویش، سه فیلم با موضوعات غیرمستقیم با خرمشهر را به نام خودش ثبت کرده است که هر سه آثار ویژه‌ای در سینمای ایران به شمار می‌روند. «کیمیا» ساخته 1373 است و در قالب یک داستان اجتماعی، به زندگی آدم‌های خرمشهر می‌پردازد. «سرزمین خورشید» عنوان فیلمی است که در سال 75 تولید شد و روایتگر اشغال خرمشهر است و صحنه‌های آغازین این فیلم شاید بهترین صحنه‌های جنگی سینمای ایران باشد. فیلم سینمایی «دوئل» نیز که پرهزینه‌ترین فیلم جنگی سینمای ایران لقب گرفته، در بیست و دومین جشنواره فیلم فجر موفق به دریافت هفت سیمرغ بلورین، از جمله بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش دوم مرد شد.
"دکل" و "روز سوم"؛ روایت خواهران و برادران خرمشهری
فیلم سینمایی «دکل» به کارگردانی حسن برزیده از دیگر فیلم‌هایی است که فیلمساز در آن به حماسه‌سازی‌ها در خرمشهر توجه داشته است. برزیده با کارگردانی این فیلم لحظاتی از حصر آبادان و مقاومت مردم خرمشهر را به تصویر کشیده است. در فیلم «دکل» همراهی خواهر قهرمان قصه در مبارزه علیه دشمن روایت می‌شود. «دکل» از جمله شاخص‌ترین آثار دفاع مقدس در زمینه مقاومت شهری محسوب می‌شود که علاوه بر کسب جوایز متعدد، بارها از تلویزیون نیز پخش شده است.
«روز سوم» روایت موفق محمدحسین لطیفی از سقوط خرمشهر و مقاومت مردمی این شهر است. این فیلم روایتگر داستان غیرتمندی «سمیره» و «رضا»، خواهر و برادری خرمشهری است که طی حادثه‌ای سمیره در حلقه محاصره دشمن گرفتار و توسط برادرش در حیاط خانه پنهان می‌شود، اما وقوع حوادثی منجر به رویارویی سمیره با سربازان عراقی و به هلاکت رساندن آنها و مواجهه وی با خواستگار عراقی‌اش می‌شود؛ خواستگاری که پیش از جنگ، معلم بوده و اکنون فرماندهی نیروهای متخاصم را برعهده دارد. «روز سوم» یکی از فیلم‌های دفاع مقدسی است که تصویری پر از تعلیق و مهیج را از مقاومت مردم خرمشهر و اشغال آن روایت می‌کند.
از شهید برونسی تا دریاقلی سورانی
فیلم «به کبودی یاس» داستان شهید برونسی، عملیات بدر و حماسه مقاومت خرمشهر از منظری متفاوت است. فیلم دیگر که اشاره مستقیمی به وقایع فتح خرمشهر و نقش کودکان در این رابطه دارد، «کودک و فرشته» به کارگردانی مسعود نقاش زاده است. فیلم، داستان خواهر و برادری کوچک است که با شروع حمله دشمن به شهر خانواده خود را از دست می‌دهند و تنها می‌مانند، اما همدیگر را گم می‌کنند. خواهر که بزرگتر است درصدد یافتن برادر کوچکتر بر می‌آید و کمی بعد هر دو به یاری رزمندگان می‌پردازند، اما عاقبت زمانی آن دو در کنار هم قرار می گیرند که برادر کوچک به شهادت رسیده است.
فیلم‌های «عصر روز دهم» و «شب واقعه» تولیدات سینمای ایران در سال 1388 نیز وقایع خرمشهر را حول محور قصه‌شان قرار دادند. «عصر روز دهم» به کارگردانی مجتبی راعی، به آخرین ساعت‌های مقاومت مردم خرمشهر در مقابل تجاوز دشمن بعثی می‌پردازد.
داستان «شب واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی به وقوع حوادثی پس از چهلمین روز جنگ تحمیلی و رشادت یک اوراقی فروش به نام دریا قلی سورانی می‌پردازد که به طور اتفاقی از حرکت ماشین جنگی دشمن به سمت شهر مطلع شده است.
گزارش: آزاده فضلی
نظر شما