سرنوشت قول های شرقی چه خواهد شد؟

به گزارش خبرگزاری شبستان شی جین پینگ رئیس جمهوری جدید چین روز جمعه دوم فروردین 1392 در نخستین سفر خارجی خود وارد مسکو خواهد شد. او تنها نُه روز بعد از 14 مارس که به عنوان رییس جمهوری جدید چین انتخاب شد، به روسیه سفر کرد. بر اساس برنامه نهایی شده قرار است شی جین پینگ در دانشگاهی در مسکو سخنرانی کند و در مراسم افتتاح یادواره ششمین کنگره ملی حزب کمونیست چین که در سال 1928 درمسکو برگزارشد، شرکت کند. رئیس جمهور چین همچنین از وزارت دفاع روسیه بازدید و با چین شناسان روس، دانشجویان زبان چینی و نمایندگان رسانه ها دیدار خواهد کرد.درجریان این سفر سه روزه قرار است 20 سند همکاری به امضای دومسئولین دو طرف برسد. ازجمله یک روز قبل، دو طرف 9 توافقنامه همکاری در زمینه های اقتصادی ، بانکداری و انرژی امضا کردند. این توافقنامه ها توسط "دمیتری روگوزین" معاون نخست وزیر روسیه و "وانگ یانگ" همتای چینی اش درمسکو به امضاء رسیدند. بر اساس این قرار دادها ، روسیه و چین همکاری های خود را در زمینه نفت و محصولات پتروشیمی ، بانکداری و سرمایه گذاری گسترش می دهند .ازجمله" بانک توسعه چین" در راستای تنظیم همکاری های مالی با شرکت "روس نفت" MBC" و نیز یک شرکت دولتی چینی موسوم به CNPC با همکاری کنسرسیوم نفتی "سینتز" روسیه همکاری می کنند. همچنین قراراست شرکت های چینی و روسی برای توسعه منابع ذغال سنگ درشرق سیبری به ارزش 2میلیارد دلار سرمایه گذاری مشترک داشته باشند.
چین برای 3 سال متوالی بزرگترین شریک تجاری روسیه بوده وتنها در سال 2012 است ارزش مبادلات تجاری دو کشور به 88 میلیارد و160 میلیون دلاررسید که افزایشی یازده درصدی را در مقایسه با سال 2011 نشان می دهد. بعد از نفت و گاز مهم ترین اقلام وارداتی چین از روسیه انواع سلاح های پیشرفته است. با آنکه چین در سال 2012پنجمین صادر کننده اسلحه بزرگ در جهان محسوب می شد ، پکن ابراز علاقه کرده است تا جدید ترین سلاحهای روسیه را خریداری کند. رهبران دو کشور امیدوارند حجم مناسبات اقتصادی و تجاری بین دوکشور هم از لحاظ تنوع کالایی و هم از لحاظ ارزش مبادلات تجاری بین دو کشور افزایش یابد. این دو کشور تلاش می کنند ارزش مبادلات تجاری دوجانبه را تا سال دو هزار و پانزده به صد میلیارد دلار و تا سال دو هزار و بیست به دویست میلیارد دلارافزایش دهند.تحلیل مناسبات پکن و مسکو به نظرمی رسد مناسبات مسکو و پکن دربهترین سطح درتاریخ مناسبات دو طرف قرار دارد. اینکه رهبر چین برای اولین مرحله ازسفردوره ای اش به روسیه سفرکرده است؛نشان دهنده اهمیت راهبردی روابط پکن با مسکو است. همچنین پیام روشنی برای آمریکا و اتحادیه اروپا محسوب می شود تا بدانند این دو کشور درمرحله ی جدید توسعه مناسبات تصمیم دارند تاثیرگذاری خود را بر تحولات جهانی افزایش دهند.
ازآنجا که راهبرد جدید سیاست خارجی آمریکا برای یک دهه آینده تمرکز برتوسعه نفوذ درقاره آسیا است چین تلاش دارد ازطریق توسعه مناسباتش با روسیه و مجموعه کشورهای عضو پیمان "بریکس" [1] با سیاست توسعه طلبانه آمریکا در آسیا مقابله کند. مهم ترین محور همکاری های آینده روسیه و چین با موضوع انرژی گره خورده است . روسیه بعنوان بزرگ ترین تولید کننده انرژی درجهان وچین هم بعنوان بزرگ ترین مصرف کننده انرژی درجهان بطورخاص می خواهند از طریق همکاری دو جانبه در زمینه انرژی ، قدرت ونفوذ خود را بعنوان عامل توازن بخش مالی و ژئوپولتیک در برابر واشنگتن تقویت کنند.اگرچه انتظار نمی رود که دو طرف در جریان دیدار شی جین پینگ رئیس جمهوری چین، قرارداد خط لوله انتقال گازروسیه به چین را نهایی کنند. اما پوتین می گوید می خواهد از توان چین برای به حرکت درآوردن اقتصاد روسیه استفاده کند. وی گفته این تمایل روسیه درصورتی که اقتصاد چین درطول ده سال ریاست جمهوری شی جین پینگ برطبق برآوردهای جهانی بتواند ازآمریکا بعنوان بزرگ ترین اقتصاد جهان پیشی بگیرد، افزایش خواهد یافت. روابط روسیه و چین درسال های اخیر توسعه فراوان یافته ودوکشوردرچارچوب همکاری های دو جانبه وچند جانبه ازجمله درسازمان های بین المللی همکاری های خود را توسعه داده اند. بطوریکه در حال حاضر روابط روسیه و چین در بالاترین سطح و بهترین وضعیت در مقایسه با چند صد ساله تاریخ روابط دوجانبه رسیده است. به عنوان نمونه روسیه و چین دو عضو اصلی و قدرتمند سازمان همکاری شانگهای هستند که وزنه مهمی در مقابل توسعه طلبی های آمریکا در منطقه آسیای مرکزی و منطقه اوراسیا بشمار می رود. همچنین چین و روسیه در مساله سوریه مواضع مشابهی دارند و از مداخله جویی های غرب در این کشور جلوگیری می کنند و برای این منظور در یک و نیم سال گذشته سه قطعنامه پیشنهادی غرب را در شورای امنیت وتو کرده اند. به گفته پوتین دو کشور روسیه و چین به عنوان دو عضو بانفوذ جامعه بین‌المللی و عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و یکی از بزرگترین قدرت‌های اقتصادی جهان هستند و به همین دلیل وجود روابط راهبردی بین دو کشور اهمیت بسیار زیادی در ثبات و امنیت جهانی دارد و هماهنگی در برخوردهای دو طرف در مسائل بین‌المللی گویای این واقعیت است. شی جینپینگ رئیس جمهور چین که به روسیه سفر کرده است، روز جمعه با ولادیمیر پوتین همتای روس خود دیدار و در خصوص همکاری راهبردی بین دو کشور گفتگو کرد. در این دیدار دو طرف همچنین قرار است در مورد دیگر مسائل منطقه ای و بین المللی مهم نیز گفتگو کنند. همچنین رئیس جمهوری چین درباره دیدار خود از روسیه می گوید:« این واقعیت که بلافاصله پس از تصدی مقام ریاست جمهوری از روسیه دیدار می کنم، خود نشان میدهد که تاچه حد ما برای روابط خود با مسکو اهمیت قائلیم. »جمع بندی و نتیجه گیری :روابط چین با آمریکا پیچیده است،رابطه این کشور با ژاپن قطع شده است و روابطش با هند پرتنش است ، بنابراین داشتن رابطه ای خوب و مستحکم با روسیه وارسال این پیام به جهان، برای این کشور مفید خواهد بود. برای چینیها که عملگراهستند،اقتصاد برهرچیزدیگری برتری دارد.اما همکاری در باره سوریه ، ایران و کره شمالیاهمیت و جایگاه خاص خود را دارد . بویژه آنکه چینی های انتظار دارند از طریق افزایش واردات نفت خود ازروسیه، کاهش واردات نفت ازایران را جبران کنند. دراین باره "ایگور سچین" رییس شرکت نفتی "روس نفت" روسیه اعلام کرد که ممکن است صادرات نفت روسیه به چین از 15 میلیون به 50 میلیون تن در سال افزایش یابد. او یادآور شد قرارداد اجرایی 20 ساله برای صدور نفت به چین توسط این شرکت منعقد شده است و در حال برنامه ریزی برای احداث پالایشگاه تیانجین درچین هستیم . ایندرشرایطی است که توافق درباره صادرات هفتاد میلیارد متر مکعب گاز روسیه به چین طی سی سال ، سالها است که به حال تعلیق درآمده است."ولادیمیر پوتین" پس از پایان مذاکرات با "شی جین پینگ" رییس جمهوری خلق چین در مسکو اظهار داشت: "ما در باره ادامه و توسعه همکاری خود در عرصه های مرتبط با فن آوری های پیشرفته از جمله فضای کیهانی، اطلاع رسانی و مخابرات و هواپیماسازی به توافق رسیده ایم". به گفته پوتین، در این مذاکرات توجه خاصی به روابط بازرگانی - اقتصادی مبذول شده و برای حمایت از جریان متقابل سرمایه گذاری بین دو کشور ابراز آمادگی گردید.به نظر می رسد آمریکا و اتحادیه اروپا و ژاپن با نگرانی و دقت نتایج دیدار سه روزه رئیس جمهوری چین از روسیه را دنبال می کنند و بطور قطع نزدیک شدن این دو کشور به هند می تواند برای دهه آینده نظام قدرت در عرصه بین المللی را با تعاریف جدیدی روبرو سازد.

حسن بهشتی پور
کارشناس مسائل روسیه