دیانت یعنی سبک زندگی نه اعتقاد صرف

به گزارش خبرنگار شبستان، دهمین نشست از سلسله نشست های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، سه شنبه، 22 اسفندماه، با عنوان "مسأله پیشرفت و تمدن اسلامی؛ مسأله پیشرفت و تمدن غربی" در دانشکده اقتصاد دانشکده دانشگاه تهران برگزار شد.
بر پایه این گزارش، محمد رجبی، رئیس کتابخانه مجلس شورای اسلامی در این نشست در رابطه با نسبت سبک زندگی با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و ارتباط آن با الگوی توسعه در غرب گفت: باید ابتدا تعریف درستی از "سنت" داشته باشیم اما متاسفانه سنت در گفت و گوهای رسانه ای با مفهوم مدنظر در قرآن متفاوت است.

وی اظهار کرد: ما معمولا به عادت جمعی سنت می گوییم در حالی که این عادات هر کدام تاریخ و پیشینه دارند و یا به اشتباه به رسوم، سنت می گوییم، اما از رسم عمیق تر که آداب است به عنوان سنت یاد می کنیم؛ حال آنکه هیچ کدام از این موارد سنت نیست.
رجبی افزود: سنت به مبنایی ترین تلقی هایی که یک جامعه و انسان از عالم هستی دارد، بازمی گردد؛ در پیشینه ایرانی و یا انسانی اگر بخواهیم سنت پایداری را جستجو کنیم که بنیاد آداب و عادات زندگی در آن وجود داشته و مجموعه یک سبک زندگی را در ادوار مختلف پدید می آورد، باید نگاه بنیادین به عالم در گذشته را درک کنیم.
رئیس کتابخانه مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در ایران اساسا نگاه الهی وجود داشته است، ضمن آن که تفکر هر قومی در درجه اول در زبانش جلوه می کند و زبان ایران، زبانی ثنوی بوده است یعنی همانطوری که اعتقاد داشتند شر به اهریمن و خیر به اهورامزدا برمی گردد، هر شی و هر صفتی را نیز دو گونه می دیدند.

وی عنوان کرد: در کتیبه های داریوش و دیگر آثار بجای مانده از ایران باستان هر چیزی با نام خدا آغاز می شود، حالا یا واقعا ایمان داشتند و یا اینکه مردم ایمان داشتند و این فرهنگ ایمانی حاکم بوده که مجبور بودند برای مشروعیت بخشی به خود اینگونه سخن بگویند که همین روال ادامه پیدا می کند تا اینکه به اسلام پیوند می خورد، بنابراین دیدگاه سنتی ایرانی چه قبل و چه بعد از اسلام، دیدگاه خدابین و خداجو بوده است و این سنت ریشه در عمق ضمیر جمعی ایرانی داشته است.

رجبی درباره چگونگی تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و نسبت آن با الگوی توسعه غربی بیان کرد: مشکل بزرگ ما این است که اصلا نمی دانیم و چون نمی دانیم چه هستیم دیگران را نیز نمی‌شناسیم؛ این در حالی است که اسلام یعنی معلومات، قضایا و برخی گزاره هایی که مورد پذیرش است و به نوعی دین ما مدرسی است، اما تعریف قرآن و پیامبر (ص) و ائمه معصوم (ع) از دین این گونه نیست.
وی تاکید کرد: قسط همیشه همراه عدل می آید و در معنا قسط یعنی آن حقی که باید داده شود؛ حال اسلام، دینی است که اساس خود را بر قسط قرار داده و از دیدگاه قرآن شهادت دادن به خدا با قیام برای برپایی قسط یکی است.
رجبی با بیان اینکه دیانت یعنی نوعی زندگی نه اعتقاد صرف خاطر نشان کرد: تلقی ما از دین بسیار ناقص بوده است، از این نظر آنچه درباره غرب و یا خودمان می گوییم چندان راه به جایی نمی برد و اگر بخواهیم غرب را بشناسیم باید خودمان را ابتدا بشناسیم و پیشینه خودمان کهنه اسلامی و نه کفر، بلکه یک پیشینه مسلمانی بوده است.

بنابر این گزارش،  غلامعلی خوشرو، معاون علمی دانشنامه اسلام معاصر، طی سخنانی با اشاره به اهمیت عقل گرایی و تجربه گرایی در روند شکل گیری و تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: ما نمی توانیم هر چند سال یک بار سلسله مواردی را تجربه کنیم و بعد به نقطه اول (سر جای اولمان) بازگردیم. باید از تجربیاتی که دیگران در گذشته داشته اند، بهره ببریم و آنها در روند مسیر پیشرفت مورد توجه قرار دهیم.
خوشرو ابراز کرد: باید جهانی را که در آن زندگی می کنیم؛ بشناسیم، ضمن آنکه باید توجه داشت که آفت پیشرفت و توسعه، داشتن نگاه توهم آمیز به جای نگاه کارشناسانه است.
خوشرو در ادامه در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه "آیا دولت متولی توسعه است یا خیر" عنوان کرد: جامعه ما متاسفانه دولت محور شده است و حرکت و تصمیم گیری دولت نیز آثار مستقیمی بر زندگی آحاد مردم می گذارد.

وی تصریح کرد: ما ادامه دهنده نظام توسعه ای مبتنی بر تفکرات غربی نیستیم و نمی توانیم هم باشیم چون ایمان و تعالی عقیدتی در تفکر ما وجود دارد، اما متاسفانه نتوانستیم این ایمان را در جامعه به صورت عینی پیاده کنیم.
معاون علمی دانشنامه اسلام معاصر بیان کرد: اگر در سطح کلان یا خرد به جای تخصص، توهم داشته باشیم کارمان از این هم که هست بدتر خواهد شد. لذا تخصص برای پیشرفت یک امر ضروری است.

این گزارش می افزاید: در ادامه این نشست، حسن سبحانی، مدیر گروه مطالعات توسعه اسلامی اظهار کرد: داستان توسعه به این صورت است که به علت تحولاتی که در گذر زمان در برخی کشورها رخ داد، برخی ممالک دارای ویژگی هایی شدند که توسعه یافته معرفی شدند و در مقابل دیگر کشورها که قافد این خصوصیات بودند، در دسته کشورهای توسعه نیافته قرار گرفتند.
وی ادامه داد: بعد از اسلام نیز در فرهنگ غالب ایرانیان، عنصر مهم "اسلام" بود لذا اسلام وجه ممیزه فرهنگ ایرانی است؛ اما این وضعیت وقتی با پیشرفت هایی که در غرب رخ داد مواجه شد قاعدتا متاثر از آن شد، به این نحو که نسل های اول، پیشینه تاریخی خود را می دانستند؛ اما نسل های بعد فاقد این آگاهی نسبت به پیشینه تاریخی خود بودند.

سبحانی عنوان کرد: غربی ها برای توسعه یافتگی، خود را فراموش نکردند البته در این جریان اتفاقاتی نظیر فراموشی خدا و یا مسکوت ماندن کلام وحیانی اتفاق افتاد اما جوامع ما به دلایل مختلف نه توانستند خود باشند و نه توانستند آنچه که دیگران عرضه کرده اند را جذب کنند و به قول معروف نه در غربت دلم شاد و نه روحی در وطن دارم.
سبحانی در پایان خاطرنشان کرد: هر جامعه ای می تواند بر ذهنیت ها و داشته ها و سنت های خود به توسعه برسد اما این رسیدن لزوما مثل دیگران شدن نیست، کما اینکه دیگران هم مثل ما نشدند. بنابراین باید بر داشته های خود تاکید داشته باشیم.
پایان پیام/