اِرخش ضلع سوم یک مثلث

به گزارش خبرگزاری شبستان ، در این نشست که در خانه فرهنگ شیخ هادی برگزار شد دکتر مسعود دلخواه (کارگردان)، بیژن زرین و نوید گودرزی(بازیگران)، علیرضا نراقی(مننتقد تئاتر) درکنارشماری از علاقه مندان به هنر نمایش حضور داشتند.

در ابتدای این نشست علیرضا نراقی در خصوص میزان تاثیر پذیری نمایش از متون مختلف و تاثیر گذاری آن بر مخاطب گفت: شاید بتوان گفت عمده متونی را که نمایش ارخش از آنها بهره برده است متن بهرام بیضایی و متن سیاوش کسرایی است که البته اشعار دیگری هم در این نمایش مورد استفاده قرار گرفته است که در هویت و دریافت مخاطب بسیار موثر بوده است.

نراقی در ادامه به سنخیت محتوایی متن نمایش و شخصیت های داستان با عنصر زمان اشاره کرد وگفت: پاسخ به این سوال کلی زوایای متعددی را بازگو خواهد کرد. به نظر می رسد که نمایش خود پاسخ این سوال باشد.

در این نمایش عناصری مانند موسیقی بصورت کاملاً مدرن به کار گرفته شده است درصورتی که متن نمایش اساساً مدرن نیست واین همنشینی به مخاطب این امکان را می دهد تا به دنبال یافتن نسبت های عصرو زمان خود باشد. البته شایداین موضوع بخاطر نسبت استفاده از عناصرو تکنیک های امروزی باشدکه دراین نمایش به کار گرفته شده است . بهره مندی از سنخیت ایجاد شده در عناصر ظاهری زندگی امروزی با شخصیتی که از دل تاریخ برآمده بازگو کننده این مطلب است که مخاطب این شخصیت را نسبت به عصر و زمان خود ببیند .

این منتقد ادامه داد: استفاده از عناصری مثل موسسیقی و شعر در نمایش به عنوان عنصر غالب بستر مناسبی را برای رسیدن به این سیال بودن در صحنه ایجاد می کند که در ابتدا ممکن است برای مخاطب نا آشنا باشد ولی به مرور این همنشینی عینیت بیشتری پیدا می کند .

وی با اشاره به جایگاه اصلی متن در باره بهره مندی این نمایش از متن بهرام بیضایی و سیاوش کسرایی گفت: به نظر می رسد طراحی اصلی نمایش بر گرفته از متن بهرام بیضایی است اما درهویت بخشی به این نمایش عناصری از متن سبقت گرفته اند اول متن سیاوش کسرایی دوم موسیقی و سوم اشعاری که در متن نمایش استفاده شده است مانند اشعاری از فروغ و دیگران .

نراقی افزود: نکته دیگر این است که اساسا برخی از دیالوگ ها مربوط است به زمان بعد از رخداد اصلی داستان "آرش" که ما همچنان در برهوتی قرار داریم که قبل از پرتاب تیرآرش همچنان وجود داشته است و این دقیقاً همان زاویه دید بهرام بیضایی است اما در متن سیاوش کسرایی رویکردی کاملاً متقابل وجود دارد.

متن سیاوش کسرایی به شدت امیدوارانه و انقلابی است و این درحالی است که که هویت بخشی ملی و تبدیل کردن نمایش به یک ستایشنامه ملی این مسئله را بوجود می آورد که نگاه انتقادی بیضایی را بسیار کم می کند.

در ادامه نشست این دکتر مسعود دلخواه کارگردان نمایش ارخش ضمن تقدیر از برگزاری این گونه نشست ها فرهنگی هنری و تاثیرات مثبت آن بر مخاطبان تئاتر،مطالب بیان شده را دقیق و مهم دانست وگفت: مطالب بیان شده توسط علیرضا نراقی بسیار اندیشمندانه است و زاویه دید بهرام بیضایی وسیاوش کسرایی را به خوبی آرش را بازگو می کند البته این افکار و اندیشه ها درباره آرش شاید برگرفته از حوادث پس از رخداد تاریخی 28 مرداد است که موجب سرخوردگی قشر روشنفکر آن زمان شد ه بود و نگاه کسرایی در امیدوارانه کردن این فضا شکل گرفت .

دکتر دلخواه درمورد مفهوم و نام گذاری نمایش"ارخش" گفت: همه نوع دیدگاه در مورد آرش وجود داشته و دارد شاید بتوان گفت ضلع سوم این مثلث ارخش باشد که نه کاملاً مطابق با دیدگاه بهرام بیضایی است و نه کاملاً مطابق با رویکرد سیاوش کسرایی .

دکتر دلخواه در باره این تقابل دیدگاه تصریح کرد: البته در باره آرش نگاهی کاملاً انتقادی و تا حدودی تلخ از سوی بیضایی وجود داشت ویک نگاه انقلابی ورمانتیک هم از جانب سیاوش کسرایی که ما به یک نگاه تعدیل شده از هردوسمت خواستیم دست پیدا کنیم.

نگاه تاریخی در آن را حفظ کردیم ولی با پایانی امیدوارانه که در طول نمایش تم حماسی آن هم مطرح باشد سپس به ارخش یا همان آرشبه گونه ای متفاوت رسیدیم که این فاصله و تفاوت را نشان می دهد که ماهیتی کاملاً مستقل دارد و شاید یکی از ویژگی های این نمایش تناقض موجود درتئاتر پرفرمنس با پست مدرن است.

هدف من این بودکه به یک نوع تعادل بین رویکرد تلخ ولی امیدوارانه دست بیابم
این کارگردان درباره دراماتیزه کردن متن نمایش گفت : اگر دو جنبه محتوایی و تکنیکی این اثر را بررسی کنیم خواهیم دید تا چه میزان به ساختار و تکنیک و تا چه حد به محتوای آن وفادار بوده ایم من در دراماتیزه کردن اثر می توانستم متن بهرام بیضایی را بطور کامل دراماتیزه کنم ولی چرا شعرهای دیگری را واردکردم؟ اینجا بود که می خواستم حرف تازه ای را به مخاطب بگویم و "ارخش" را بگونه ای قابل درک برای مخاطب امروزی نمایش دهم.

دلخواه اضافه کرد: برای رسیدن به این مضامین بخش هایی از اشعار فروغ را استفاده کردیم که با ایده اصلی نمایش نامه همخوانی دارد و یا از شعر نیما بخاطر اشاره به "باران"و" آرش" که یک نوع پیوستگی مهم در آن وجود دارد استفاده شده است(چراکه طبق داستان اسطوره ای با پرتاب تیر از کمان آرش است که خشکسالی پایان می یابدو باران بر زمین خشکیده می بارد) در نتیجه ارخش با همه ی آرش های ساخته شده تفاوت دارد. بنابراین تلفیق اشعار شاعران معاصر با کسرایی ما را به تئاتر پرفورمنس که معیارهای خود را دارد بیشتر نزدیک کرد و هدف اصلی من از خلق این اثر رسیدن به رویکردی امیدوارانه و ایجاد تعادل بین این دو دیدگاه بود .

بیژن زرین بازیگر نقش آرش در باره چگونگی دست یابی به این نقش گفت: از زمانی که وارد عرصه نمایش شدم به جهت همزاد پنداری که با این نقش داشتم واقعاً آن را دوست داشتم و البته با راهنمایی های دکتر دلخواه توانستم به این نقش بیشتر نزدیک شوم.

این بازیگر ادامه داد: البته تمایل من بیشتر به سمت آرش از دیدگاه سیاوش کسرایی بود و به مرور نقش میانه این دو را پیدا کردم.

زرین درباره آمادگی جسمانی دردست یابی به حرکات فرم گفت: چون قبل از تمرینات تئاتر ورزش رزمی انجام می دادم آمادگی جسمانی خوبی داشتم وچون کار بصورت پرفورمنس بود حرکات بدنی و فرم را باید کمی تعدیل می کردم و این نقش را در شکل طبیعی تری بازی می کردم که این را از درون شخصیت آرش بدست آوردم.

نویدگودرزی بازیگر نقش افراسیاب در باره چگونگی دست یابی به این نقش گفت: همانگونه که می دانید شخصیت افراسیاب در داستان یک نوع طلسم بود که خشکسالی را به این سرزمین تحمیل کرده بود و نهایتا پرتاب تیر ازکمان آرش این طلسم را می شکند و باران دوباره به آن سرزمین می باردکه در این نمایش به زیبایی این موضوع نمایش داده شده است .

گودرزی اضافه کرد : من جزوه گروه تئاتر تجربی تهران هستم و بسیار خوشحالم که در این گروه هستم درحقیقت کار با دکتر دلخواه از افتخارات من است. زمانی که قرار شد نقش افراسیاب را بازی کنم سعی کردم با شناختی از اسطوره افراسیاب حس درونی او را درک کنم که البته راهنمایی های دکتر دلخواه مرا در ایفای این نقش بسیارکمک کرد .

علیرضا نراقی پرداختن به مضمون و انتقال مفاهیم را از ویژگی های یک نقد خوب دانست خاطر نشان کرد : از آن جایی که تئاتر بیان کننده نگاه جامعه شناسانه خالق یک اثر هنری است بحث وگفتگو درباره این اتفاق را نباید دست کم گرفت ومنوط به سی شب اجرا دانست. قطعا اینگونه نشست ها مجالی برای پرداختن به نکات مهم و ریشه ای بویژه درهنر نمایش خواهد بود .

وی افزود: به نظر می رسد نگاه امیدوارانه مولف در ایجاد تعادل بین دیدگاه انتقادی و نگاه آرمان خواهانه و فردگرای(بیضایی) که ضد توده است و فرد را قربانی جمع می کند یک نگاه"حزبی"وجمع گراست که آرش را به گونه ای ناجی توده ها معرفی می کند و به نظر می رسد که خلق چنین"سنتزی" از بین این دو دیدگاه کار پیچیده ای بوده که کارگردان این نمایش به خوبی از عهده آن برآمده است .

ضمن واقع بینی همواره امیدوارم
دکترمسعود دلخواه در پاسخ به این پرسش که آیا این تئاتر پرفورمنس است یا پست مدرن و این که چرا شخصیت آرش در این نمایش هیچ گاه تنها نیست و تاکید بر این قضیه و تشویش های فردی به لحاظ فرم صحنه و شخصیت پردازی گفت: این ابهام همواره وجود داشته که در تئاتر پرفرمنس و پست مدرن جایگاه شخصیت آرش چیست و برای رفع این ابهامات و برداشت های گوناگون بایستی گفت که شکل هنری که در ایران رایج است و از غرب اقتباس شده به عنوان پرفورمنس آرت مشهور است که معمولاً داری اشکال گوناگون است و هیچ فرمول خاصی برای آن وجود ندارد. این در حالی است که درآثار پیشین من ویژگی های تئاتر پست مدرن از جمله تداخل در زمان، فلاش بک وفلاش فورواردها و میزان سن های سیال که به آنها اشاره شد وجود دارد ولی ما در این کار به نوعی از اجرا دست پیدا کردیم که ویژگی پرفورمنس از جمله عناصری مثل شعر ، موسیقی، فیلم، اسلاید، ادبیات، منولوگ و غیره را درکنارهم داراست.

وی افزود :در تئاتر پرفورمنس تداوم داستان و شخصیت پردازی لزوماً وجود ندارد در صورتی که در یک اثر کلاسیک و نمایشنامه ای به معنی تعریف شده آن؛ شخصیت پردازی و نقطه اوج و فرود تلویحاً وجود دارد.

من خود را یک آدم واقع بین امیدوار می دانم برای من شعر کسرایی می توانست شعاری باشد در حالی که من به حزبی بودن آن اعتقادی ندارم چون غالب مردم با آن ارتباط برقرار می کنند.از طرف دیگر من نگاه تلخ و ناامیدانه به جامعه ندارم .

دلخواه ادامه داد: اگر میخواستم کاملاً به متن بیضایی وفادار بمانم دیگر به سمت نمایش پرفورمنس نمی رفتم و فقط یک تنظیم در نمایش انجام می گرفت .از سوی دیگر اگر می خواستم به اشعار نیما، فروغ وکسرایی کاملاً گرایش پیدا کنم پرفورمنسی خلق می شدکه دارای شعر و موسیقی است این در حالی است که قصد من رفع این سوءتفاهم بودکه این نمایش نه پرفورمنس است و نه تئاتر به آن معنا که تا کنون دیده شده و به آن عادت داریم.

وی درمورد تنهایی آرش در نمایش گفت: اساسا قصد نداشتم به هیچ کدام از شخصیت ها مجزا و تنها بپردازم و آرش شخصیتی است که تا حدودی به آن پرداخته شده و شاید این موضوع یکی از دلایل نزدیکی کار به سبک پست مدرن باشد.

گودرزی: اضافه شدن یک سازه به صحنه در ایفای نقش بسیارکمک کرد
چند روز مانده به آغاز جشنواره بودکه طراح صحنه آقای مهدی زاده بعد از اینکه تمام میزان سن ها بسته شده بود سازه ای به صحنه اضافه کرد که خیلی جاها من و غالب بازیگران را در ایفای نقش کمک می کرد و اگر قرار بود روند کلیشه ای و تکراری از شخصیت شاه را با تمام ابعاد آن به نمایش دهم طوری که در ذهن غالب مخاطبان وجود داشت هرگز موفق به ایفای چنین نقشی نمی شدم تا این بهم ریختگی در قالب های ناشناخته را به مخاطب نشان دهم.

به گزارش روابط عمومی فرهنگ سرای رازی،دکتر دلخواه در پایان این نشست اظهار امیدواری کرد برای من خیلی مهم بود که این نمایش بتواند با مخاطبان عام و خاص ارتباط برقرارکند و برای رسیدن به ایمن منظور توهم همزادپنداری و نه فاصله گذاری برشت مطرح نبود ضمن آن که مخاطب خود را با این کارکتر یکی بداند واحساس درگیری عاطفی کند و لحظاتی هم بتواند خود را کنار کشیده و با فکر قضاوت کند.

علاقمندان می توانند برای شرکت در این نشست های دوره ای به خانه فرهنگ شیخ هادی واقع در خیابان ولیعصر, نرسیده به سه راه جمهوری، کوچه شهید حسین سخنور، خیابان شیخ هادی مراجعه یا برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفن 8-66498587 تماس بگیرند.
پایان پیام/