خبرگزاری شبستان: طی یک هفته گذشته، مهمترین خبری که در کشور مورد توجه قرار گرفت، مذاکرات آلمآتی و حواشی مربوط به آن بود. خبری که شاید در دیگر نقاط جهان نیز صدر اخبار را به خود اختصاص داد. پیش از مذاکرات تبلیغات وسیعی از سوی دیپلمات ها و مقامات غربی مبنی بر ارائه بسته ای جدید و متفاوت با بسته های پیشین در این مذاکرات، صورت گرفته بود. اما با توجه به تجربه مذاکرات پیشین، چندان امیدوار کننده نبود. بر این مبنا، مذاکرات آلمآتی در شرایطی پس از 8 ماه توقف برگزار شد که به عقیده بسیاری از صاحبنظران، هیچ افق روشنی در راستای تحصیل توافق وجود نداشت.
آمریکا و اروپا از ما ه ها پیش با تحریم ایران که دارای ابعاد وسیعی بود، روش فشار را برای نتیجه گیری انتخاب کرده بودند. این سیاست باعث کمرنگ شدن تفاهمات دو جانبه و ویرانی بنیان های دیپلماسی گشته و شرایط را برای یک مذاکره مسمر ثمر از بین برده بود. فاصله بیش از 8 ماه میان مذاکرات و عدم توافقات بر سر مکان مذاکرات نیز نشان از چنین فضای تاریکی داشت. ضمن این که عدم موفقیت در مذاکرات میان ایران و آژانس نیز فضا را سنگین تر می کرد.
اما اظهار نظرهای پس از انجام مذاکرات با تصورهای قبلی بسیار متفاوت بود. اشتون و جلیلی هر دو مذاکرات قزاقستان را رو به جلو و متفاوت با مذاکرات قبل توصیف کردند. علی باقری، معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی، از مذاکرات آلمآتی به عنوان نویدی برای بهبود شرایط در مذاکرات و رسیدن به توافق میان دوطرف یاد کرد. صالحی نیز روند تهدیدها را رو به کاهش خواند. حتی این سخنان تاثیرات نسبی را بر بازار ارز گذاشت.
اما در مقابل فرانسوا اولاند در روسیه، پس از دیدار با ولادیمیر پوتین، باز بر ادعاهای بی اساس قبلی باقی ماند و اظهار داشت که ایران باید فعالیت های هسته ای نظامی اش را بدون هیچ شرطی کنار بگذارد. اولاند همچنین مذاکرات
آلمآتی را بدون نتیجه خواند و گفت علی رغم تحریم ها، به هیچ نتیجه ای در این مذاکرات نائل نیامدیم.
این اظهار نظرهای ضد و نقیض، نتیجه گیری در ارتباط با میزان موفقیت مذاکرات را با مشکل مواجه کرد خصوصا در شرایطی که از بسته پیشنهادی غربی ها اطلاعی در دست نبود. اما برخی از دیپلمات های آمریکایی و اروپایی در رسانه های مختلف، به بیان برخی از جزئیات این بسته پیشنهادی پرداختند. اگر چه اطلاع رسانی این دیپلمات ها نیز تا کنون دارای اختلاف های آشکاری با یکدیگر است و استناد به این مصاحبه ها را غیر ممکن کرده است.
بر اساس مصاحبه این دیپلمات ها، طرف غربی در مذاکرات اخیر، تعطیلی فردو را از ایران نخواسته است. اما در ارتباط با تعلیق فعالیت های غنی سازی در این مجموعه و یا محدود کردن فعالیت های سایت فردو، اختلاف وجود دارد. همچنین در ارتباط با غنی سازی 20 درصد، تمام مصاحبه ها حکایت از عدم پافشاری غرب بر تعلیق این غنی سازی دارد. در این راستا به ایران پیشنهاد غنی سازی محدود، تنها در ارتباط با مصارف پزشکی داده شده است. ضمن این که اختلاف گفتارها در توقف غنی سازی 20 درصد، برای مدتی کوتاه وجود دارد.
در مقابل این اقدامات ایران، بحث رفع تحریم ها وجود دارد که اختلاف گفتار مصاحبه شوندگان در این ارتباط زیاد است. اولین اختلاف در ارتباط با لغت "رفع" تحریم ها یا "بررسی رفع" تحریم هاست که روشن است تغییر فاحشی را در تصمیم گیری ایجاد خواهد کرد. اختلاف دوم در ارتباط با رفع تحریم های مبادلات ارزی است. رفع تحریم طلا و کالاهای پتروشیمی مورد اتفاق است، اما در ارتباط با مبادلات ارزی دو روایت متفاوت وجود دارد. در همه مصاحبه ها به ادامه تحریم های نفتی تاکید شده است. همچنین به ایران اطمینان داده شده است که در صورت گسترش روند بازرسی ها، تحریم جدیدی وضع نخواهد شد.
حال بر مبنای این اطلاعات سوال اینجاست که آیا می توان به ادامه داشتن روند مذاکراتی سودمند در راستای حل مساله هسته ای ایران و رفع تحریم ها امیدوار بود؟ یا همانند گذشته این تفاهمات نسبی نیز خیلی زود از بین خواهد رفت؟
در این رابطه، سعید جلیلی از برخی از ابهامات سخن می گوید که قرار است در نشست کارشناسی استانبول برطرف شود. علی باقری نیز در این رابطه می گوید: پیشنهادهایی که گروه 1+5 در آلماتی مطرح کرد، نافی حقوق هسته‌ای ایران نبود اما تامین کننده دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران هم نبود. به این دلیل قرار شد تا نشست کارشناسی در 28 اسفند برگزار شود و نتیجه آن دستور کار خوبی برای مذاکره با گروه 1+5 در نیمه فروردین سال آینده باشد.
بر اساس جمیع اظهار نظرهای مطرح شده، می توان این گونه نتیجه گیری کرد که غرب یک قدم به عقب برداشته است و بر این اساس وارد مذاکرات قزاقستان شده است، اما برای پاسخ گفتن به سوال مطروحه باید پیش از آن پاسخ دو سوال دیگر مشخص شود:
1- علت اصلی غرب از تحریم ایران چه بود؟ و چه تغییری در شرایط به وجود آمده است که عقب نشینی را در دستور کار غربی ها قرار داده است؟
2- نقطه ای که امکان توافق بین غرب و ایران وجود دارد کجاست و آیا این عقب نشینی تا آن نقطه صورت خواهد پذیرفت؟ به عبارت دیگر باقری، صراحتا اعلام می دارد که دیدگاه های ما هنوز تامین نشده است. بر این اساس یا باید عقب نشینی از سوی ایران به نقطه امروز صورت پذیرد یا غرب از آنچه در آلمآتی پیشنهاد داده است، عقب تر رود.
در ارتباط با سوال اول باید گفت که تحریم های غرب بر علیه ایران را نمی توان صرفا در راستای فعالیت های هسته ای ایران توصیف کرد. بلکه این تحریم ها از تقابل جدی منطقه ای و جهانی میان ایران و غرب حکایت دارد. حال علی رغم ادامه داشتن روند این تقابلات منطقه ای و بین المللی و بر اساس طرح بهره برداری انتخاباتی که غرب از تحریم ها دنبال می کرد و چشم انتظار انتخابات 92 نشسته بوداست، چه دلیلی می تواند این عقب نشینی را موجب شده باشد؟
یکی از علت هایی که در این ارتباط ذکر می شود در راستای عدم آمادگی اروپا برای ادامه دادن این تحریم ها قرار دارد. اما باید توجه کرد که در 1+5 قدرت در دست اروپا نیست و مقامات قاره سبز، قدرت عرض اندام در برابر تصمیمات کاخ سفید را ندارند. این رویکرد اروپایی ها، بارها و در مسائل مختلف بین المللی به اثبات رسیده است. بر این اساس هدایت کننده این اقدام می بایست دولت آمریکا باشد.
به نظر می رسد بر اساس عملکرد مقامات آمریکایی در تبلیغات اخیر برای مذاکره با ایران، آمریکا تلاش می کند تا از یک عملیات تبلیغاتی دیگر بهره برداری کند. البته این نوع نگاه بسیار بد بینانه است، اما با استراتژی کلی غرب
همخوانی دارد. قاعدتا آمریکا باید تا روز انتخابات صبر کند و در نتیجه فشارها را برای بهره برداری از انتخابات ایران حفظ خواهد کرد. بر این اساس می توان پیش بینی کرد که با توجه به فاصله داشتن پیشنهاد غرب با درخواست ایران، مذاکرات بعدی به شکست بیانجامد و آمریکا در این زمینه تبلیغات وسیعی را راه اندازی کند مبنی بر نگاه مثبت غرب و جنگ افروزی ایران.
این نوع تبلیغات، علاوه بر فشار بین المللی بر ایران می تواند فشار داخلی را از سوی مردم به حاکمیت موجب شود. چرا که برداشت فرصت سوزی را در میان مردم تقویت خواهد کرد و فرصت بهره برداری غرب در انتخابات آتی را بیشتر خواهد کرد.
در ارتباط با سوال دوم باید گفت که بر اساس آنچه پیش از این ایران بر آن پافشاری کرده است، نقطه برقراری تعامل، پذیرش حق هسته ای ایران و عملکرد بر اساس NPT است که پیشنهاد آلمآتی هنوز با این خواسته ایران فاصله زیادی دارد. البته ایران در ارتباط با غنی سازی 20 درصد انعطاف هایی را از خود بروز داده است و به نظر می رسد به محدودیت آن رضایت دارد، اما در دیگر حوزه خواستار عمل بر اساس NPT است. بر این مبنا و بر اساس سناریوی بالا، اگر چه تصمیم گیری در ارتباط با مذاکرات آتی خیلی زود است، اما به نتیجه نرسیدن این مذاکرات را می توان پیش بینی کرد.
پایان پیام/
نظر شما