کلید بهشت تالیف قاضی سعید قمی نیست

به گزارش خبرنگار شبستان، احوال، آثار و افکار قاضی سعید قمی با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین حسن طارمی‌راد عصر سه شنبه، 15اسفندماه در موسسه حکمت و فلسفه ایران با همکاری موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مک‌گیل بررسی شد.
بنابر این گزارش، محمد سعیدبن محمد مفید قمی معروف به قاضی سعید قمی درگذشته 1071 هجری شمسی، فیلسوف، مجتهد، مرجع تقلید شیعه و عارف دوران صفویه است که از شاگردان ملا رجب‌علی تبریزی، ملاعبدالرزاق لاهیجی و ملامحسن فیض کاشانی به شمار می‌آید.
بر این اساس، حجت الاسلام و المسلمین طارمی راد، با بیان اینکه قاضی سعید در برخی آراء خود با نظریات ملاصدرا فاصله داشته است، به برخی قرائت ها ناصحیح پیرامون این اندیشمند گریز زد و اظهار کرد: برای مثال برخی کتاب "کلید بهشت" را تالیف او می دانند در حالی که این طور نیست.

وی ادامه داد: دکتر دینانی نیز در کتاب "ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام" اشاراتی به قاضی سعید داشته است و برخی آرایی که دینانی درباره آرا قاضی سعید داشته است در واقع مبتنی بر کتاب "کلید بهشت" بوده است.
معاون علمی بنیاد دایرة المعارف اسلامی (دانشنامه جهان اسلام) تصریح کرد: به نظر می رسد دینانی قاضی سعید را با حکیمی به همان نام او اشتباه می کند چراکه در کتاب ماجرای فکر فلسفی جهان اسلام به کرات از تعبیر "حکیم خوش قریحه" بهره می برد، در حالی که قاضی سعید اصلا شاعر نبود و تنها چند بیت از او باقی مانده است.
این محقق با بیان اینکه قاضی سعید، شاگرد ملارجب علی تبریزی، فیض کاشانی بود، ادامه داد: قاضی سعید بیش از همه از ملارجب علی تبریزی تاثیر گرفته است و اختلافاتش با صدرالمتالهین نیز همان مواردی است که ملارجب علی تبریزی یعنی استادش با آن اختلاف دارد، به تعبیر موارد اختلاف او با صدرالمتاهلین همان هایی است که استادش داشت.
طارمی راد عنوان کرد: مشخص نیست که قاضی سعید با کدامیک از علمای دوره خود معاصر بوده است چراکه در کتاب های زمان وی نامی از او به میان نیامده است، اما آنچه سبب شده در مواردی وی را با دیگری اشتباه بگیرند به این موضوع بر می گردد که شخصی هم نام وی در زمان او می زیسته است.
وی در این راستا افزود: همزمان با قاضی سعید خانواده ای در قم بودند که پدر و سه پسرش که دو پسر این خانواده مشهور و حکیم (طبیب) بودند، برادر بزرگ تر طبیب شاه بود، و مدتی بعد نیز وزیر شد اما بعدها به دلیل بروز اختلافات تبعید شد، اما به هرحال این دو نیز شاگرد ملا رجب علی تبریزی بودند و کتاب هایی هم نوشتند که حکمی بود، از جمله کتاب کلید بهشت، که به خطا فکر می کنند که نوشته قاضی سعید است.
این محقق خاطرنشان کرد: البته با توجه به آنکه مطالب کتاب کلید بهشت اشاره به سخنان ملا رجب علی تبریزی دارد، در عین حال در مواردی همان نظرات قاضی سعیدرا بیان می کند، از این نظر نیز هست که ان را به شاتباه تالیف او می دانند ولی نوشته او نیست.
گفتنی است، این نشست در ادامه سلسله سخنرانی‌های برنامه همکاری مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران- دانشگاه مک‌گیل جهت معرفی احوال و آثار و افکار 30 تن از بزرگان و مشاهیر علمی و ادبی و فرهنگی اسلام و ایران، برگزار شد.

پایان پیام/