سوریه گرفتار در "مه جنگ"

خبرگزاری شبستان: مساله سوریه و بحران فراروی آن دیربازی است در صدر معضلات بین المللی و مهمتر از آن منطقه خاور میانه است.آنقدر خوانندگان و کارشناسان و رسانه ها به آن پرداخته اند که عمق و بطن این مهم خالی از کم بینی و تغافل نبوده است وشاید پرداختن به کلیات و تمامی زوایای آن پرگویی تلقی شود ولیکن باید دانست آنقدر این موضوع یا مساله مهم و بحرانی شده است که طرفین تعارض و صف بندی های پشت آن ها در این شرایط دچار سردرگمی در تصمیم گیری و استراتژی پردازی شده اند وشاید به طور دقیق تر باید تصریح کرد طرفین مخاصمه والبته بازیگران ملی پشت سر آن ها دچار"مه جنگ" شده اند. (“مه جنگ” اشاره به موقعیتی دارد که “پیچیدگی”، ویژگی اصلی آن است. تحلیل گران نظامی از سویی می بایست سریع تصمیم بگیرند و از سوی دیگر تمام داده های لازم برای تصمیم گیری برایشان محیا نیست.)

دو هفته اخیر یکی از مهمترین روزهای سرنوشت ساز سوریه بود، به شکلی که بسیاری بر این باور بودند با مرتفع شدن برخی از موانع پیش روی طرفین مذاکره ، وضعیت فعلی سوریه به تلاقی چهارراه مذاکره ختم می شود ،ولیکن با تمامی این شرایط وضعیت مذاکره هنوز هم بسیار مبهم است.

چندی پیش با فرصت بوجود آمده از اجلاس سران کشورهای خلیج فارس و گروه متا (کشورهای مصر ،ترکیه ،ایران و عربستان) و پیگیری راهکارهای مذاکره ومسالمت جو و همچنین تاکید اخضر ابراهیمی پس از اجلاس معارضان در پاریس مبنی بر ادامه مسرت بخش مذاکرات ،امید آن می رفت طرفین مذاکره بر سر اصول و مشترکاتی وفاق کنند .پس از آن نیز طرفین و به خصوص بشار اسد بر راهکار مذاکره تاکید کردند و همچنین بخشی از معارضان ومخالفان دولت اسد این موضوع را به فال نیک گرفتند.در همین راستا وائل الحلقی نخست وزیر سوریه در پی بیاناتی از مذاکره با مخالفان برای برون رفت از بحران استقبالی جدی کرد ، البته برخی از خبرگزاری های غربی این سخنان را حمل بر رضایت دولت اسد برای تشکیل دولت انتقالی تلقی کردند ولیکن بشار اسد در دیدار جمعی از فعالان سیاسی و دیپلماتیک اردن این موضوع را به کلی تکذیب کرد.او در سخنانی تصریح کرد :" تحت هیچ شرایطی از قدرت کناره‌گیری نخواهم کرد و حق نامزدی دوباره در انتخابات ریاست جمهوری سال 2014 را به عنوان یک شهروند سوری برای خود محفوظ می‌دانم."
 

همین مورد بود که امید تشکیل دولت انتقالی را برای برخی از معارضین و کشورهای غربی که ترجیح دادند به جای صرف هزینه وتجهیز تسلیحاتی معارضین به راهکار آنترناتیو بپردازند.در همین راستا شورای امنیت در جلسه ای که با موضوع کره شمالی و سوریه تشکیل شد قانونی با عنوان ممنوعیت ارسال سلاح به سوریه تصویب با رای قاطع تصویب شد ،البته باید یادآور شد موضوع حل بحران سوریه ومنع ارسال سلاح قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا توسط اوباما مطرح شد . ودر این میان با افزایش شدت مخالفت رامنی وبرخی از سناتور های جمهوری خواه آمریکا روبرو شد و در مقابل آن اوباما دلایل این طرح را جلوگیری از بدست آوردن سلاح های فوق سبک و پیشرفته و کاهش معاضدت با روسیه مطرح ساخت. پس از آن نیز این تغییر استراتژی به آن جا رسید که برخی از سیاست مداران برجسته آمریکا از قبیل جو بایدن و سوزان رایس نماینده ویژه آمریکا در سازمان ملل از آن حمایت های ویژه خود رابه عمل آورند.البته در ابتدای امر طرح این موضوع مخالفانی نیز داشت که بر ارسال سلاح به مخالفان برای تمام کردن کار اصرار می ورزیدند ،در این میان هیلاری کلینتون و پترائوس رییس سابق سازمان سیا بر آن پافشاری می کردند.

تمامی پیش فرض های ژئواستراتژیست های غربی ،بر این باور بودند که موضوع سوریه مانند الگوی لیبی پیش خواهد رفت و فقط باید به دنبال اجماع بین المللی و تکمیل پازل ضد امنیتی برای اسد باشند ولیکن دفاع همه جانبه روسیه وایران و چین در مجامع حقوقی وسیاسی بین المللی و همچنین انعطاف برخی از کشورهای عربی نسبت به گذشته مثل مواضع اخیر مصر موضوع سوریه را به شکلی دیگر رقم زد.البته در این میان انعطاف حداکثری بشار اسد در تغییر قانون اساسی و همچنین بکارگیری برخی از معارضان در کابینه خود موضوع سوریه را دچار چرخش کرد.البته باید این موضوع را نیز در نظر داشت دفاع همه جانبه اسد از حاکمیت داخلی سوریه و پیروزی های همه جانبه وی چشم امید فتح دمشق را کور کرد.

حال سوالی که بوجود می آید آنست که چرا غرب به این طرز مشی رسیده است که موضوع حل بحران سوریه را با پیگیری ممنوعیت ارسال سلاح پیگیری کرده است؟ والبته خود رامصون از هزینه های گزاف و بی نتیجه کنند؟در این میان بسیاری تصورشان این بود موضع آمریکا و رژیم صهیونیستی و البته برخی از کشورهای غربی در یک چرخه مبادله ای معنا می شود.به طور واضح تر با افزایش تجهیز مخالفان به ستاندن متحدانی در آینده سوریه شریک خواهند شد ولیکن مدلی که هم اکنون مورد نظر و اجماع بسیاری از کارشناسان است مدل جنگ نیابتی کشور های ذی نفوذ در منطقه است و موید آن تکرار بیش از حد کاخ سفید و کاخ کرملین مبنی بر جلوگیری از جنگ نیابتی است.و مسلما تجربه تلخ آمریکا و در جهتی دیگر موضع بسیار سرسختانه مسکو بر عدم تغییر جهت سیاست خارجی اش در قبال سوریه و عدم همگرایی با غرب در جهت از بین بردن هم پیمانان منطقه اش ،به این سمت گرایش می یابد که راهکار های به ظاهر مسالمت جو را به جای صرف هزینه گزاف به کارگیرد.

جهتی که هم اکنون غرب به سمت وسوی آن است پیگیری مذاکرات و ترجیحا تشکیل دولت انتقالی توسط هم پیمانانش می باشد.در این میان تشکیلاتی که بیشتر مورد توجه غرب قرار گرفته است تشکیلات ائتلاف ملی معارضان سوری به رهبری معاذالخطیب است.این گرایش در کنار بسیاری از گروه ها و فرقه های معارضین سوری تا چندی پیش راهکارهای مذاکره پرداز را بی توجه بودند و تنها پیش شرط مذاکره را کناره گیری اسد تعریف می کردند ولیکن در چرخش یاد شده برخلاف مخالفان هم سو با القاعده ،اخیرا راهکار مذاکره را نیز جدی گرفته اند.شاید یکی از مهمترین چالش های پیش روی مذاکره شکل منشوری مخالفان سوری است که عدم توافق را به دنبال دارد.برخی بر اصول دمکراتیک پافشاری کردند و در دولت اسد نیز به اصلاحاتی پرداخته اند،برخی کاملا مخالف با راهکار مسالمت آمیز اند وجنگ داخلی را سرمشق خود قرار داده اند مثل گروه های القاعده ، وارتش آزاد سوریه،برخی نیز راهکار دوگانه را دنبال کرده اند مثل تشکیلات معاذالخطیب یا ائتلاف موسوم به معارضان سوری وهمچنین تشکیلات اخوان المسلمینی سوریه.

اما همین گرایش بیش از حد غرب در مذاکره با معاذالخطیب و پیگیری چندین کنگره و اجلاس سیاسی در چند ماهه اخیر،شاید نشان بر همین طرز تلقی خاص خود سوریه توسط کشورهای غربی است.در واقع کشورهای غربی به این نتیجه رسیده اند که شاید مدل و الگوی لیبی بسیار کوته اندیشانه در قبال سوریه باشد وهمین امر آن ها را به گرایش بر استراتژی شناور دعوت نموده است.وشاید به دنبال فشار هایی پیش دستانه ((مثل حمله هوایی رژیم صهیونیستی به سوریه)) در آینده باشند تا راهکارهای مذاکره تسهیل شود.

پایان پیام/