اگر یک سنت ادبی مستمر وجود نداشت آثار ادبی شگفت انگیز بر جای نمی ماند

به گزارش خبرنگار شبستان، مهدی محبتی، نویسنده و پژوهشگر و منتقد ادبی در مراسم اختتامیه سومین جایزه ادبی جلال آل احمد گفت: کتاب از معنا تا صورت که در سومین دوره جایزه جلال مورد تقدیر قرا رگرفت در واقع پاسخ به این سوال مهم  است که آیا ادبیات فارسی با آن پیشینه درخشان فاقد نقد و نظریه های ادبی است؟

محبتی افزود: بر اساس باور بسیاری نقد و نظریه ادبی محصول تفکر غربی است و اگر قرار است کسی به سمت و سوی نقد و نظریه های ادبی روی بیاورد باید از شیوه های غربی الگو بگیرد وگرنه چیزی شبیه به نقش بر آب زدن است.

وی تصریح کرد: این سوال و دست یافتن به یک پاسخ علمی نزدیک به ده سال ذهن من و شکل گیری این کتاب را به خود مشغول ساخت.

محبتی خاطرنشان کرد: آیا حافظ، سعدی، مولانا، فردوسی و دیگر بزرگان و چهره های درخشان ادبیات فارسی هیچ الگوی نظری برای سرایش اشعار و منظومه های خود نداشتند یا نظریه و سنت نقد را باید متفاوت از نقد و نظریه ادبی غربی تعریف کنیم؟

این منتقد ادبی گفت: برای رسیدن به پاسخ حتی به غرب هم رفتم و در ایران با استادان بزرگی چون زنده یادان دکتر عبدالحسین زرین کوب و غلامحسین یوسفی و استاد برجسته دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی گفتگو کردم.

وی بیان کرد: نمی توانیم مبنای هر بنای هندسی را برج ایفل بدانیم و بگوییم اگر یک بنای هندسی مانند برج ایفل نباشد، پس یک بنای هندسی محسوب نمی شود در حالی که ما عالی قاپو را داریم از نقش و هندسی خاص خود بهره مند است.

محبتی خاطرنشان کرد: ما دارای یک سنت ادبی هستیم که این سنت مستمر بود، اگر چنین نبود اثر شگفتی مانند شاهنامه خلق نمی شد، اگر قرار بود فردوسی بنابر مسائلی چون ذوق شخصی خود شاهنامه را به سرایش درمی آورد، قائدتاً باید با مرگ او اثرش نیز از یادها فراموش و در واقع با مرگ روبرو می شد، اما این سنت استمرار دارد.

نویسنده کتاب از صورت تا معنا تصریح کرد: زمانیکه عنصری، قصیده یکی از شاعران متقدم خود را مورد نقد و بررسی قرار می دهد باید دید که این سنت نقد بر چه مبنایی استوار بود؟ اگر بخواهم بگویم وجود دارد باز باید بررسی کنیم کجا و چگونه استمرار پیدا کرده است، به هر حال غزل از قرون 4 و 5 خود را به قرون 7 و 8 هجری قمری و اوج شکوفایی می رساند.

وی گفت: باید مطالعه و پژوهشی علمی صورت بگیرد تا بر همگان آشکار شود که اگر این نظریه ها و سنت ها وجود دارند چه کسانی آنها را پدید آورده اند.

مجتبی گفت: این سنت وجود و استمرار دارد در آثار بزرگانی چون حافظ مولانا، سعدی، فردوسی و ... تا میان شاعران معاصر چون مهدی اخوان ثالث وجود دارد.

وی در پایان گفت: یک اثر ادبی اگر دارای چهار ویژگی، ماندگاری، گیرایی، لذت بخشی، موردپسند اهل خاص باشد بی شک برای همیشه در اوج قرار می گیرد و تبدیل به یک اثر جهانی می شود.

پایان پیام/