خبرگزاری شبستان: متافیزیک به معنای مابعدالطبیعه یا ماوراء طبیعت است که امروز شاهد بروز و ظهور جنبش‌هایی با این نام هستیم. البته باید به دو نکته توجه داشت: اولا واژه متافیزیک تاریخی طولانی دارد و آغاز آن معمولا به ارسطو نسبت داده می‌شود. ثانیا منظور جنبش‌های متافیزیکی از این واژه، معنای مورد نظر ارسطو و فیلسوفان بعد از او حتی فیلسوفان دوران معاصر نیست بلکه منظور این جنبش‌ها عموما آن چیزی است که تحت عنوان امور فوق طبیعی و فراروان‌شناختی از آنها یاد می‌شود. یعنی این جنبش‌ها ادعای نیروها و توانایی‌هایی را دارند که دانش فراروان‌شناسی سال ها درپی بررسی و اثبات آنها بوده است. برای واکاوی این بحث گفت‌و‌گویی با عبدالرضا آتشین صدف، پژوهشگر پژوهشگاه باقرالعلوم (ع) انجام داده ایم که مشروح آن در ذیل می آید:
در گام نخست و برای ورود به بحث اصلی علم فراروان‌شناسی را تعریف کنید؟
کار فراروان‌شناسی بررسی امور فوق‌طبیعی است، دانشی نوین است که از دل روان‌شناسی برخاسته است. این شاخه علمی تاریخ کوتاه، اما پر فراز و نشیبی را سپری کرده است. مطالعات رسمی و آکادمیک درباره امور فراروان‌شناختی در دوره جدید با پژوهش‌های افرادی همچون مک دوگل و جوزف بنکز راین صورت گرفته است. این مطالعات هم اکنون در کشورهای آمریکا، انگلستان، روسیه، هند، ژاپن و... انجام می‌گیرد.
علم فراروان‌شناسی به چه موضوعاتی می‌پردازد و بیشتر به نکاتی توجه دارد؟
فراروان‌شناسی مسائل و موضوعات جذابی را مورد بررسی قرار می دهد که برخی از حالت‌های ضعیف آنها را اکثر ما انسان‌ها تجربه کرده‌ایم. از جمله موضوعات فراروان‌شناسی که می‌توان به آن اشاره کرد: ارتباط تله‌پاتیک بین برخی افراد (مثل مادر و فرزند، دو دوست و...)، رویای صادقه، ارتباط با ارواح، اشباح و اجنه، انرژی درمانی، چشم‌زخم، سحر و جادو، هیپنوتیزم، و... است. مواردی همچون حرکت غیرفیزیکی اجسام و حتی بدن خود شخص، طالع‌بینی، کف‌خوانی و مواردی از این قبیل نیز در زمره موضوعات این دانش قرار می‌گیرند. فراروان‌شناسی گزارش‌های افراد مدعی این موضوعات را بررسی می‌کند و طبیعی یا فوق طبیعی بودن آنها را مشخص می‌کند.
آیا قطعیت این یافته‌ها تاکنون اثبات شده است؟
درباره قطعیت یافته‌های این دانش حرف و حدیث‌های زیادی در محافل علمی وجود دارد. اما آنچه مسلم است اینکه اگرچه اصل وجود نیروهای فوق طبیعی و توانایی انسان در دستیابی به این نیروها مسلم است، اما علم فراروان‌شناسی هنوز نتوانسته است درباره صحت و سقم گزارش‌های افراد درباره ادعای این نیروها اظهار نظر قطعی کند. یعنی امکان دارد برخی افراد از توانایی‌هایی فوق‌العاده برخوردار باشند اما اینکه دقیقا بتوان مشخص کرد که فلان شخص بطور قطع از فلان توانایی برخوردار است هنوز برای دانشمندان و پژوهشگران این عرصه غیرمسلم است. چه بسا در مواردی گزارش‌هایی در مورد ارتباط با ارواح مورد تایید قرار گرفته‌اند و سال‌ها بعد مشخص گردیده و یا خود شخص اعتراف نموده که کارش فریبکاری و شیادی بوده‌است. موارد زیادی از این قبیل در تاریخ اندک دانش فراروان‌شناسی وجود دارد.
در مقابل این دانش، دین درباره وجود نیروهای ماورایی و تاثیرات آنها چه دیدگاهی را ارائه می کند؟
از منظر دین مبین اسلام و بیانات نورانی قرآن، غیر از عالم مادی عالمی غیرمادی (جهان غیب) وجود دارد. انسان‌ها با این عالم می‌توانند انواعی از ارتباط را داشته باشند. همچنین قرآن کریم و روایات نورانی معصومین علیهم السلام توانایی‌های فوق‌طبیعی برای برخی افراد بشر را مورد تایید قرار داده است. اما مساله اصلی که در این رابطه وجود دارد اثبات صداقت گزارشگران و مدعیان این پدیده‌ها و اثبات غیرطبیعی یا به عبارت بهتر فوق طبیعی بودن آنهاست. متاسفانه راه فریبکاری در این عرصه به دلایل متعدد در کشور ما هموار است و عرصه سوء استفاده‌های شیادان و عوام‌فریبان اینگونه مدعیات گسترده است.
با توجه به وجود زمینه های سوء استفاده از اینگونه نیروها، چگونه می‌توان به درستی این پدیده‌ها پی برد؟
اینکه چگونه می‌توان به درستی این پدیده‌ها پی برد، مساله‌ای اساسی است. پژوهشگران امور فوق‌طبیعی معتقدند بررسی صحت و سقم این پدیده‌ها و توانایی‌ها باید در شرایط آزمایشگاهی و اطمینان‌بخش صورت گیرد. و البته پیش از آن به طور حتم باید با روش‌های علمی از صداقت و عدم فریبکاری افراد مدعی این توانایی‌ها مطمئن شد. البته برای بررسی صحت و سقم این موارد روش‌هایی نیز ارائه شده است که به نظر شرایط سختگیرانه‌ای می رسند. سخت‌گیری در این موارد مانند سخت‌گیری دانشمندان دیگر علوم در اثبات فرضیه‌هایشان است. کاملا طبیعی است که در این موارد سخت‌گیری صورت گیرد چرا که علمی شدن یک فرضیه و ادعا و یا تایید تجربی و علمی یک موضوع قابل تسامح و تساهل نیست. و نمی‌توان به صرف ادعای برخی افراد حتی اگر خوشنام باشند گزارش و ادعای آنها را باور نمود. اساسا تحقیق و بررسی درستی و نادرستی هر ادعایی هم توصیه عقل است و هم قرآن کریم بدان دستور داده است. بنابراین نباید اجازه دهیم خرد خدادادی ما اسیر فریبکاری مدعیان دروغین قدرت‌های فوق طبیعی قرار بگیرد.
علم در مورد پدیده‌های فوق طبیعی و ارتباط با عالم غیرمادی چه موضعی دارد؟
این پدیده‌ها (پدیده‌های فوق طبیعی و ارتباط با عالم غیرمادی و موجودات متافیزیکی) علیرغم آنچه در برخی محافل معروف است از صحت علمی نسبی برخوردارند. یعنی چنین نیست که این امور اصلا واقعیت نداشته باشند یا هر آنکس که مدعی این نیروهاست، دروغگو باشد.
به عنوان مثال رویای صادقه موضوعی است که در بسیاری از گزارش ها آمده و صحت آن در مورد برخی افراد تایید شده است. ساده-اندیشی و سطحی‌نگری آفت باورهای ماست و همین آفت باعث شده که بسیاری از افراد به محض اینکه خوابی می‌بیند به سراغ کتاب‌های تعبیر خواب (که البته در کتابخانه‌های شخصی و عمومی فراوان وجود دارند) بروند و در فهرست آنها به دنبال کلمه‌ای بگردند که در خواب آنها برجستگی بیشتری دارد. مثلا شخص با خود می‌گوید من در خواب یک زن را دیدم، بعد فورا به سراغ واژه زن در اینگونه کتاب‌ها می‌رود و می‌بیند در آنجا نوشته اگر خواب زنی زیبا را دیده‌اید، علامت شادی است، زن زشت در خواب نشانه غم و اندوهی است که به شما خواهد رسید. اگر زن برای شما آشنا باشد فلان تعبیر را دارد و.... در حالی که رویا‌ها مکانیسم پیچیده‌ای دارند و تحلیل آنها تخصص ویژه‌ای می‌طلبد. در متون دینی ما نیز قدرت تعبیر خواب به برخی انسان‌های ویژه همچون حضرت یوسف (ع) نسبت داده شده است و از کاهنان و معبران دروغین به بدی یاد شده است.
علم در خصوص ارتباط با ارواح و جنیان چه نظری دارد و این موضوع را پذیرفته یا رد می‌کند؟
همچنین در مورد ارتباط با ارواح و جنیان نیز وضع به همین صورت است. علم نمی‌تواند ارتباط با ارواح و اجنه را نفی و رد کند. در تحقیقات فراروان‌شناختی نیز امکان چنین ارتباطی اجمالا مورد تایید است ولی آیا هر کس ادعای ارتباط با چنین موجوداتی را نمود باید بدون تحقیق و به سادگی آن را تایید نمود؟! اساسا ارتباط با ارواح و اجنه شرایط ویژه‌ای دارد که در ادعای اکثر مدعیان چنین شرایطی وجود ندارد. علاوه بر این خطرات بسیاری نیز در این رابطه وجود دارد که از جمله آنها آزار و اذیت‌هایی است که از طرف موجودات شریر بر اشخاص وارد می‌شود. خطراتی که تحمل آنها هزینه‌های مادی و معنوی سنگینی به همراه دارد.
نظرات یافته‌ها درباره طالع بینی چیست؟
در مورد طالع‌بینی نیز تقریبا چنین وضعیتی است. ما عموما گمان می‌کنیم طالع‌بینی یعنی همین مطالب بی‌پایه و بی‌اساسی که در هفته‌نامه‌ها و ماهنامه‌ها مشاهده می‌کنیم و می‌خوانیم. در حالی که برخی پژوهشگران معتقدند طالع‌بینی اگر به صورت علمی و دقیق صورت گیرد قدرت پیش‌بینی برخی مشاغل را دارد یعنی بر اساس آن می‌توان شغل آینده برخی افراد را پیش‌بینی نمود و برای آن برنامه‌ریزی کرد.
جالب اینکه در اینگونه گرایش‌ها میان تیپ ثروتمند و فقیر جامعه تفاوت معناداری وجود ندارد و جالب‌تر آنکه گرایش به این امور در میان اقشار تحصیل‌کرده نیز فراوان رواج دارد و این نشانه بدی است از ناپختگی و ضعف فرهنگی.
آیا راهی برای اثبات پدیده های ماورایی وجود دارد؟
دست‌اندرکاران عرصه‌های علمی و پژوهشی باید به فکر تشکیل گروهی متشکل از اساتید و پژوهشگران برجسته علوم مختلف همچون روان‌شناسی، فیزیک، زیست‌شناسی، عصب‌شناسی و فلسفه باشند. اثبات چنین نیروهایی و کشف توانایی‌های افراد و پرورش آنها استفاده‌های فراوانی در پزشکی (هم از جهت تشخیص بیماری‌ها و هم از جنبه درمان آنها)، مسائل اقتصادی، نظامی، پرورشی و تربیتی، روان‌پزشکی و... دارد.
نفی و انکار این پدیده‌ها و دروغگو خواندن افرادی که واقعا از چنین توانایی‌هایی برخوردارند همانند سطحی‌نگری و ساده باوری ادعای مدعیان دروغین غلط است. و موجب محروم ماندن ما از فواید این قدرت‌ها و جاماندن از قافله علمی دنیا می‌شود.
پایان پیام/
نظر شما