خبرگزاری شبستان- سرویس فرهنگ و ادب: نخستین جشنواره بین المللی شعر فجر به همت علیرضا قزوه در معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال 1385 راه‌اندازی شد. اولین و دومین دوره این جشنواره اختصاص به تجلیل و تقدیر از پیشکسوتان عرصه شعر و ادب داشت و از سومین دوره، بخش استانی و رقابتی آن پر رنگ شد. دبیرخانه جشنواره از سومین دوره به صورت دائمی به کار خود ادامه داد و علاوه بر جشنواره بین المللی شعر فجر، همایش شاعران ایران و جهان را نیز برگزار کرد.
گام اول- جشنواره‌ای که دیر اما دلیر رخ داد
نخستین جشنواره شعر فجر در تاریخ سه‌شنبه 17 بهمن ماه 1385 در مشهد مقدس رسماً آغاز به کار کرد. در این جشنواره که در سه شهر مشهد، شیراز و اصفهان با سه دبیر مختلف برگزار شد، حدود 10 هزار قطعه شعر از شاعران به دبیرخانه رسید که این تعداد در 10 رشته از سوی 50 داور مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت، 10 نفر اول 10 سکه بهار آزادی و سرو بلورین جشنواره را از آن خود کردند. سیمرغ فارسی‌زبانان جهان و سیمرغ شعر امام و انقلاب، دو بخش ویژه این جشنواره است. در مراسم نهایی این جشنواره، 27 شاعر برگزیده استانی معرفی شدند، ضمن آن که شاعران فارسی زبانی از کشورهای هند، پاکستان، ازبکستان، افغانستان و تاجیکستان حضور داشتند.
از شاعران شرکت کننده در نخستین جشنواره شعر فجر می‌توان به محمد علی بهمنی، محمد علی مجاهدی، محمد جواد محبت، خسرو احتشامی، غلامرضا شکوهی، سیاوش دیهیمی، غلامحسین یوسفی، صالح عاصم اردبیلی، عباس باقری، محمود اکرامی، مجید زمانی اصل، ایرج قنبری، شاهرخ اورامی، محمد علی حضرتی، قادر طهماسبی، سعید بیابانکی، گروس عبدالملکیان، علی محمد مودب، ناصر فیض، رضا رفیع، سید عبدالرضا موسوی، معینی کرمانشاهی، نصراله مردانی، شمس لنگرودی، بیژن بخدی، احمدرضا احمدی، سید علی موسوی گرمارودی، طاهره قاسم نیا، مصطفی رحماندوست، ناصر کشاورز، سلمان هراتی و یداله بهزاد کرمانشاهی اشاره کرد.
گام دوم- حال و هوای شعری همراه با مفتون امینی و احمدرضا احمدی
زمانی که در سال 86 شعر و شاعران از معاونت هنری به معاونت فرهنگی اسباب‌کشی کردند، شاعرانی چون علی معلم دامغانی، علی موسوی‌گرمارودی، محمود اکرامی‌فر، ساعد باقری، حسین اسرافیلی، جواد محقق، پرویز بیگی‌حبیب‌آبادی، فاضل نظری، مرتضی امیری اسفندقه، دکتر محمدرضا ترکی و موسی بیدج به همراه برخی مسوولان و مدیران معاونت امور فرهنگی ارشاد، مجموعه‌ای را با عنوان شورای سیاستگذاری جشنواره شعر فجر تشکیل دادند. دومین جشنواره شعر فجر در آن سال، ادامه مسیری که مسئولان برگزارکننده‌اش در نظر داشتند را پیش گرفت، همچنان که حضور جریان‌های مختلف ادبی در دوره دوم بسیار فراگیر و چشمگیر بود. نام‌هایی چون احمدرضا احمدی، مفتون امینی و م. موید نیز در جمع برگزیدگان این جشنواره، گواه بر این مطلب است.
دبیری این دوره بر عهده محمود اکرامی فر بود و جشنواره همچون دوره نخست، در مشهد مقدس افتتاح و به میزبانی این شهر برگزار شد. این جشنواره در شش موضوع شامل ادبیات پایداری، ادبیات آیینی، ادبیات کودک و نوجوان، شعر فجر، شعر اجتماعی و موضوع آزاد برپا شد. سرو بلورین این دوره جشنواره به 22 شاعر ملی و 9 شاعر جوان تعلق گرفت و به برگزیدگان بین‌المللی جوایز دیگری اهدا شد.
نکته جالب در این دوره جشنواره میزبانی 30 استان کشور در شعر فجر و حضور برگزیدگان دوره اول جشنواره به عنوان داور در دوره دوم بود.
گام سوم- برگزیدگان شعر فجر سه رقمی شدند؟!
سومین جشنواره بین‌المللی شعر فجر به دبیری فاضل نظریِ جوان، از 10 بهمن تا 10 اسفند 1387 در سراسر کشور آغاز به کار کرد. نظری در نشست خبری سومین دوره این جشنواره درباره تعداد برگزیدگان اظهار کرد که در بخش جوان، قاعده این است که در هر بخش 3 نفر معرفی شوند که ممکن است به خاطر همگون بودن آثار به 4 نفر افزایش یابد. اما درباره برگزیدگان بخش بزرگسال به عدد ویژه‌ای نرسیدیم و ممکن است حتی به یک عدد 3 رقمی برسیم، چون محورهای مختلفی را مورد توجه قرار دادیم و فکر می‌کنیم تجلیل از شاعران پیشکسوت به یکی دو نفر محدود نمی‌شود.
موسی بیدج، مسئول بخش بین‌الملل سومین جشنواره بین‌المللی شعر فجر همایش «شاعران ایران و جهان» را تکمیل‌کننده بخش بین‌الملل این جشنواره در سومین دوره آن دانست. در راستای تقویت بخش بین‌الملل جشنواره شعر فجر علاوه بر حضور 10 نفر از شاعران خارجی پارسی‌گوی که از سراسر جهان در اختتامیه این جشنواره شرکت کردند، همایشی با عنوان «شاعران ایران و جهان» با حضور شاعران برجسته جهان نیز برپا شد.
از بین داوران این دوره جشنواره شعر فجر در شاخه های مختلف، می توان به ساعد باقری، محمدرضا ترکی، حسین آهی، مفتون امینی، محمدرضا عبدالملکیان، مصطفی رحماندوست، افشین اعلاء، بیوک ملکی، شکوه قاسم‌نیا، علی معلم دامغانی و مشفق کاشانی اشاره کرد.
گام چهارم- داوری‌های متمرکز در دبیرخانه مرکزی/ افزایش جوایز
نهم آذرماه 1388، اولین جلسه دبیران چهارمین جشنواره شعر فجر با حضور سیدعلی موسوی گرمارودی به عنوان دبیر جشنواره، مرتضی امیری اسفندقه به عنوان دبیر علمی و مصطفی امیدی به عنوان دبیر اجرایی جشنواره، برگزار و هماهنگی‌های ابتدایی برای اجرای جشنواره مطرح شد. در این سال در بخش استانی، با تأکید بر حضور شاعران در قالب همایش ادبی و شب شعر، هر استان با توجه به ظرفیت شعری، حداکثر سه همایش ادبی برگزار کرد و در هر همایش، 20 شاعر استانی که برجسته‌تر هستند به شعرخوانی پرداختند.
تفاوت این دوره جشنواره شعر فجر با دوره های قبلی در متمرکز شدن داوری ها بود. در دوره‌های پیشین، رقابت‌ها یک‌بار در استان‌ها انجام و از برگزیدگان در استان خودشان تقدیر می‌شد و آثار برتر استانی مجددا در دبیرخانه مرکزی و در سطح کشور مورد بررسی و داوری قرار می‌گرفت، اما در آن سال تصمیم گرفته شد که داوری به صورت متمرکز در تهران انجام شود. بر این اساس، آثار همه شاعران از تمامی استان ها به دبیرخانه مرکزی در تهران آمد و به صورت متمرکز، بررسی، ارزیابی و داوری صورت گرفت.
در این دوره بر اساس اعلام دبیرخانه، جوایز برگزیدگان افزایش یافت. یعنی علاوه بر اهدای سرو بلورین به‌عنوان نماد جشنواره و همچنین لوح تقدیر به‌منظور پاسداشت و تقدیر از برگزیدگان به نفرات اول هر بخش تعداد 14 سکه تمام بهار آزادی و نفرات دوم هر بخش تعداد 10 سکه تمام بهار آزادی و نفرات سوم هر بخش تعداد 7 سکه تمام بهار آزادی اهدا شد.
گام پنجم- وعده راه‌اندازی بانک اطلاعات شاعران/ جشنواره‌ای بدون برگزیده اول
پنجمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر به دبیری پرویز بیگی حبیب‌آبادی، محمود اکرامی‌فر به عنوان دبیر علمی و مصطفی امیدی به عنوان دبیر اجرایی برگزار شد. پنجمین جشنواره شعر فجر در سه سطح استانی، ملی و بین‌المللی با اندک تفاوتی نسبت به دوره و سال‌های گذشته در 4 حوزه شعر هنری، نو، بخش کودک و نوجوان و ترانه و تصنیف برپا شد.
اختتامیه جشنواره پنجم شعر فجر هم دهم اسفند با سخنرانی رییس‌جمهور در تالار وحدت برگزار شد. همچنین مشفق کاشانی و علی معلم‌دامغانی در این مراسم شعرخوانی کردند و علی معلم که ریاست فرهنگستان هنر را بر عهده دارد، از خداحافظی‌اش از دنیای شعر خبر داد. در جشنواره پنجم، 1289 شاعر شرکت داشتند که از این همه، 13 نفر به‌عنوان نفرات برگزیده، جایزه‌شان را از رئیس‌جمهور دریافت کردند. پنجمین جشنواره شعر فجر بدون برگزیده اول به کار خود پایان داد.
گام ششم- تفاوت در شیوه اجرا؛ نقش استان‌ها در برگزاری شعر فجر
ششمین جشنواره بین المللی شعر فجر به دبیری رضا حمیدی و با حضور پرویز بیگی حبیب آبادی به عنوان دبیر علمی در بهمن و اسفندماه سال 90 برگزار شد. ششمین جشنواره شعر فجر از 18 بهمن با برگزاری آئین افتتاحیه در کرمانشاه آغاز و تا اول اسفند ماه با برگزاری مراسم اختتامیه در تهران به پایان رسید.
ششمین دوره از این جشنواره در مقایسه با دوره گذشته تفاوت‌هایی در شیوه اجرا داشت و از آن جمله این‌که در نقاط مختلف کشور به صورت منطقه‌ای برگزار شد و تمامی استان‌ها در جریان برگزاری آن نقش داشتند. در هر استان یک شاعر خوشنام و زبده به عنوان دبیر علمی انتخاب شده بود و این فرد، شاعران مختلف را از استان‌هایی که جزو منطقه‌بندی بودند، انتخاب می‌کرد تا برای شعرخوانی‌ها دعوت شوند. از 17 بهمن تا اول اسفند در مراسم جشنواره، 860 شاعر شعرخوانی کردند که یکی از نقاط قوت این دوره از جشنواره را می‌توان در همین شعرخوانی‌ها دانست.
تعداد شرکت کنندگان در مقایسه با دوره چهارم هم رشدی 150 درصدی داشت؛ همچنین 22 مهمان از 15 کشور دنیا چون ایتالیا، لهستان، دانمارک، کره جنوبی، چین، لبنان، ترکیه و برخی کشورهای دیگر به ایران آمدند و در جشنواره حضور داشتند. یکی از مشکلاتی که در دوره ششم گریبان‌گیر جشنواره شد، نوسانات بازار سکه و ارز بود که سبب کاهش جایزه برگزیدگان شد؛ به نحوی که هر کدام از 5 گروه سنتی، نیمایی، سپید، کودک و نوجوان، ترانه، سرود و تصنیف، 3 برگزیده داشتند و به نفرات اول تا سوم هر گروه، به ترتیب مبلغ 10، 8 و 6 میلیون تومان اهدا شد.
به گزارش شبستان، هفتمین دوره جشنواره شعر فجر امسال در بهمن ماه آغاز به کار می‌کند و به گفته دبیر این جشنواره، شعر فجر امسال با دوره های گذشته به جهات مختلف دارای تفاوت‌هایی خواهد بود. جشنواره شعر فجر امسال از نیمه اول بهمن ماه در یکی از استان‌های هفتگانه‌ای که قرار است در آنها برنامه باشد، آغاز می شود و اختتامیه و مراسم اهدای جوایز این جشنواره در اسفند ماه در تالار وحدت برپا خواهد شد. قرار است بر طبق اعلام دبیر جشنواره شعر فجر، امسال فرصت شعرخوانی برای شاعران کشور به مراتب بیشتر از شش دوره گذشته باشد.
گزارش: آزاده فضلی
نظر شما