نگاهی به سیاست های جمعیتی ایران

به گزارش خبرنگار شبستان مساله کاهش رشد جمعیت و سیر به سمت پیری در امروز ایران به قدری مهم و فوری به نظر می رسد که رهبر معظم انقلاب در یکی از سخنرانی های خود در جمع مردم خراسان شمالی نسبت به آن هشدار داد و حفظ روند مساله تحدید نسل و جمعیت را خطا و اشتباه توصیف کرد.

رهبر معظم انقلاب در این باره فرمودند: «یکی از خطاهایی که خود ما کردیم این مساله ی تحدید نسل از اواسط دهه 70 به این طرف باید متوقف می شد. البته اولی که سیاست تحدید نسل اتخاذ شد خوب بود، لازم بود، لیکن از اواسط دهه ی 70 باید متوقف می شد این را متوقف نکردیم این اشتباه بود. عرض کردم. این را خدای متعال و تاریخ باید بر ما بببخشند نسل جوان را باید حفظ کرد با این روند کنونی اگر ما پیش برویم من چندی پیش هم در ماه رمضان در سخنرانی گفتم کشور پیر خواهد شد. خانواده ها، جوانها باید تولیدمثل را زیاد کنند؛ نسل را افزایش دهند. این محدودکردن فرزندان در خانه ها، به این شکلی که امروز هست، خطاست. این نسل جوانی که امروز ما داریم اگر در ده سال آینده بیست سال آینده و در دوره ها و مرحله های آینده ی این کشور بتوانیم آن را حفظ کنیم، همه مشکلات کشور را اینها حل می کنند.»

پیش از سخنان رهبر معظم انقلاب نیز درخصوص سیاست های جمعیتی، دولت دهم برای جلوگیری از کاهش تعداد موالید و ترغیب جامعه به افزایش نسل به صورت مصرح «کنترل جمعیت را اشتباه خواند» و دست به اقداماتی نظیر طرح آیینه فرزندان ایرانی دست زده بود. در طرح آتیه قرار بود که به هر فرزند ایرانی یک میلیون تومان و به صورت ماهانه 100 هزار تومان تا سن بلوغ اعطا شود. اما بیان این طرح با انتقادات بعضی از نخبگان سیاسی و اقتصادی مواجه شد و دولت فکر اجرای آن را از سر به درآورد.

اما فقط پس از سخنرانی رهبر معظم انقلاب بود که جوش و خروش های مختلفی برای اجرایی کردن این خواسته شکل گرفت. برخی اصولگرایان سیاست تحدید نسل را سیاستی غربی خواندند که به دست دولت کارگزاران سازندگی اجرا شد. وزیر بهداشت و درمان اسبق «دکتر مرندی» که براساس تصویب دولت در سال 1369 ریاست شورای تحدید موالید را بر عهده داشت، در مصاحبه با رسانه ها از سیاست تحدید نسل در اوایل دهه 70 دفاع کرد و آن را برای آن دوره مقبول می دانست.

در حوزه سیاستگذاری شورای عالی انقلاب فرهنگی اولین نهادی بود که برای تحقق آرمان رشد جمعیت دست به اقدام عملی زد.

در سال 1365 نرخ رشد جمعیت ایران بیش از 2/3 درصد اعلام شد و برای کاهش آن و ایجاد تناسب بین امکانات کشور و جمعیت، کاهش نرخ رشد جمعیت در دستور کار دولت و مجلس قرار گرفت تا بالاخره در 26 اردیبهشت سال 72 قانون تنظیم خانواده مشتمل بر 4 ماده و 2 تبصره در مجلس شورای اسلامی تصویب شد براساس این قانون کلیه امتیازات متعلق به فرزندان بعد از سوم، حذف و محدویت هایی برای کثرت اولاد در نظر گرفته شد. این قانون تاکنون در حال اجرا است اما آمارهای سال 90 زنگهای هشدار را به صدا درآورند و این آمارها اعلام می کردند که رشد جمعیت در ایران به نرخ 8/1 رسیده است و با حفظ این روند شاهد کاهش و پیری جمعبیت ایران خواهیم بود.

شورای عالی انقلاب فرهنگی پا پیش گذاشت و سیاست های ترویجی، فرهنگی و قوانینی را در این حوزه مصوب کرد که به برخی از آنها اشاره می شود:

حمایت از مادران و نوزادان:
پوشش بیمه اجباری درمان رایگان مادر و کودک از ابتدای بارداری تا پایان دوسالگی خود، اختصاص سبد تغذیه رایگان ها به میزان یک تا دو میلیون ریال و اختصاص بسته بهداشتی به مادران باردار و نوزادان تا 2 سال برای 3 دهک درآمدی پایین و افزایش مدت مرخصی استعلاجی زایمان برای درمان و برای پدران فرزندان.

حمایت های مالی
پرداخت هدیه به پدر و مادر زیر 25 سال برای فرزند اول نیمه سکه، فرزند دوم یک سکه، فرزند سوم یک و نیم سکه؛ هدیه به والدین بین 25 تا 29 سال برای فرزند دوم نیم سکه، فرزند سوم یک سکه و برای فرزند چهارم یک و نیم سکه؛ هدیه به والدین بین 29 تا 30 سال برای فرزند سوم نیم سکه و برای فرزند چهارم یک سکه بهار آزادی. افزاش عائله مندی از 14700 تومان برای فرزند اول تا 73500 برای فرزند پنجم و ارایه وام خرید مسکن بابازپرداخت 30 ساله و حداقل سود.

مشوق های حمایتی
افزایش اعتبارات، امکانات و ساعات درسی و فعالیت های ورزشی دختران و پسران در مدارس و دانشگاهها، افزایش سنوات خدمتی مادران شاغل دارای 3 فرزند و بیشتر، ارایه مشوق های مالیاتی و حضور منعطف و کاهش ساعات کاری موظف و انجام دورکاری.

هر چند سرعت عمل و تدبیر شورا ارزنده است ولی به نظر می رسد که شورای عالی با بی توجهی به علت رشد کم جمعیت، سیاست ها و قوانین را پیشنهاد و مصوب کرده است؛ عللی که باعث سقوط آزاد جمعیت و افزایش سن ازدواج برای مردان تا سن 27 سالگی و برای دختران تا سن 24 ساگی شده است. در سیاست تحدید نسل مجلس شورای اسلامی، فرزندان چهارم و بیشتر از کلیه امتیازات متعلق به فرزندان معاف شدند ولی ما در عمل در طی سالیان شاهد بودیم که خانواده ها حداکثر به 2 فرزند قناعت می کنند و حتی به دنبال فرزند سوم نمی روند هر چند که دولت آنها را از امتیازات کنار نگذاشته بود به نظر می رسد دلیلی مهمتر و بیشتر از قطع امتیازات باعث عدم فرزندآوری شده و سیاست های تحدید نسل دولت بیشتر شکلی بوده است.

در سیاست های شورای عالی انقلاب فرهنگی آمده است که برای تولد فرزندان با توجه به سن والدین سکه بهار آزادی اهدا می شود. آیا واقعاً خانواده ای برای به دست آوردن سکه دست به تولید نسل می زند؟ و یا در سیاست های شورای عالی آمده است مادران از مرخصی استعلاجی زایمان بیشتری استفاده می کنند در فضایی که نرخ بیکاری مشهود است و در شرکت های خصوصی که چرخ آنها برای گشتن احتیاج به نیروی زبده و کارآزموده دارد و در شرایطی که براساس قانون پنج ساله دولت مجبور به کوچک سازی خود است و بسیاری از قراردهای کاری دولتی سالانه است. آیا امکان استفاده از مرخصی استعلاجی زایمان کارا به نظر می رسد؟ در فضای ایران کنونی، بیکاری، بالا رفتن سطح سواد، افزایش هزینه های زندگی و بالا رفتن سن ازدواج و افزایش طلاق حقوقی و طلاق عاطفی و دوران گذار از سنت به مدرنیته ... دلایلی است که از افزایش جمعیت ممانعت می کند و کشتی بان را سیاست دیگری لازم است.

پایان پیام/