عبدالوهاب فراتی، مدیرگروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی درباره فقه پویا به خبرنگار شبستان گفت: فقهی که از منظر اجتماعی به مجموع احکام شریعت می نگرد و سعی می کند راهی بسوی ارتباط این دستگاه فکری با مسایل جامعه باز کند و برای مسایل کلی اش نظریه و احکامی را بیان کند و سعی می کند فقه را با مسائل عمومی جامعه لینک کند.
وی افزود: فقه سنتی بیشتر پیرامون احکام فردی و عبادی مومنان تمرکز دارد و این فقه بدون اینکه به مجموعه احکام شریعت گرایش اجتماعی داشته باشد سعی می کند گره از کار فردی و عبادی مومنان باز کند.
فراتی اظهار کرد: در فقه اصطلاح فردی یا سنتی نه نظریه ای در باب انقلاب تولید می شود و نه نظریه ای درباره حکومت داری در عصر غیبت، بلکه یک فقه منزوی بوده و هیچ گره ای با سرنوشت عمومی مسلمانان نخورده و فقهی بی دردسر است و با هر نوع نظام سیاسی و با هر نوع حکومت سازگاری دارد، چه حکومت دینی باشد یا نه و خواه فقیه در راس آن باشد یا خیر.
مدیرگروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی تصریح کرد: فقه سنتی نسبت به همه این مطالب خصلت اقتضا دارد و موضع مثبت و منفی به مسایل ندارد. فقه سنتی فقهی است که شرایط زمان و مکان رادر عصر خودش مراحمه نمی کند و ممکن است حکمی را که سه قرن پیش اتفاق افتاده است را قابل جریان بداند.
فراتی با بیان اینکه فقه پویا فقهی نیست که آنچنان زمان و مکان را دخیل بداند که مرتبا احکام را مشمول مروز زمان کند که دیگر هیچ حکمی ته فقه نماند، عنوان کرد: این فقه شرایط زمان و مکان را ملاحظه می کند و با توجه به شرایط موجود احکامش را می گوید و روش استنباطش به تعبیر حضرت امام همان اجتهاد مستدل یا فقه جواهری است.
وی عنوان کرد: هم مجتهد سنتی و هم مجتهد پویا با استفاده یکسان از ملکه اجتهاد همان متدولوژی قدیم حوزه بهره می گیرند و اما نوع نگرش شان به فقه به تفاوت می رسد یکی از آنها به انقلاب می رسد و یکی از آنها به انقلاب نمی رسد.
فراتی ابراز کرد: یکی از آنها به نظریه حکومت دینی می رسد ولی آن یکی نمی رسد، یکی خود را با زندگی جدید لینک می کند و دیگری این کار را نمی کند این تمایزات مختص بین فقه پویا و سنتی است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا فقه سیاسی شیعه پویاست یا سنتی بیان کرد: فقه کنونی ما هر دو با هم است و الان نمی توان داوری کلی کرد. هنوز حوزه های علمیه ما تحت تشرف نگاه های فقه سنتی است و روحانیون و مراجع ما نگرش شان به مجموعه فقه سنتی است.
فراتی تاکید کرد: نگرش پویا به فقه که از زمان پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به این سمت گسترش یافته خیل عظیمی از مجتهدان و طلاب جوان را در برگرفته است و روز به روز در حال گسنترش است.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی حوزه در ذیل نگرش پویا به فقه موارد قابل توجهی از امور و مسائل کلان مورد توجه و بررسی قرار می گیرد که یک دهم آن در قرن گذشته مورد توجه قرار نبود ، فقه پویا در حال قوام و گسترش و یادگیری است و امیدواریم در سال های آینده با ارتباطاتی که با زاویه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حکومت و جامعه اسلامی پیدا می کند به پویایی آن افزوده می شود.
مدیرگروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در پاسخ به این سوال که نقطه اوج فقه سیاسی شیعه کجاست، ابراز کرد: داوری در این زمینه سخت و غیرممکن است، فقه پویا در موقعیت کنونی وضعیت نسبتا خوبی دارد و با مقایسه آن در گذشته متوجه می شویم این فقه از خیلی از گردنه ها و راه های صعب العبور گذشته است و خیلی از مسائلی که در مخیله مجتهدین نمی رسید گذر کرده و با زندگی درگیر شده و توانسته تاملات اندکی در همه حوزه ها تولید کند.
وی ادامه داد: این فقه تا رسیدن به نقطه اوج فاصله زیادی دارد چون هنوز بسیاری از مسائل حکومتی و نظام سیاسی در درون حوزه های علمیه تبدیل به گفت و گوهای درون فقهی نشده است و به موضوعات مبتلابه امروزی باید بیشتر بپردازد.
این پژوهشگر و استاد دانشگاه عنوان کرد: ما معتقدیم باید در نظام سیاسی رصد کنیم و یکایک مسایل را به حوزه بدهیم و مراجع با بررسی های فقهی؛ موارد را در کرسی های تالیف مورد مطالعه قرار دهند تا از درون مناقشات و محاسبات حوزویان مسایل قابل اعتنا بدست آید.
وی خاطرنشان کرد: فقه بیش از این توانایی گره گشایی نظام سیاسی دارد. اگر این روند ادامه داشته باشد این فقه دچار رکود می شود، از این رو ما نیازمند یک تعامل بین فقه و نظام سیاسی هستیم.
پایان پیام/
نظر شما