/دارالعباده به روایت تصویر/

/خبرگزاری شبستان: یزد/

شهر کویری یزد به دلیل خشک بودن هوای آن و نیز به دلیل محصور بودن در ریگزار مرکزی ایران، کمتر مورد تاخت و تاز سپاهیان بیگانه قرار گرفته است، از اینرو دارای فرهگ ناب ایرانی و آثار تاریخی یگانه است، استان یزد را به عبارتی می توان گنجینه ی تاریخ ایران دانست.

هم سنگ نگاره های چندین هزار ساله را در دامان کوه های ارنان دارد، هم غارهای تاریخی مانند غار شیرکوه وغار اشکفت یزدان عقدا که جایگاه باشندگی انسان های نخست بوده، و هم زیستگاه هائی که وابسته به دوران مهرپرستی است و بر کنار چشمه غربالبیز قرار داشته است.

از دیگر سوی، هنوز گروه های ریشه دار کهنی مانند زرتشتیان در آن سکونت دارند که به زبان نیاکان خود سخن می گویند و به همان آئین و روش زندگی می کنند و جامه می پوشند و اگر ضرورت بهداشت نبود، همچون هزاران سال گذشته، مردگان خود را در درون دخمه هائی می نهادند که در یزد و چم و زارچ و غیره پراکنده اند.

هنوز در این دیار کهن، ساختمان هائی چون مسجد جامع فهرج وجود دارد که از لای جرزهای آن بوی عود و کندر می آید و بر دیواره های آن، نگاره های ساسانی دیده می شود که پس از پیروزی اسلام، از نیایشگاهی کهن، به ستایشگاهی اسلامی بدل گشت.

از این روست که یزد کهن برای هزاران عکاس و نگارگر، جاذبه های تاریخی و فرهنگی و دیدنی دارد و از برای این کهن سرزمین اهورائی، هزاران قطعه عکس و اسلاید و صدها فیلم بسنده نخواهد بود.

ردپای تصویر را می توان در سفرنامه های بیگانگانی چون ابراهیم ویلیامزجکسون (سفرنامه جکسون)، سون هدین(کویرهای ایران)، ادوارد براون (یکسال در میان ایرانیان)، کنلل مک گرگر (سفرنامه خراسان)، ناپیرملکم (پنج سال در یک شهر ایرانی) و سفرنامه ایرانیانی چون علی اصغر مهاجر دید.

در عصر حاضر نیز که عکاسی به عنوان هنری اثرگذار در حوزه هنرهای تجسمی قرار گرفت، عکاسان زیادی پای بدین دیار نهاده و تصویرهای ارزنده ای را از خود به یادگار نهاده اند مانند کامران عادل، نصرالله کسرائیان، چنان که امروز چندین مجموعه ی عکس از عکاسان ایرانی مانند نیکول فریدنی، عبدالجبار قرائی، یگانه و..درباره یزد چاپ شده است.

اما از نخستین پیشگامان هنر عکاسی در یزد می توان به مرحوم چهره نگار اشاره کرد که عکس هائی از از رجال یزد، یادگار اوست، ولی نخستین کسی که پا را از این عرصه فراتر نهاده و تنها به جنبه های هنری آن پرداخت، مرحوم استاد محمود مشروطه بود که یک تنه، بار تاریخ تصویری یزد کهن را به دوش گرفت و تا دهها سال او یکه و تنها در این کار بود و موفق به خلق هزاران عکس و اسلاید از یزد دیروز شد که به نام او جاوادنه مانده است.

استاد محمود مشروطه در سال 1332شمسی آموزش تعلیمات سعمی وبصری دید و پس از آن با راه اندازی نخستین مرکز سمعی و بصری شهرستان یزد به مدت 11سال سرپرست آن بود، وی از سال 132 با پشتکار به عکاسی از آثار و بناهای تاریخی و رویدادهای فرهنگی هنری یزد پرداخت و توانست تا پایان عمر خود نزدیک به 10هزار عکس و اسلاید به یادگار بگذارد.

او با ماندگاری بسیاری از تصاویر نقش بی مانندی در شناخت یزد کهن از خود بر جای نهاده است. چه بسا آدابی که به فراموشی سپرده شده اند که یکی از آنان مراسم دخمه گذاری مردگان در نزد زرتشتیان و ایرانیان کهن یزد است، عکس هائی که او از سردر و جلو خان مسجد جامع یزد وباغ دولت آباد گرفته و دیگر به آنگونه نیست و دیگر تکرار نمی شود.

استاد محمود مشروطه پس از عمری تلاش مجدانه در راه حفظ احیای آثار تاریخی یزد و ثبت نمودن لحظات ارزشمند تاریخی، فرهنگی وهنری در هزاران عکس واسلاید و پذیرائی از ایرانگردان و جهانگردان شهر تاریخی یزد در 12دی 1383 هجری شمسی در سن 85ساگی بر اثر نارسائی ریه و قلب و شکستگی استخوان لگن در بیمارستان شهدای کارگر یزد، این دنیای ناپایدار را بدرود گفت و در قطعه ی هنرمندان خلدبرین یزد آرمید.

او خدمتی بس بزرگ برای شناخت سیمای شهر یزد در سال های گذشته کرده است و اکنون امید می رود که به همت خانواده وی و اداره ها و بنگاه های فرهنگی یزد، تمامی این عکس ها و اسلایدها پیش از آنکه فرسوده و خراب شوند در مجموعه ای ماندگار چاپ و منتشر شوند.

نگارنده: حسین مسرت نویسنده و پژوهشگر

پایان پیام/