آیا تهران خواهد لرزید؟

 به گزارش خبرگزاری شبستان با گذشت چندین میلیون سال از عمر زمین روند حرکت قاره‌ها به سمت یکدیگر همچنان ادامه دارد و یکی از این حرکات، مربوط به بازشدن دو لبه بستر دریای سرخ است که باعث حرکت و برخورد صفحه عربستان به ایران و فشردگی پوسته فلات ایران بین دو صفحه آفریقایی- عربی در جنوب و روسیه در شمال می‌شود.

این فشردگی‌ها باعث تجمع انرژی در گسل‌های پوسته ایران و در نهایت ایجاد زمین‌لرزه‌های کوچک و بزرگ در نقاط مختلف کشور می‌شود.

زلزله‌های مخرب در صد سال اخیر ایران
به گزارش سایت مؤسسه ژئوفیزیک ایران در 100 سال گذشته زلزله‌هایی در مقیاس بالاتر از 5 ریشتر در ایران رخ داده است که منجر به تخریب روستاهای مختلف و گشته‌شدن ده‌ها هزار تن شده است.

بزرگ‌ترین زلزله ثبت‌شده در سال 1339 در شهرستان لار اتفاق افتاده که بزرگی آن 6/7 در مقیاس ریشتر بوده است و علی‌رغم تخریب 75 درصدی شهر به دلیل جمعیت کم شهرستان لار 400 کشته بر جای گذاشت.

در سال 1288 در منطقه سیلاخور زلزله‌ای به بزرگی 4/7 ریشتر اتفاق افتاد که 8 هزار کشته و 64 روستای تخریب‌شده بر جای گذاشت. سال 1309 نیز در شهر سلماس دو هزار و 514 کشته و 60 روستای تخریب‌شده حاصل زلزله 4/7 ریشتری این شهر بود و در سال 1341 زلزله بویین‌زهرا با 2/7 ریشتر قدرت زلزله 10 هزار کشته بر جای گذاشت.

همچنین از زلزله 4/7 درجه ریشتری دشت بیاض در سال 1347 ده هزار و 500 کشته و 61 روستای تخریب‌شده بر جای ماند و سال 1351 زلزله شهرستان قیر 9/6 ریشتر قدرت داشت و چهار هزار کشته بر جا گذاشت.

زلزله سال 1356 خورگو 128 کشته داشت و از زلزله طبس در سال 1357 که7/7 ریشتر بود 19 هزار 600 کشته و 61 روستای تخریب‌شده گزارش شد.

130 کشته حاصل زلزله 1/7 ریشتری شهرستان قائن در سال 58 بود.
85 درصد تخریب شهر و هزار و 300 کشته در سال 1360 در منطقه سیرج پس از زلزله 4/7 ریشتری و پنج هزار کشته در سال 69 در منطقه رودبار و منجیل از زلزله‌ای 4/7 دهم ریشتری باقی ماند.

زلزله سال 76 13بیرجند 3/7 ریشتر و زلزله 82 بم 5/6 ریشتر بوده و هر کدام به ترتیب 1500 و 41 هزار کشته بر جای گذاشت.
در سال 83 13در فیروزآباد و زرند دو زلزله به شدت 3/6 و 4/6 درجه رخ داد که زلزله زرند 612 کشته و 10 تخریب روستا داشت.
زلزله اهر نیز در سال جاری 300 کشته و 200 مصدوم و تخریب بیش از 120 روستا را به همراه داشت. زلزله اهر 2/6 ریشتر شدت داشت.

در طول این سالها هیچ زلزله قابل توجهی در تهران گزارش نشده است.

ایمن‌سازی ساختمان، احتیاط یا سرمایه‌گذاری

بافت جمعیتی شهرهای بزرگ ایران بسیار متراکم و بیش از ظرفیت محیط است و با وجود اینکه در هر کیلومتر مربع باید 46 نفر زندگی کنند، در حال حاضر در هر کیلومتر مربع 81 نفر یعنی چیزی حدود دو برابر نفر زندگی می‌کنند و این شهرنشینی‌ها باعث افزایش چشم‌گیر تلفات زلزله‌ها می‌شوند.

در سال 1923 در ژاپن زلزله بزرگی اتفاق افتاد که 140 هزار کشته بر جای گذاشت و 700 هزار واحد مسکونی تخریب شد.

در سال 1961 لایحه مقابله با بلایای طبیعی در ژاپن تصویب شد و اهمیت‌دادن به این لایحه باعث شد تا در سال 1987 زلزله 6/6 ریشتری 2 کشته و 10 زخمی و زلزله 2007 که 9/6 درجه ریشتر بوده تنها 7 کشته داشته باشد اما در ایران تا پیش از زلزله بم هیچ بازنگری دقیقی در قانون برای ایمنی ساخت و سازها با جدیت انجام نشده بود و در واقع زلزله بم اوج بازنگری در مقررات اجرایی مربوط به ساخت و سازها بود که با تصویب آیین‌نامه 2800 برای استانداردسازی بناها همراه بود.

تا قبل از سال 1380 توجه به بازسازی بناها بود اما پس از آن آموز‌ش عمومی و بهسازی بناهای موجود نیز در دست کار قرار گرفت اما از آنجا که بسیاری از خانه‌ها زمانی ساخته شده که مقررات آیین‌نامه 2800 اجرایی نبوده است بازسازی با مشکلات زیادی همراه بود، برای مثال بسیاری از افراد به دلیل مشکلات اقتصادی بهسازی انجام نداده‌اند در صورتی که تنها با 5 درصد بهسازی تخریب از 80 درصد در ده سال گذشته به 75 درصد رسیده است.

 مرتضی تمدن رییس شورای مدیریت بحران استان تهران از وجود 6000 بافت فرسوده در پایتخت خبرداد  وگفت : 570 زلزله از ابتدای سال جاری در تهران به ثبت رسیده که از این تعداد قدرت 205 زلزله 2 یا بیشتر از 2 ریشتر بوده که این نشان می‌دهد باید ستاد مدیریت بحران برای رویارویی با این حادثه غیرمترقبه آماده باشد.

تمدن با بیان اینکه بافت‌های فرسوده یکی از معضلات و مشکلات امروز تهران است، اظهار کرد: بر اساس گزارشات صورت‌گرفته شش هزار بافت فرسوده در تهران وجود دارد که باید این بافت‌ها نوسازی شوند
 

محمدرضا قیطانچی، رییس مرکز زلزله‌نگاری مؤسسه ژئوفیزیک تهران در رابطه با بهسازی ساختمان‌ها و بناها گفت: کار عاقلانه این است که برنامه منسجم و مداوم برای مقاوم‌سازی سازه‌ها انجام شود. نیازی به ساخت بناها از ابتدا نیست، ایمن‌سازی بناهای موجود خود کمک‌ بزرگی به کاهش آسیب‌ها می‌دهد. این موضوع هیچ باختی ندارد، حداقل‌اش این است که عمر ساختمان و مقاومت آن بیشتر می‌شود، این‌طوری هیچ نیازی به انتظار برای زلزله نیست.

آیا پایتخت می‌لرزد؟

شهر تهران بر روی حدود 6 گسل فعال و در اصل بر روی مسیر اتصال گسل ایران با گسل روسیه در مرز کوه البرز قرار گرفته است.

از آنجا که گسل روسیه در شمال و گسل عربستان در جنوب در حال حرکت به سمت هم هستند. فشار زیادی به بخش البرز وارد می‌شود که حاصل آن چیزی حدود 570 زلزله حدود دو ریشتر در سال گذشته بوده است اما با تمام این مسایل نمی‌توان گفت به زودی در تهران زلزله خواهد آمد.

محمدرضا قیطانچی، رییس مرکز لرزه‌نگاری مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران در رابطه با زلزله تهران گفت: هیچ دلیل عملی نمی‌تواند بیانگر وقوع زلزله تهران، تأخیر آن یا عدم رویداد آن باشد زیرا زلزله امری است که به هیچ‌وجه قابل پیش‌‌بینی نیست اما عقل حکم می‌کند که در تمام ایران به دلیل وقوع کشور بر روی گسل زلزله فعال، احتیاط رعایت شود.

وی افزود: هیچ زلزله‌ای قابل پیش‌بینی نیست اما اگر اطلاعات قابل اعتنایی به دستمان برسد آن را به سرعت به دست مسئولان ذیربط می‌رسانیم و به استانداری‌ها اطلاع می‌دهیم تا عملکرد مناسب را انجام دهند. اگر اطلاع‌رسانی گسترده انجام شود، تهییج عمومی و آشفتگی اجتماعی اتفاق می‌افتد و از آنجا که زلزله قابل پیش‌بینی نیست رخ‌ندادن زلزله باعث بی‌اعتمادی می‌شود.

قیطانچی درباره تأخیری زلزله تهران گفت: نمی‌توان گفت زلزله تهران که بر اساس آمار هر 15 سال یک بار رخ می‌داده است این الگوی دقیقی است که بر اساس آن می‌شود گفت زلزله تأخیر داشته یا نه.

وی درباره وضعیت کشورهای دیگری که مانند ایران بر روی کمربند زلزله هستند، گفت: کشورهای زیادی وضعیت مشابه کشور ما را دارند و نمی‌توان گفت کدامیک در جهت بهسازی ایمن‌تر عمل کرده‌اند. ما می‌دانیم که بهسازی ساختمان و ایمن‌سازی آنها در کاهش آسیب‌های مالی و جانی بسیار مهم است، برای مثال در کشور خودمان در زلزله ورزقان خانه‌هایی که حداقل ایمنی را رعایت کرده بودند آسیب بسیار کمتری دیده و ساکنا‌ن‌اش زنده مانده بودند.

قیطانچی افزود: باید به خاطر داشته باشیم که شهرسازی‌ها با اصول غلط به تدریج ایجاد شده‌اند و مدتی هم طول می‌کشد تا بهسازی‌ها انجام شود. در این مدت باید دانش مردم در زمینه مقابله با آثار زلزله و نحوه مقابله با آن در هنگام روی دادن افزایش پیدا کند.

آیا زلزله های زیاد و پشت سرهم پیامی دارند؟

پاسخ خیر است .از آنجا که کره زمین در حال حرکت است و گسل ها هم در حال حرکت هستند ممکن است در مدت خاصی در یک منطقه زلزله های زیادی در مقیاس های مختلف رخ دهد اما نمی توان گفت زلزله ها پیام خاصی دارند  یا چند زلزله در مقیاس های پایین به معنی وقوع فاجعه ای عظیم است .

برای مثال چند روز پیش از زلزله آذربایجان شرقی چندین زلزله در این منطقه گزارش شد اما این لرزه ها به معنی پیش لرزه نبودند .

به گفته محمد رضا قیطانچی چنین زلزله هایی موسوم به زلزله های محلی هستند و در طول هر روز بین 10تا 50 مورد از آنها گزارش میشوند که غالبآبین 2 تا 3 ریشتر قدرت دارند  اما این زلزله ها از لحاظ علمی هشدار خاصی محسوب نمی شوند .

قیطانچی  افزود :گسل ها مانند ریشه درخت به هم پیچیده اندوبه دلیل حرکت های مداوم لرزش هایی از آنها مخابره میشود.

وی تصریح کرد :زمانی چنین لرزه هایی مورد توجه قرار میگیرندکه در محدوده یک گسل مهم یا بزرگ باشند.در این صورت موارد  مهم همراه با نقشه های مربوطه به استانداری ها اراِئه میشود تا در صورت لزوم اقدامات مربوطه را انجام دهند.

چه کنیم با زلزله؟

در هر صورت زلزله در کشور ما امری عادی به حساب می‌آید و از کره زمین نمی‌شود انتظار داشت پیش از حرکت ما را باخبر کند.
به گفته مسئولان نیز هیچ راهی برای پیش‌بینی زلزله وجود ندارد و سایت‌هایی که زمان زلزله را پیش‌بینی می‌کنند و حتی وقوع 5 زمین‌لرزه پیش از زلزله ورزقان را مخابره کرده و وقوع این حادثه بزرگ را پیش‌بینی کرده بودند قابل اطمینان نیستند و حتی برخی از آنها مقاصد سیاسی را دارند.

پس بهترین راه برای ما این است که ضمن حفظ آرامش خود، آموزش‌های لازم را فرا گرفته به خانواده و اطرافیان بیاموزیم، خانه‌هایمان را ایمن کنیم و در کمال آرامش سر بر بالین بگذاریم و آرام بخوابیم که شهر امن و امان است!

پایان پیام/