عالم بود اما علم را برای علامه شدن نیاموخت

به گزارش خبرنگار شبستان، محمدحسین رجبی دوانی فرزند استاد علی دوانی صبح امروز در همایش بزرگداشت ششمین سالگرد ارتحال استاد علی دوانی دردانشگاه علوم قرآن و حدیث پردیس تهران تهران گفت: زندگی و عملکرد این شخصیت و عالم ربانی به عنوان یک استاد و چهره برجسته علمی می تواند الگویی برای دیگران باشد.

مرحوم پدرم یک روستایی زاده بود که بدون داشتن معلم و الگویی در پی کسب علوم دینی درآمد به خصوص در آبادان و در زمانی که این شهر یک شهر غرب زده و در سیطره فرهنگ غرب بود چرا که در دوران ملی شدن صنعت نفت عمدتاً حزب توده در این شهر فعالیت داشت و شعائر دینی در آبادان آن روز کمرنگ بود.

وی افزود: ایشان در سن 14 سالگی و در عین فقر و نداشتن پشتوانه مالی و بدون هیچ آشنا و دوستی در کشور عراق مشغول تحصیل علوم دینی در نجف شد. گاه برای ما تعریف می کرد که در جوانی و ایام تحصیل چگونه و تا چه حد به مسائل شرعی و آداب خودسازی عمل می کرد مانند پیاده رفتن های مکرر از نجف تا مسجد سهله و چله نشینی های مداوم سپس در قم ادامه تحصیل داد و از محضر علمای بزرگی چون آیت الله بروجردی حضرت امام، علامه طباطبایی بهره برد و در علم و عمل به مقامی نائل شد.

این کارشناس مسائل تاریخ اسلام تصریح کرد: گاه از پدر سوال می کردیم که چرا تحصیلات خود را در حوزه فقه و اصول ادامه ندادید می فرمود: من خواستم اصل را در ادای دین و خدمت به اجتماع شیعه بگذارم بسیاری هستند که در این عرصه خدمت می کنند اما در سایر عرصه ها خلاءهایی وجود دارد و من خواستم تا حد امکان خلائی را پر کرده باشم ایشان سالها مشغول تبلیغ برای شیعیان کویت بودند.

این استاد تاریخ اسلام یادآور شد: پدر عرصه قلم از آغاز جوانی یعنی 18 و 19 سالگی مقاله نویسی را آغاز کرد و اولین تاریخ فلسفه به زبان فارسی توسط ایشان به تحریر درآمد و بزرگانی مانند علامه طباطبایی در این کتاب تقریض نوشته اند.

دومین اثر ایشان کتاب نفیس شرح زندگانی استاد وحید بهبهانی بود که بحث های مقدماتی این کتاب تاریخ جامعی است از سیره فقه و فقاهت در اسلام که توسط طلبه ای 26 یا 27 ساله نوشته شد و مورد عنایت ویژه آیت الله بروجردی قرار گرفت آنچنان که این بزرگوار پس از خواندن کتاب فرموده بودند من این کتاب را خواندم و استفاده کردم. همچنین حضرت امام (ره) پدر را برای نوشتن این کتاب تشویق کرده و فرموده بودند کمتر پیش می آید که من کتابی را تا پایان بخوانم اما کتاب شما را مطالعه کرده ام.

محمدحسین دوانی تاکید کرد: مجموع آثار ایشان بالغ بر 110 کتاب است اوایل انقلاب شهید بزرگوار بهشتی با توجه به شناخت پدر و نفوذی که ایشان در میان مردم خوزستان داشتند چون مرحوم پدر سابقه سالها تبلیغ شعائر و مباحث دینی در این استان را داشت از ایشان برای حضور در مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی دعوت کردند اما ایشان نپذیرفت و فعالیت در عرصه علمی را برای خدمت به مکتب اهل بیت ترجیح داد.

وی خاطرنشان کرد: علامه دوانی علم را نه برای شهرت بلکه برای خدمت و ادای دین به اسلام و علمای دین تحصیل کرد و از این رو بسیار شاکر بود و می گفت من به هر آنچه که می خواستم نائل شدم شما می دانید دست یافتن به آمال و آرزوها برای انسان بسیار حائز اهمیت است و اگر آمال و آرزوهای انسان در راه حق باشد موفق به کسب آنها خواهد شد و مرحوم پدر جز در راه حق هیچ آرزو و عملی نداشت پدر غیرت دینی بالایی داشت همچنان که استاد شهید مطهری این گونه بود و هر جا لازم می دید وارد عمل می شد 6 کتاب از آثار ایشان به حضرت امام عصر (عج) اختصاص داشت و آثاری نیز در رابطه با نائبان امام یعنی علما و مفاخر اسلام به رشته تحریر درآورده بود.

ایشان علما را به اعتقاد راسخ نائبان امام می دانست و سعی می کرد که آنها را به جامعه معرفی کند آنچنان که هم از بعد علمی و شخصیت مذهبی و هم از بعد سیاسی و نقش علما در مبارزه با ظلم و استقلال جامعه مردم را آگاه کرده و نقش بی بدیل آنها را در روشنگری و آگاهی مردم تبیین می نمود برای نخستین بار در ایران ایشان چهره مظلوم شیخ فضل الله نوری را در نیم قرن گذشته معرفی کرد در زمانی که از هیچ توهینی توسط حکومت در کتابها و نشریات علیه این مرد بزرگ دریغ نمی شد اما ایشان با شهامت از این چهره مظلوم دفاع کرد.

فرزند علامه دوانی در ادامه با اشاره به آثار این استاد فقیه افزود: فضل و فضیلت تقدم در نگارش تاریخ روحانیت و فعالیت های آنان نیز متعلق به مرحوم پدر بود هر چند که وی هزینه این کار را نیز پرداخت چرا که این کتاب توقیف و پدرم توسط ساواک زندانی شد.

وی خاطر نشان کرد: مرحوم پدرم هر جا که احساس می کرد کاری از او ساخته است و جامعه ای نیازی دارد وارد عمل می شد به عنوان مثال در دوره ای که حکومت تلاش می کرد جوانان را با فرهنگ غرب مانوس کند ایشان کتابی به نام سیمای جوانان در قرآن را نوشت و یا برای نخستین بار و پیش از انتشار کتاب داستان و راستان شهید مطهری پدر داستان نویسی را تحت عنوان داستانهای ما آغاز کرد که مجموعه این داستانها با قلمی شیوا و روان نگاشته شده و می تواند مبنای ساخت فیلمهایی جذاب و پرمخاطب باشد.

دوانی افزود: همچنین با موقعیتی که من حتی در محافل دینی و مذهبی مورد توجه نبود ایشان کتابی در رابطه با زنان مذموم و ممدوح و حتی در جلساتی که برای بانوان تحصیلکرده داشت آنها را به نوشتن ترغیب کرد و در نتیجه زیرنظر ایشان سلسله مقالاتی با نام فروغ ایمان نوشته و چاپ شد. عرصه دیگری که پدر در آن وارد شد موضوع عزت اسلام و مسلمانان بود و مساله شکست 6 کشور مسلمان از رژیم صهیونیستی و ضربه ای که در نتیجه آن به اسلام و مسلمین وارد شد پدر کتاب فتوحات مسلمانان در اروپا را ترجمه کرد.

وی افزود: موضوع توجه به تاریخ اسلام که در سالهای اخیر مطرح شده است در گذشته حتی در حوزه های علمیه نیز مغفول بود اما پدر به شدت معتقد بود که حوزویان فقها و علمای ما می بایست تاریخ اسلام را به دقت و با تسلط کامل بدانند چرا که اگر امام معصوم حکم و یا موضوعی را بیان کرده است مسلماً با توجه به شرایط و اوضاع آن روزگار بوده بنابراین فقها می بایست در فتوا دادن به همه جوانب ان حکم توجه داشته باشند.

این استاد حوزه و دانشگاه در بیان خاطراتی از پدر خود به ارادت و عشق مرحوم دوانی به حضرت علی (ع) اشاره کرد و گفت: عشق و ارادت ایشان به امیرالمومنین وصف ناپذیر بود فراموش نمی کنم روزی پدر در حال نرمش و ورزش بود و من سوالی راجع به حضرت علی (ع) از ایشان پرسیدم پدر در همان حالت بغض می کرد و گریست و گفت: شما نمی دانید که حضرت علی (ع) چقدر مظلوم بود.

محمدحسین رجبی دوانی در پایان تاکید کرد: به ظاهر اینگونه به نظر می رسید که ایشان فردی سیاسی نبوده است و برخی ادعا کرده بودند که آقای دوانی در جریان مبارزات انقلاب نبوده است اگر اینگونه است پس چرا ایشان تا آخرین روز سقوط طاغوت ممنوع الخروج بود و حتی تا سال 60 که تصمیم تشرف به حج داشت این مهر ممنوع الخروجی روی پرونده ایشان بود امروز مدارک و اسناد ساواک موجود است که ساواک ایشان را فردی خطرناک می دانست پدر اهل شعار نبود و شعار نمی داد تا سبب شود که فقط به شعار اکتفا کنیم و کار اصلی بر زمین بماند ایشان بارها توسط ساواک دستگیر شد اما عجیب این است که هیچگاه حتی تعهد نمی داد که علیه رژیم و حکومت فعالیت نکند در این که پس از انقلاب هیچ پست و مسئولیت سیاسی نداشت اما چنان عشق و ارادتی به ولادت هم نسبت به امام و هم مقام معظم رهبری داشت که سرازپا نمی شناخت هر چند که گاه مورد بی مهری برخی دوستان قرار می گرفت اما حتی به بزرگی سن و سال که از نظر سنی ده سال بزرگتر از مقام معظم رهبری بود همچنان ارادت قلبی به حضرت آقا قابل وصف نبود و مقام معظم رهبری نیز از این میزان انس و تعلق خاطر آگاه بودند.

پایان پیام/