عبدالوهاب فراتی، مدیرگروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی در تبیین ماهیت فقه سیاسی و مفهوم آن به خبرنگار شبستان گفت: در تعریف این نوع از فقه به چند رویکرد می توان اشاره کرد، نخست رویکرد سنتی است که معمولا در این رویکرد سنتی فقه سیاسی را اینگونه تعریف می کنند: کلیه مباحث و مسائل سیاسی فقه؛ همان فقه سیاسی است و به عبارت دیگر ما در حوزه های علمیه جهان اسلام دانشی مستقل به نام فقه سیاسی نداریم و آنچه وجود دارد همان فقه عمومی است که معمولا از طهارت شروع شده و تا قصاص و دیات استمرار می یابد.
وی ادامه داد: این فقه به همه مسائل اعم از عبادات، معاملات و سیاست می پردازد و بخشی از مسائل فقه عمومی ما مسائل سیاسی است و در فقه سیاسی یعنی بخش سیاسی فقه عمومی. در تعریف سنتی، فقه سیاسی یک دانش مستقل به حساب نمی آید.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: من معتقدم در فقه عمومی مسائلی مانند جهاد و امر به معروف و نهی از منکر و نماز جمعه و امثال اینها وجود دارد که مباحث این نوع خاص از فقه را تشکیل می دهد.
وی با اشاره به اینکه رویکرد دوم در تعریف فقه سیاسی رویکرد غیرسنتی است، عنوان کرد: بنابراین تعریف برخی معتقدند فقه سیاسی عبارت است از تمام پاسخ هایی که فقه به سوالات سیاسی عصر و زمان کنونی ما می دهد و نیز پاسخ هایی که امروزه فقه به بحث انتقاد، تفکیک قوا، فعالیت احزاب سیاسی و نهادهای مدنی در ذیل حکومت دینی، نهادهایی برای نظارت بر قوا و مسائلی از این دست که فقه به آنها پاسخ می دهد.
فراتی ادامه داد: در این تعریف خیلی از مسائلی که فقه سیاسی به آن می پردازد در منابع پیشین فقه سیاسی وجود ندارد و خیلی از این مسائل است که فقیه متکفل پاسخ دادن به آنها می شود.
فراتی ابراز کرد: ما در ادبیات گذشته به اصطلاح دینی و اسلامی چیزی به عنوان فقه سیاسی نداریم و بیشتر قبل از انقلاب و دقیقتر قبل از انقلاب مشروطه آنچه وجود داشته همان مسائل سیاسی در حاشیه فقه عمومی است.
مدیرگروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی تاکید کرد: این تعبیر فقه سیاسی بیشتر در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی رایج شده است که عده ای علاقمند بودند یک گرایش تخصصی تری ظهور کند و بطور خاص تر به مسائل سیاسی دوره جدید بپردازد و بتواند گره ای از کارهای سیاسی مومنان در سال های قبل از ظهور باز کند.
وی عنوان کرد: استقلال فقه سیاسی محصول تلاش عده ای از سیاست پژوهان در گروه های مذهبی است که رواج یافته و در واقع باید دانست آن تعریف سنتی از فقه سیاسی نسبتا تعریف درستی است اما با درگیر شدن این فقه با مسائل حکومتی در سال های پس پیروزی انقاب اسلامی تعریف دوم جایگزین تعریف نخست می شود.
فراتی خاطرنشان کرد: فقه سیاسی در حال تمایل پیدا کردن به شخصیت مستقل است تا حدودی بتواند خود را از فقه معاملات و فقه عبادات جدا کند و به عنوان یک شاخه مستقل دانش های اسلامی خود را معرفی کند.
پایان پیام/
نظر شما