نخستین کار دشمن در جهاد نفس بستن دست و پای عقل است

به گزارش خبرگزاری شبستان، آیت الله جوادی آملی با تشریح نیروی اندیشه و انگیزه در وجود انسان گفت: انسان یک سلسله نیروهایی دارد که مسئولان و متولیّان اندیشه او هستند و یک سلسله نیروهایی دارد که مسئولان و متولیّان انگیزه او هستند، اینکه ما عالِم بی‌عمل داریم برای آن است که مسئول ادراک و اندیشه غیر از مسئول عمل است و اینکه یک عامل بی‌درک هم داریم برای آن است که مسئول عمل غیر از مسئول علم است.
وی به تبیین تفاوت های عقل نظری و عملی پرداخت و اظهار کرد: در درون ما شأنی است به نام عقل نظری که مسئول اندیشه است همه علوم حصولی به عهده اوست یعنی تصور، تصدیق، قضیه، تشکیل قیاس اقترانی، قیاس استثنایی، استدلال، برهان همه مربوط به این عقل نظری است که عهده‌دار جزم ، قطع و یقین نظری است و عقل عملی مسئول عزم ، اراده، نیّت و اخلاص است.
آیت الله جوادی آملی کارکرد اخلاق را هدایت عقل نظری و عملی در مسیر صحیح و الهی خواند و تصریح کرد: این بیان نورانی امیر مؤمنان(سلام الله علیه) که فرمود: «کَمْ مِنْ عَقْلٍ أَسِیرٍتَحْتَ هَوی أَمِیرٍ» در صحنه جهاد نفس اوّلین کاری که دشمن بیرون یعنی شیطان و دشمن درون یعنی هوس می‌کند این است که دست و پای این عقل عملی را می‌بندد، چون علم فراوان است؛ آنکه مشکل را حل می‌کند جزم نیست آنکه مشکل را حل می‌کند عزم ،اراده ، نیّت و اخلاص است.
مولف تفسیر تسنیم با بیان اینکه عالِم بی‌عمل مانند کسی است که چشم بینا و گوش شنوا دارد ولی دست و پای او در زنجیر است، عنوان کرد: اگر کسی مار و عقرب را دید و فرار نکرد نباید اعتراض کرد مگر ندیدی چون چشم فرار نمی‌کند باید گفت مگر پایت بسته بود، اگر ما عالِم بی‌عمل داشتیم نباید به او گفت مگر نمی‌دانستی تو که اینها را درس گفتی, باید گفت چرا آن نیروی عزمت را به کار نگرفتی؟
وی با بیان این نکته که اخلاق، فنّ کلیدی این کار است که ما محاسبه کنیم و مراقبه داشته باشیم که دشمن درون و بیرون، مسئول اراده ما را به بند نکشند، ابراز کرد: گناه, زنجیری است که به گردن عقل عملی آویخته می‌شود و او را به بند می‌کشد، فنّ اخلاق این نیست که ما را عالِم بکند آن کار حوزه و دانشگاه است اما کار مسجد و حسینیه این است که ما را عاقل کند یعنی «ما عُبد به الرحمن واکتسب به الجنان» را زنده کند.
آیت الله جوادی آملی با اشاره به قسمت هایی از دعای کمیل، سبقت در امور معنویی را مورد تاکید قرار داد و افزود: اینکه در دعای نورانی کمیل هست که خدایا مرا احسن از دیگری، اعلم از دیگری، اقرب از دیگری قرار بده! همین است اگر کسی بخواهد به خدا عرض کند خدایا من از همه متواضع‌تر باشم، باتقواتر باشم، أصدق باشم و أحسن باشم این مشکلی پیش نمی‌آید انسان اگر ـ خدای ناکرده ـ بخواهد در تکبّر جلو بزند با درگیری روبه‌روست ولی وقتی خواست با تواضع جلو بزند اول فضیلت است
وی خاطرنشان کرد: اگر کسی این راه را طی کرد گویا عُوا و زوزه سگان جهنم را هم‌اکنون می‌شنود، گویا بهشت و اهل بهشت را می‌بیند این کار عقل عملی است این با مفهوم کار ندارد مفهوم برای مسئول اندیشه است اخلاق با این ردیف کار دارد.
پایان پیام/