دستورهای بهداشتی اسلام درباره مساجد را بدانید

خبرگزاری شبستان: با اشاره به اهمیت ویژه مراکز عبادی در ادیان الهی، از اینرو انتخاب معماری صحیح زمینه ساز نیل به اهداف مقدس مسجد معرفی شده است در این یادداشت در بخش نخست، نگارنده برخی از دستورهای بهداشتی اسلام در خصوص مساجد، همچون نظافت و آراستگی، را مطرح می کند و در بخش دوم، برخی از مصادیق رعایت سلامتی در معماری مسجد، همچون برخورداری از نور و تهویه مناسب، را بررسی می کند.

معماری مسجد می تواند زمینه ساز و تسهیل کننده نیل به اهداف مقدس و انسان ساز مکانهای عبادی باشد با استفاده از متون اسلامی، می توان استنتاج کرد که چنانچه مسجد با استمداد از دیدگاه های اسلام طراحی و ساخته شود، دستیابی به سلامت جسمی و روانی موردنظر مکتب اسلام نیز تسهیل می شود در واقع، بهره گیری از دستورهای جامع نگر و انسان ساز اسلام زمینه ساز اعتلای نقش مساجد در تامین سلامت جسم و روح انسانهاست این یادداشت، پس از نگاهی کوتاه به آیات و روایات، بعضی از مصداق های عینی رعایت بهداشت جسمی و روانی را در مسجد گوش زد می کند.

برخی از دستورهای بهداشتی اسلام درباره مساجد
1- نظافت و پاکیزگی مساجد: در متون اسلامی، علاوه بر دستورهایی که درباره عمران مسجد آمده است، توصیه های بسیاری درباره نظافت و پاکیزگی مسجد نیز وجود دارد مانند:
- دستور تطهیر خانه خدا به حضرت ابراهیم (ع) طهرا بیتی للطائفین و العاکفین و الرکع السجود.
- امام صادق (ع) از حضرت رسول اکرم (ص) روایت فرمود: هر کس مسجدی را نظافت کند حق تعالی ثواب آزادکردن یک بنده را برای او می نویسد و اگر کسی به اندازه دارویی که در چشم می ریزد از مسجد خاکروبه بردارد، خداوند دو بهره عظیم از رحمت به او کرامت فرماید.
- از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است: کفش خود را (جهت حفظ پاکیزگی مسجد) نزدیک در مسجد و در مکان مشخصی بگذارید.
در کتابهای فقهی نیز احکامی مبسوط درباره ی طهارت مسجد آمده است.

2- نظافت و بهداشت بدن و پوشاک نمازگزار: خداوند در قرآن کریم ضمن بیان خصوصیات مسجد قبا می فرماید: فیه رجال یحبون ان یتطهروا والله یحب المطهرین در آن مسجد کسانی هستند که دوست دارند از آلودگی ها و ناپاکی ها (ظاهری و باطنی، جسمی و روحی) پاک شوند.

احادیثی بسیار در فضیلت ورود با طهارت به مسجد وارد شده است از جمله:
- امام صادق (ع) فرمود: لاتدخل المساجد الا بالطهارة داخل مسجد نشوید، مگر با طهارت، طهره الله من ذنوبه و کتب من زواره، بر شما باد رفتن به مساجد، به درستی که مساجد خانه های خدا در روی زمین هستند و هر کس با طهارت به مسجد رود، خداوند او را از گناهانش پاک گرداند و او را از زوار خودش محسوب می کند.

همچنین توصیه شده است که نمازگزار قبل ورود به مسجد، ته کفش خود را بررسی کند تا کثیف و آلوده نباشد در مورد لباس نمازگزار نیز احکام فقهی متعددی بیان شده، به نحوی که پاک بودن لباس نمازگزار از جمله شرایط نماز است همچنین استحباب پوشیدن لباس سفید و پاکیزه ترین لباسها و کراهت پوشیدن لباس سیاه و چرک و مسائلی دیگر در کتابهای فقهی بیان شده است.

بدیهی است طهارت و پاکی جسم مرحله ابتدایی و مقدماتی طهارت روح است؛ بنابراین ا نسان مسلمان باید از مرحله طهارت جسم گذر کند تا به طهارت روح دست یابد مسجد مکان افراد پاک و مطهر، از لحاظ جسم و روح، است؛ چنانکه در آیه ی 28 سوره ی توبه، مشرکان ناپاک محسوب شده اند و حق ورود به مسجدالحرام از آنان سلب شده است امام خمینی درباره ی اولویت تطهیر روح بر جسم پس از بیان آیه ی شریفه ی فیه رجال یحبون ان یتطهروا والله یحب المطهرین. می نویسند: و سالک روشن ضمیر از دستور شرح مقدس به تطهیر ظاهر در حال نماز متفطن می گردد که نجاست باطن و آلودگی جان به مراتب بیشتر و شدیدتر از نجاست و آلودگی ظاهر تن است.

3- آراستگی هنگام ورود به مساجد در آیه ی 31 سوره اعراف به مسلمانان توصیه شده است که در مسجد با زینب حضور یابند: یا بنی ادم خذوا زینتکم عند کل مستحب در رفتن به مساجد زینت های خود را نیز به همراه بردارید.
در متون اسلامی، به حضور انسان به نحو مناسب در مساجد توصیه شده است، چنانکه استفاده از عطر و گلاب سفارش شده است برخی اظهار داشته اند که منظور آیه فقط آرایش ظاهری نیست؛ بلکه آراستگی معنوی را هم شامل می شود. علاوه بر این به خوشبو کردن مساجد نیز توصیه شده است.

4- نهی از انداختن آب دهان در مساجد: از جمله اعمالی که انجام دادن آنها در مسجد مکروه شمرده شده است، انداختن آب دهان و بینی و خلط سینه در مسجد است.

5- نهی از تولید سروصداهای بلند و آزاردهنده در مساجد: امروزه، در جهان مساله ی آلودگی صوتی و عوارض آن بر انسان از جمله مسائل شایان توجه است در متون اسلامی، برای حفظ حرمت و جایگاه والای مسجد، بانگ و آواز بلند در مساجد ناپسند شمرده شده است.
پیامبر اکرم (ص) در پاسخ به پرسش ابوذر مبنی بر اینکه چگونه مساجد خدا آباد می شود؟ فرمودند: با بلندنکردن صدا، به کارهای باطل مشغول نشدن خریدوفروش نکردن و ترک کارهای لغو در مسجد.

این ها فقط گوشه ای از تعالیم اسلام بود اینگونه موارد نشان می دهد که اسلام برای حفظ حریم مسجد، از جنبه های گوناگون، از جمله رعایت مسائل بهداشتی اهمیت زیادی قائل است و بر این اساس باید در معماری مساجد به سلامت جسم و روح انسان توجه کامل بشود.
ادامه دارد....