تصفیه حساب با سینماممنوع!/ هنوز برخی در پاسخ مشروعیت سینما مانده اند

به گزارش خبرنگار شبستان، نشست بررسی بحران در سینمای ایران عصر دوشنبه؛27 آذر ماه با حضور علی معلم تهیه کننده و منتقد، صادق کوشکی کارشناس فرهنگی، همایون اسعدیان کارگردان، ناصر هاشم زاده فیلمنامه نویس، علی علائی منتقد سینما و مجری برنامه به همراه جمعی از اهالی رسانه در فرهنگسرای رسانه برگزارشد.
 

در ابتدای این نشست علائی گفت:ما 30 ساله می گوییم سینما بحران دارد. گروهی هم هستند که همیشه منتقدند و معتقد هستند که همیشه در هیچ دوره ای مدیریتی در سینما خوب نبوده است.
 

علی معلم تهیه کننده سینما و منتقد در ابتدای سخنان خود گفت:اولین مسئله ای که همچنان به عقیده من حل نشده باقی مانده است، بحث مشروعیت سینما است. همچنان اینکه ما سینما می خواهیم یا نه طرح است.البته این مسئله در ابتدای انقلاب نیز مطرح شد اما سینما از طرف رهبر انقلاب در همان سالهای اولیه پذیرفته شد و به نظم و سیاق رسید.به دلیل همین نظم و سیاق نسلی بعد از انقلاب به سینما پیوستند و تعدادی از افراد قبل از انقلاب که آثار مهمی داشتند نیز دوباره به این سینما اضافه شدند. این نسل قبلی از وقوع انقلاب خوشحال بودند چون فکر می کردند شرایط بهتری برای کار در سینما ایجاد شده است. به همین دلیل در اولین دوره جشنواره فیلم فجرفیلمسازان مهم نسل گذشته فیلم های خوب و صادقانه ای ساختند.
 

معلم افزود: نباید فراموش کنیم که نیروی عظیمی از فیلمسازان نیز در انقلاب ورود پیدا کرده و بعضی ها نیز در همین دوره تحصیل کردند. خیلی از کسانی که هم اکنون در سینما فعالیت می کنند محصول همان دوره هستند. به هر حال سینما در دهه 60 شکل گرفت. اما در ادامه ما بحران‌های مختلفی داشتیم.
 

او به شرایط فعلی سینمای ایران اشاره کرد و گفت: در حال حاضر من پشت صحنه حرفهایی را درباره سینما می خوانم که همان بحث های مخالفت متحجرانه با اصل سینما است. افرادی معتقدند هنرهای تصویری چون زادگاه درجای دیگری دارد، قابلیت مفهوم سازی در این کشور را ندارد و فساد و بی بندوباری به همراه دارد. البته این دیدگاه درجامعه بسیار محدود است. با اینکه تمامی مسئولین و دستگاهها با وجود سینما موافق هستند و شرایط برای آن فراهم می کنند، اما نیروی مرموزی می خواهد ما سینما نداشته باشیم. از این رو این بحران مدام به شکلهای مختلف بر می گردد. انگار سینما یک فرزند ناخواسته است. سینما یکی از رسانه های صاحب اندیشه است که نقاط ضعف و قدرت دارد. اینکه هنوز بگوییم آیا ما سینما می خواهیم یا نه، در این عصر یک مسئله خنده دار، مضحک و به شدت عقب افتاده است.
 

در ادامه وقتی علی علائی از صادق کوشکی خواست تا درباره مشروعیت سینما توضیح دهد، او به عملکرد مجری انتقاد کرد و گفت: رسم است که در مملکت ما داور از دو تیم باشد و این رسمی است که سیاستمداران شروع کردند. به طوریکه یک چیز وهمی می سازند و بعد می گویند همه چیز تقصیر آن است و از کلمه دستهای پنهان و...استفاده می کنند. درست مانند اهالی فرهنگ و هنر. منبع مشروعیت حاکم شرع است. از ابتدای انقلاب امام خمینی (ره) عنوان کردند که ما با سینما مخالف نیستیم و با فحشا مخالفیم.
 

وقتی معلم گفت که هنوز هم افرادی هستند که با سینما مخالف هستند و خواست مصداقهای آن را بیان کند، کوشکی افزود:در نظام دینی حاکم شرع مشروعیت را تعیین می کند و این موضوع در همان ابتدای انقلاب مشخص شده و پرونده آن سال 59 بسته شده است.
 

علی علائی در ادامه گفت: این بحث مشروعیت که شما عنوان کردید کاملا درست است. اما افرادی هستند که در جشنواره سال گذشته در مقابل یک فیلمساز که اتفاقا بازیگر زن فیلم نیز در نشست آن حضور داشت، گفتند که فلان فیلم کاملا یک اثر پرنوگرافی است. به طوریکه بازیگر زن فیلم خجالت کشید.
 

کوشکی در پاسخ به علایی گفت:در نظام دینی هر حرکت خلاف قانون، حرام است. هر شخصی اخلاق دینی را زیر سوال ببرد خلاف قانون عمل کرده است. نمی شود که با یک مصداق همه را زیر سوال ببریم. محمد خزاعی دبیرجشنواره فجر در سال گذشته، شهریور ماه در گفتگویی با روزنامه جوان عنوان کرده که در چند سال اخیر موج اهانت به روحانیت، مقدسات و ارزشها و دفاع مقدس در سینمای ایران باب شده است. وی همچنین تاکید کرده که مسئولین سینمایی از این موضوع غافلند. وی این روند را در سینمای ایران فاسد می داند و از این شرایط گله می کند. او یکی از اهالی سینما و دلسوز است. اگر دقت کنیم متوجه می شویم که حتی اهالی سینما از این روند می گویند.
 

این کارشناس فرهنگی با اشاره به صحبتهای رهبر انقلاب در جمع مردم بجنورد گفت:ایشان در 23 مهرماه در بجنورد درباره سبک زندگی مسائلی را عنوان کردند و هشدار دادند که فیلمسازان باید مراقب این جریان باشند تا از طریق آثار، سبک زندگی غربی که در آن فحشا وجود دارد در ملت ما ترویج پیدا نکند. همچنین پرویز پرستویی بازیگر برجسته سینما نیز در گفتگویی تاکید کرد که من 28 فیلمی که پیشنهاد داشتم را به دلیل نازل بودن قبول نکردم.بخشی از جامعه نگران این وضعیت هستند. مانند رهبر انقلاب، خزاعی، پرستویی، شیخ طادی، ارجمند و... این نگرانی ها حتی خانواده ها را به سینمای ایران بی اعتماد کرده است.
 

کوشکی افزود: اگر شخصی به فیلمی اعتراض دارد آن را نقد کند. کسی نمی تواند به فیلمسازی که مجوزهای لازم را برای فیلم خود دریافت کرده است، اعتراضی داشته باشد. ما حق داریم مسئولین ارشاد را نقد کنیم. در این چهارچوب به واسطه جهالت به فیلمسازی حرفی ناروا گفته می شود، خلاف قانون است. اعتراض ما به تخلف وزارت ارشاد است. به عقیده من یکی از بانیان بحران فعلی در سینما وزارت ارشاد و سازمان سینمایی و متولیان آن است.
 

علی علائی در توضیح صحبتهای کوشکی درباره پرستویی گفت: وی بحث نازل کیفی آثار را مطرح ودرباره کیفیت فیلمنامه ها صحبت کرده است.
 

در ادامه کوشکی علائی را به موضع گیری و جانبداری از یک سو متهم کرد و خواست که فقط به اداره جلسه بپردازد که علائی هم در اسخ به او گفت: من صراحت لهجه شما را در صحبتهایتان تایید کردم. پس نباید این را عنوان کنید.
 

این منتقد افزود: آقای اسعدیان شما به عنوان یکی از کارگردانان سینمای ایران و رئیس کانون کارگردانان آثاری را در کارنامه خود دارید که مورد تایید طیف های مختلف است. شما در این ارتباط صحبت کنید.
 

اسعدیان هم در اینتدای حرفهای خود گفت:بحث ما اینجا درباره بحران در سینما است و این مسئله فراتر از این حرفهایی است که ما عنوان می کنیم.
 

وقتی کوشکی با اشاره به صحبتهای علائی پرسید که کدان فیلم اسعدیان را معیار بی اخلاقی در سینما معرفی کردند و این منتقد از "10 رقمی" نام برد،اسعدیان این موضوع را تایید کرد و گفت: به عقیده من بحران سینمای ایران کلان تر از این بحث ها است. نباید بر اساس موضوعاتی مانند اخلاقی بودن سینما صحبت کنیم. سینما با اقتصاد ارتباط دارد و بحران نیز در اقتصاد همیشه هست. سینما به عنوان پدیده اقتصادی از ابتدای ورودش به ایران بحران داشته است. در حال حاضر مشکل بحث بحران مدیریت است.
 

اسعدیان تاکید کرد: سینما به عنوان یک مقوله اقتصادی می تواند دچار بحران مشروعیت و .. شود. اما مهم مدیریت آن است. در حال حاضر این مشکل مدیریت در تمام عرصه های سینما دیده می شود و هر روز هم بدتر خواهد شد. چون آنها علاقه ندارند که شیوه مدیریت خود را اصلاح کنند.
 

در این نشست ناصر هاشم‌زاده فیلمنامه‌نویس درباره بحران در سینمای ایران گفت: وقتی از بحران حرف می‌زنیم باید دلسوز سینما باشیم و اگر فقط دنبال محکوم کردن هستیم این رویکرد به درد سینما نمی‌خورد. سینمای ایران ضعیف و مریض شده است و به کمک احتیاج دارد. این بحث باید ریشه‌یابی شود که چه کسی عامل آن بوده است. جالب است اگر از مدیریت‌ها انتقاد کنیم، بیکار می شویم اگر هم از اهل سینما گله کنیم باز شکل دیگری بیکار می‌شویم. در هر دو صورت ما سیلی می خوریم.
 

او افزود: بحران اقتصادی در کشور ما ریشه‌هایی دارد که بخشی از آن به مفاسد اقتصادی برمی‌گردد. این اقتصاد به دلیل رانت‌ها در دوره‌های مختلف دچار بحران شده است. امروز در سینمای ما به این نتیجه رسیده‌اند که سود در تولید است. اینکه بودجه دولتی در اختیار بگیریم و فقط فیلم بسازیم و فکر نمایش آن هم نباشیم، این همان رانت‌خواری و بحران در سینما است.این بحران رانت‌خواری باید مدیریت شود. در این کشور البته فیلم های خوب هم ساخته شده است. البته در کنار آن فساد اقتصادی هم صورت گرفته است. این فساد اقتصادی باعث فسادهای دیگر می شود. می گویند ما بحران در فیلمنامه داریم. در صورتی که من فکر می‌کنم همانطور که فیلمنامه‌نویس خوب کم است، کارگردان و تهیه کننده خوب نیز محدود و انگشت‌شمار است.
 

هاشم زاده با اشاره به بحران فکری و فرهنگی گفت: یک بحران دیگر، بحران فکری و فرهنگی است که باید ببینیم ریشه آن در کجاست. علی معلم در این نشست به مسئله مشروعیت اشاره کرد. کسانی هستند که سینما را مشروع می دانند ولی اما و اگر زیاد دارند و این مشروعیت محقق نمی‌شود.

هاشم زاده با اشاره به اینکه فظ موازین شرعی نمی تواند توجیه تولید فیلمی خوب توسط یک کاگردان در فیلمش باشد،گفت: کسی که در میریت است باید به عده‌ای باج دهد. در هر دوره ای این افراد هستند. سینما باید پاسخ نیاز جامعه را بدهد که متاسفانه نمی‌دهد بلکه پاسخ جیب بعضی‌ها را می‌دهد. عده‌ای با یکسری فیلم موافق و تعدادی دیگر مخالف هستند در صورتی که آن کسی که باید پاسخگو باشد، ساکت است.
 

در ادامه علی معلم با اشاره به بحران‌های مختلف در سینمای ایران گفت: ما بحث بحران تفکر داریم. این بحث مربوط به جامعه فرهنگی و سینماگران ایرانی است. البته بخشی از آن به عدم مطالعه و شناخت برمی گردد. به همین دلیل ما در این بخش ضعف داریم که منجر به بحران تفکر می‌شود.بحث دیگر بحران اقتصادی است. این بحران اقتصادی در جامعه قطعا روی سینما نیز تاثیرگذاشته است. بخش خصوصی با این وضعیت نمی تواند ادامه دهد. بحران مدیریت بحث بعدی در سینما است. ما اینجا یک مویز و چهل قلندر داریم. از شهرداری تا صدا و سیما، معاونت سینمایی و حوزه‌های دیگر. هر دستگاهی عقیده و سلیقه خود را دارد.
 

معلم افزود: جالب است بازیگری که فقط در دو فیلم بازی داشته در اظهارنظری عنوان می‌کند که سینما فاسد است. هر شخصی در جایگاه خود درباره سینما نظر می‌دهد. این بحران اظهار نظر همیشه وجود دارد! برخی می گویند اگر پول را دولت به ما بدهد درست است و عده ای دیگر عنوان می کنند که اگر پول به آنها داده شود، کار درستی نیست. کمک های دولتی باید سیستماتیک باشد. تعداد اظهار نظرهای غیرکارشناسانه در سینما مشکل‌ساز است. این بحران‌ها از بحران تعریف می‌آید. بحران دیگر در سینما، بحران تغیر ساختارهای فرهنگی در جامعه است. موقعیت فعلی ما با 20 سال قبل قابل مقایسه نیست. جهان در حال تغییر است. اما سینمای ما از رشد تحولات رسانه‌ای عقب نگه داشته شده است. تغییر در ساختارهای فرهنگی جامعه بحران مخاطب به وجود آورده است و باعث افت مخاطب در سینما شده است.
 

این تهیه کننده با اشاره به معضل اکران در سینمای ایران گفت: ما 100 سالن فعال داریم و جالب است 100 فیلم هم می‌سازیم. این اکران با این شرایط قطعا دچار مشکل می شود. این بحران مخاطب با آمدن ماهواره و تکنولوژیهای جدید پیچیده‌تر هم شده است. بحران دیگر بحران سیاسی است که وارد ماجرای فرهنگ شده است
 

کوشکی در ادامه با اشاره به مساله اظهار نظرهای مختلف در مورد سینما گفت: گفتند افراد فاقد صلاحیت درباره سینما صحبت می‌کنند، این در تمام عرصه‌ها هست. به طور مثال در عرصه‌های دینی. هر کدام از دوستان جزئی از خانواده سینما هستند و حق دارند نگران آن باشند. پس در این حالت ما نیز حق داریم نگران اخلاق جامعه و احکام دینی باشیم. زندگی خصوصی افراد ربطی به بحث ما ندارد.فیلمسازانی هستند که اهل دین و تدین هستند اما بدیهیات سینما را نمی‌شناسند. فیلمی که سبک زندگی دینی در آن به چالش کشیده شده است، نباید نمایش داده شود. به طور نمونه مجتبی راعی فیلمسازی است که دغدغه دینی دارد. اما برخی کارهای وی نقاط ضعف یا قدرت دارند. وی خط قرمزها را می شناسد. اما فیلمسازانی هستند که به هر دلیلی خط قرمزها را نمی‌شناسند و باید حاکمیت برای آنها این خط قرمزها را اعمال کند و مورد توجه قرار دهد. تا از این طریق تکلیف کارگردان و تهیه کننده نیز مشخص شود.
 

کوشکی با اشاره به مدیران ارشاد در دوره‌های مختلف گفت: ارشاد در زمان خاتمی تکلیف سینماگر را مشخص می‌کرد. اما از سال 70 به بعد ارشاد ولنگارتر شده است. چرا خطوط قرمز را ارشاد و یا مجلس مشخص نمی کند؟ امام جمعه مشهد یک مجتهد است. وی دغدغه دارد. هر هفته درباره سینما و تلویزیون انتتقاد می کند. این سوءمدیریت‌ها باعث شده که یک هفتم فیلم‌های جشنواره قبلی درباره موضوع خیانت باشد.چرا ما باید در سینما فقط یک "بازمانده" داشته باشیم. چرا بیشتر از این آثار ساخته نشده است؟ ما قطعا قحطی فیلمساز که نداریم. بلکه تنگ‌نظری‌ها باعث می شود که ورود به سینما سخت شود. ما تم‌های خانواده‌پسند زیاد داریم. مانند فیلم "خواستگاری" که مرحوم اسلامی در آن بازی کرده بود. امروز هم می‌توانیم فیلم‌هایی از این دست بسازیم.
 

کوشکی ادامه داد: این خط شکنی‌ها در سینما از سال 70 رخ داده است. ارشاد از همان دوران بی همتی کرد و در زمینه خط قرمزها لایحه‌ای تدوین نکرد. چرا برای نمایش سیگار کشیدن در فیلم قانونی وجود دارد اما درباره خطوط قرمز دیگر اینگونه نیست. جالب است سیگار کشیدن ایراد دارد اما شراب خوردن نه؟کسانی که قانونمند هستند، ضوابط قانونی را رعایت می‌کنند. امام(ره) حکومت دینی تاسیس کرده است. ایشان گفتند مردم حق اعتراض به دولت را دارند. اگر جوانان دیدند در عرصه فرهنگی احکام شرعی زیر سوال می رود باید تذکر دهند. اگر آنها توجه نکردند باید خودشان وارد عمل شوند.
 

کوشکی با اشاره به تجمع انصار حزب الله در مقابل وزارت ارشاد گفت:عده ای به ارشاد اعتراض دارند و بنا به بند م وصیت‌نامه امام راحل می‌توانند بیایند و اعتراض کنند. برخی نیز به قوه قضائیه شکایت کردند، این هم قانونی است. امیدوارم مدیریتی به وجود آید تا هنر را در ترویج پیام‌های والای الهی تعریف کند.
 

در ادامه این نشست اسعدیان گفت: در این نشست چند تیتر گفته شد. که به عقیده من خیلی بی ربط است وقتی آقای کوشکی درباره اخلاق در سینما صحبت می کند من بیایم و عنوان کنم که مدیریت در سینما مشکل دارد. مبنا بر اختلاف است. من نمی‌توانم بین این مسائل ارتباطی پیدا کنم.
 

کوشکی توضیح داد: شاید هر شخصی برای خود تعبیر متفاوتی داشته باشد.
 

در ادامه اسعدیان تاکید کرد: تیتر برای من در حال حاضر در این نشست گم شده است. من بحران را در زمینه های دیگری می‌بینم.
 

علائی نیز افزود: من درباره بحث "بازمانده" که آقای کوشکی به آن اشاره کردند باید بگویم که مرحوم سیف‌الله داد در زمان ساخت آن فیلم هم اذیت شد چون برخی معتقد بودند که چرا وی از بازیگر خارجی بدون حجاب استفاده کرده است. همین صحبتها وی را آزرده کرد.
 

کوشکی در پاسخ به علائی گفت: آنها که چنین مسائلی را عنوان کردند، بی سواد بودند. من طرف صحبتم این افراد نیستند.
 

در ادامه اسعدیان همچنین گفت: ما در کانون کارگردانان در سال گذشته دوبار بحث بحران در سینما را مطرح کردیم. اما همه گفتند که ما سیاه‌نمایی می کنیم. این بحران از عید امسال شروع نشده است. وقتی از ابتدا مدیریت مبنا را بر وحدت و همدلی نمی‌گذارد این نتیجه حاصل می‌شود.وقتی بسترسازی صورت نمی‌گیرد تا افراد کار کنند و بنای کار بر تفرقه است و مدام شعار می‌دهند که می‌خواهیم شاه‌نشین ها را بیرون کنیم چنین اتفاقاتی نیز شکل می گیرد. مدیریت از یک طرف خانه سینما را منحل می کند و از طرف دیگر صنف سازی انجام می دهد. دیگر در این شرایط پاسخی نمی ماند. وقتی طرح و برنامه نباشد، حوزه هنری، شهرداری، مجلس و... هم وارد می شوند.
 

اسعدیان ادامه داد: وقتی پروژه میلیاردی آگاهانه علم می شود تا مسائل دیگر پشت آن پنهان شوند و پای کمیسیون فرهنگی مجلس وسط کشیده می شود، دیگران هم وارد این حیطه می شوند. متاسفانه فضا پر از سوتفاهم است. همه به هم تهمت می زنند. این بحران سینما فقط با همدلی اهالی سینما قابل حل است. اما مسئولان در این شرایط سکوت کرده اند. عده ای روبروی ارشاد تجمع می کنند و از طرف دیگر تعداد از فیلمسازان مقابل آنها قرار می گیرند. بعد مسئول سینمایی از پشت پنجره فقط نگاه می کند. در صورتی که آنها باید جوابگو باشند. ما بی پناه مطلق مانده‌ایم. در این شرایط است که نیاز به وحدت داریم. عده ای اما تسویه حساب شخصی می کنند. من معتقدم انحلال خانه سینما ضربه اصلی را وارد کرد.

پایان پیام/