دکتر سعیدرضا عاملی، استاد گروه ارتباطات در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و رئیس دانشکده مطالعات جهان که پروژۀ «مطالعات نمادهای فرهنگی و نهادهای اجتماعی استان تهران» توسط وی به‌عنوان مجری پروژه در دانشگاه تهران انجام شد، در گفتگو با خبرنگار شبستان با اشاره به این پژوهش گفت: در حس برخورداری از زندگی معنوی و آرام در شهر یک نیاز قطعی برای همه شهروندان است. به منظور تقویت حس عضویت شهری و انطباق فرهنگ نمادین شهر با فرهنگ اسلامی مطالعه فرهنگ شناسی و نمادشناسی شهری دراستان تهران صورت گرفته است.
وی افزود: پروژۀ «مطالعات نمادهای فرهنگی و نهادهای اجتماعی استان تهران» که توسط دکتر سعیدرضا عاملی به‌عنوان مجری پروژه در دانشگاه تهران انجام شد، مشتمل بر دو بخش اصلی «طراحی مدلی برای نهادهای اجتماعی ضروری در شهرها و روستاهای استان تهران از نگاه اسلام با رویکرد دینی و اجتماعی» و «مطالعۀ بین‌رشته‌ای عناصر و نمادهای هویت‌بخش استان تهران» بود.
دکتر عاملی با بیان اینکه «پروژۀ مطالعاتی «نهادهای ضروری اجتماعی از نگاه اسلام» و «عناصر و نمادهای هویت‌بخش»، را می‌توان به‌مثابه مطالعات فرهنگی شهرو نمادهای فرهنگی استان تهران شناسایی کرد، تصریح کرد: این مطالعات در دو حوزۀ نهادهای اجتماعی و نمادهای فرهنگی به پژوهش پیرامون نهادها و نمادهای شهرستان‌های استان تهران پرداخت.
به گفته این پژوهشگر، هدف از این مطالعات شناسایی وضعیت موجود نمادهای فرهنگی استان تهران به تفکیک شهرستان‌های استان و همچنین شناسایی وضعیت مطلوب نهادهای اجتماعی ضروری برای جامعه اسلامی در سطحی کلان و استان تهران به‌عنوان بستر پژوهش مبتنی بر مبانی و آموزه‌های دین اسلام بود».
رئیس دانشکده مطالعات جهان ادامه داد: در بخش مطالعات نهادهای اجتماعی برای نخستین بار در سطحی کلان به مطالعه نهادهای ضروری از دیدگاه اسلام و با رویکردی دینی ـ اجتماعی پرداخته شد. نهادهای ضروری با رجوع به متون دین، جهت استخراج خطوط کلی نهادهای مورد نظر دین اسلام که در قرآن، سیرۀ نبوی صلی الله علیه و آله و همچنین سیرۀ ائمۀ معصومین علیهم السلام قرار دارد، مورد شناسایی و تحلیل قرار گرفتند.
دکتر عاملی ادامه داد: برای نخستین بار در گستره‌ای وسیع در میان شهروندان استان تهران، پیمایشی برای تحلیل حضور دین در شهر انجام شد که بیش از 7900 پاسخ به این پرسشنامه دریافت گردید. این پیمایش که در بخشی از خود، نگرش کاربران به مبانی دینی اعم از اصول اعتقادی و فروع دین را می‌سنجید، در بخش دیگر حس شهروندانی که قریب به اتفاق ایشان از سطح دینداری بالایی برخوردار بودند را نسبت به حضور دین در شهرهای سکونت‌شان مورد سنجش قرار می‌داد.
وی در ادامه با بیان اینکه در بخش نمادهای فرهنگی، به‌صورتی گسترده و به تفکیک شهرستان‌های استان تهران، مطالعات زمینه‌ای، مشاهدات میدانی و همچنین پیمایشی وسیع با بیش از 7900 پاسخ صورت پذیرفت، اظهار داشت: در این مطالعات به تحلیل عناصر و نمادهای فرهنگی شهرستان‌های استان تهران جهت شناسایی وضعیت موجود آنها و در نهایت ارائۀ راهکارهایی برای حرکت به سوی وضعیت مطلوب نمادسازی و نمادپردازی فرهنگی مبتنی بر فرهنگ اسلامی ـ ایرانی در این شهرستان‌ها پرداخته شد. در این مطالعات و به‌خصوص در بخش مطالعات پیمایشی به دنبال شناخت و تحلیل حس شهروندان استان تهران نسبت به وضعیت فرهنگی فضاهای گوناگون شهری محل سکونت‌شان بودیم.
دکتر عاملی خاطرنشان کرد: پیمایش گسترده‌ای بود که در سطح شهرستان‌های استان تهران انجام شد. این پیمایش در دو بخش اصلی تدوین شده بود؛ بخش نهادهای اجتماعی و بخش نمادهای فرهنگی شهر. در بخش عمومی پرسشنامه به اطلاعات جمیعت‌شناختی پاسخگویان در هر شهرستان توجه شده بود. در بخش نهادهای اجتماعی که 22 پرسش بر اساس طیف لیکرت در آن طراحی شده بود، به سنجش سطح دینداری شهروندان بر اساس خوداظهاری و همچنین نگرش‌سنجی شهروندان نسبت به وضعیت حضور دین در شهر و نهادهای اجتماعی شهرشان پرداخته شده بود. در بخش اصلی دیگر یعنی نمادهای فرهنگی، 34 پرسش که بر اساس طیف لیکرت طراحی شده بود، به سنجش نگرش شهروندان دربارۀ وضعیت فرهنگی شهر در ابعاد عینی و فیزیکی شهر، ذهنی و حسی شهر و همچنین بازنمایی شهر در رسانه‌های ملی و محلی پرداخته شده بود.
گفتنی است، این پژوهش بنیادین مطالعات فرهنگی شهری در 37 مجلد تدوین و تالیف شده است که در مراسم پژوهش برگزیده فرهنگی استان تهران در دانشگاه شریف رونمایی خواهد شد.
پایان پیام/
نظر شما