خبرگزاری شبستان: سبک و نوع زندگی مردمان هر جامعه ای به میزان بسیار زیادی ناشی از فرهنگ عام و خاص آن جامعه است. مقصود از فرهنگ عام مجموعه ای از هنجارها، ارزش ها و رفتارهایی ست که در تمام سطوح و لایه های آن جامعه رسوخ و نفوذ دارد و مردمان آن در طی سالیان دراز ضمن پذیرش اصول و مبانی فکری و عقیدتی آن فرهنگ در رفتار، گفتار و منش زندگانی روزمره خویش با عمل به این اصول، پایبندی خود را نسبت به فرهنگ غالب و حاکم بر جامعه به صورت غیر لسانی و نمادین اعلام و اظهار می کنند.
اعتقادات دینی و مذهبی و عقاید و نگرش های ذهنی و حتی قلبی نشأت گرفته از آن در هر جامعه ای به طور مستقیم بر فرهنگ حاکم بر عامه مردم تأثیرگذاری عمیق دارد. در همین راستا اگر به سبک زندگی و نوع رفتارها و افعالی که توسط جوامع و ملل مختلف ساکن در کره زمین نیم نگاهی داشته باشیم در خواهیم یافت که بسیاری از رفتارهای زندگی که شامل نوع پوشش، برخوردهای اجتماعی و گفتمان غالب جامعه، شیوه حیات خصوصی و عمومی، نوع تشکیلات خانواده و تعامل بین اعضای خانواده و چگونگی روابط بین والدین و فرزندان و... تا اندازه زیادی متاثر از آموزه های دینی و اعتقادی آنان می باشد؛ چرا که تمامی ادیان آسمانی و حتی غیر آسمانی نیز در خصوص چگونگی و سبک و سیاق زندگی دارای رهنمود و پیام هستند و هیچ دین، مذهب، کیش و آیینی را نمی توان یافت که در این امور مهم حیات بشری و سبک زندگی پیروان و مریدانش مسائل و مباحثی را مطرح نکرده باشد.
با اعتقاد به نقش اساسی و مهم ادیان در تبیین و تشریح چگونگی انتخاب سبک زندگی برای پیروان و رهروانشان باید بپذیریم که در میان این ادیان، دین مبین اسلام دارای بیشترین کارکرد و امتیاز در خصوص چگونگی هدایت و رهنمون سازی مقلدانش در انتخاب و اعمال سبک زندگی ست و هیچ دین و مذهبی به اندازه اسلام در باره این امر مهم تأکید و توصیه نکرده است.
موید این ادعا وجود ده ها آیه در کتاب مقدس مسلمانان «قرآن کریم» است که از بدو تولد انسان تا زمان مرگ و حتی پس از حیات دنیوی و برای حیات اخروی نظرات و پیام های بسیاری را در خود دارد و خداوند متعال در این کتاب نه تنها چگونگی انجام زندگی معنوی و سالم را برای مسلمانان به ارمغان آورده است بلکه پیامبرگرامی اسلام و ائمه معصومین (ع) نیز با توجه به اهمیت موضوع و نقش مهم آن در ایجاد یک مدینه فاضله و اجتماعی خدامحور و دین گرا به کمک بشریت آمده و با روایات و احادیث و نیز سنت و سیره و روش خویش سعی در ایجاد بستر و فضایی معنوی، ریل گذاری، کانالیزه کرن و رهنمون سازی سبک زندگی ارزشی و سالم برای مسلمانان نموده اند.
با عنایت به ذکر مطالب مورد اشاره و قبول جایگاه بلند و رفیع دین اسلام در ارائه بهترین و جامع ترین سبک زندگی برای جوامع انسانی جهت دستیابی به اهدف عالیه الهی و انسانی ترسیم شده برای کمال و سعادت بشر، انتخاب مسجد به عنوان بستر و پایگاه ارائه کننده و مروج و بسط دهنده سبک زندگی بر گرفته از آموزه ها و مفاهیم اسلامی غیر قابل انکار و چشم پوشی است؛ چرا که هم زمانی تأسیس مسجد و تشکیل جامعه اسلامی با هجرت آن حضرت در مدینه، همواره نشان از نقش بی بدیل آن در نهادینه سازی و تعمیق بخشی رفتارهای دینی برای تازه مسلمانان مهاجر و انصار و نیز تشریح سبک نوین زندگی و حیات اسلامی و همچنین تغییر رفتارها و شیوه زندگی جاهلیت و غیر دینی است.
از طرفی دیگر سبک زندگی دارای مراتب و انواع مختلف چون سبک زندگی فردی، اجتماعی، خانوادگی و... است.یکی از اصول اساسی و پایه های مهم دین اسلام، اصل اجتماعى است تا انسان را از زندگى فردى و خزیدن در کنج عزلت و تنهایى برهاند و او را به سوى زندگى جمعى و اجتماعى سوق دهد. به همین جهت اسلام همواره مؤمنین را به شرکت در اجتماعات براى عبادت خداوند ترغیب مىکند؛ زیرا تنها از طریق اجتماع است که مسلمانان مىتوانند به صورت یَدِ واحدى در مقابل مصائب و مشکلات ایستادگى کنند(یدالله مع الجماعه).
بتابراین همان گونه که اسلام یک دین اجتماعی ست مسجد نیز یک نهاد اجتماعی محسوب می شود. پیامبر گرامی اسلام (ص) برای تغییر رفتارهای اجتماعی مردم زمان خویش نیاز به یک مکانی داشت تا در سایه آن اجتماعات مردمی شکل بگیرد و در این جمع شکل یافته مفاهیم دینی بیان شود. اگر چه با اندکی دقت به بیانات و مفاهیم ارائه شده توسط پیامبر اسلام (ص) مشخص خواهد شد که ایشان تنها به مباحث اجتماعی و دینی بسنده نمی کردند و بخش اعظمی از بیانات را به امور فردی و شخصی که یک فرد مسلمان نمونه باید داشته باشد اختصاص می دادند؛ چرا که آن حضرت، ایجاد جامعه اسلامی را در گرو ساختن و خودسازی تک تک افراد آن جامعه می دانستند و به همین خاطر است که دین اسلام به صورت هم زمان به دو جنبه فردی و اجتماعی توجه کرده است. این دو جنبه هم چون دو بال یک پرنده برای پرواز است که با فقدان هر یک از این بال ها امکان صعود و کمال از انسان سلب می شود.
مساجد علاوه بر این که نقش خود را به عنوان یک نهاد موفق اجتماعی در طول حیات ارزشمند خویش به خوبی ایفاء نموده اند بلکه به صورت فردی نیز زمینه تمسک و بهره مندی از رفتارهای اجتماعی، شخصی و خانوادگی و همچنین بهره مندی از سبک و سیاق زندگی معنوی و اسلامی در این امور را از طریق مبلغان، روحانیون و عالمان وارسته دینی در قالب سخنرانی، وعظ و خطابه در منابر مساجد که یکی از عناصر و اجزاء مهم مساجد در انتقال پیام ها محسوب می شوند فراهم کرده اند. علاوه بر آن، عمده محتوای متون و منابعی که توسط آنان مورد بهره برداری قرار می گرفت آیات، احادیث و روایات برگرفته از سخنان گهربار پیشوایان، بزرگان و عالمان دینی ست و بسیاری از این مباحث به امور مربوط به سبک و شیوه زندگی یک فرد مسلمان و چگونگی برگزیدن رفتاری مناسب و شایسته برای زندگی در یک جامعه اسلامی است.
ادامه دارد...
محمد علی موظف رستمی
نظر شما