به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس در این نشست علمی با مباحثی از جمله" ذهنیت های شکل گرفته در ارتباط با حجیت"، "ضرورت بررسی حجیت در مباحث نوظهور"، "چگونگی حضور کارآمد فقه در این عرصه های نوظهور در عین حفظ حجیت"، "چرایی عدم حضور فقه در برخی حوزه ها"، "هستی شناسی، پیوند شناسی و مضمون شناسی نص"، "رابطه نص با نص" و "رابطه عقل با نص"، "حجیت رای متخصصان برای فقه" و... پرداخته است.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: با دو مقوله مواجه هستیم، مقوله اول حوزه های نوظهوری است که فقه در آن ها راه یافته، ولی لازم است که فقیهان کوشش کنند با تعریف علمی "رابطه حجیت و کارامدی"، حضور فقه را در آن عرصه ها کارآمدتر و قوی تر کنند.
وی افزود: مقوله دوم عرصه های نوظهوری است که فقه به آن ها نپرداخته، و این نپرداختن ناشی از صعوبت امکان برقراری رابطه میان حجیت ( از حیث ذهنیتی و تطبیقی) با این حوزه هاست که فقیهان باید کوشش کنند با بحث های علمی خود "امکان گستردن چتر حجیت بر سر این حوزه ها" را بسنجند و در صورت مرتبط بودن آن حوزه ها با فقه عمل گستردن را عملی سازند.
وی گفت: در بسیاری از موارد، فقه حضوری کارآمد داشته است، و حتی موارد زیادی داریم که فقه در یک هماوردی با حقوق وضعی توانسته حرف ها و آموزه های حقوقی جدی و استثنایی و عمیقی را عرضه کند؛ ولی بحث در اینجا این است که چه کنیم که به صورت موجبه کلیه فقه را حضوری جدی تر ببخشیم.
وی ادامه داد: وقتی می گوییم چه کنیم که در حوزه های نوظهور به فقه، کارآمدی ببخشیم بدان معنا نیست که شریعت توانایی پاسخگویی را ندارد. شریعت غیر از فقه است، شریعت بر اساس مبانی کلامی و دلایل بیشمار، توانایی پاسخگویی کامل را دارد.
استاد حوزه علمیه قم گفت: فقه، تلاش فقیهان برای رصد شریعت است و فقه بر اساس یک تجربه محقق و موفق در تاریخ، توانسته تنها بخش هایی از شریعت را رصد و عرضه کند.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: راهی برای ورود به شریعت و رصد آن، جز فقه نداریم و اینگونه نیست که بدیلی غیر از فقه وجود داشته باشد؛ لذا جایگاه، اهمیت و اعتبار انحصاری فقه به قوت خود باقی است.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی اظهار داشت: برای تطبیق، تعمیم و کارامد سازی حجیت در فقه یک راه این است که معرفت به نص را تکمیل کنیم تا معرفت هایی لباس حجیت بر تن بپوشند که کامل تر عمیق تر و مؤثرتر هستند.
وی گفت: در معرفت نسبت به نص، سه محور شامل هستی شناسی نص، پیوند شناسی نص و مضمون شناسی نص وجود دارد.
وی ادامه داد:مضمون شناسی نص همین چیزی است که در فقه در حال انجام است و به معنای مراجعه ای است که فقیه به نص برای دست یافتن و استخراج و استبناط کردن حکم انجام می دهد. وی گفت: خوشبختانه تجربه های بسیار و قواعد بیشمار در مراجعه مضمون شناسانه به نص انتاج و تولید شده و هم اکنون در اختیار است و از این حیث اجتهاد نسبت به گذشته متحول، نیرومند و پرتکنیک -خصوصا در شیعه – شده است.
وی ادامه داد: مضمون شناسی اتم، اکمل و دقیق تر متوقف بر تحقق دو مرحله هستی شناسی نص و رابطه شناسی نص با غیر است.
مبلغی گفت: در ارتباط با هستی شناسی آنچه در حال جریان است فعالیتی به نام علم رجال است و علم رجال اصولا، با این هدف شکل گرفته که بداند آیا این نص، نص واقعی و یا نادرست و ساختگی است.؟ و آیا حدیث در اختیار، سخن معصوم است؟ البته رجال در کنار موفقیت های خود می تواند از یک روش تاریخی دقیق تر نیز استفاده کند.
وی ادامه داد: هستی شناسی نص محور دیگری نیز دارد و آن این که نص چه موقع و در چه شرایطی تولد یافته است؟ نسبت به این، مطالعه سیستماتیک، منظم و علمی نداریم. ممکن است گاه ایده و یا خاطره و تک انگاره های را کسی بر زبان آورد ولی این علم نیست.
وی گفت: پیوند شناسی نص دارای دو محور مطالعاتی است: پیوند نص با نص و پیوند نص با عقل و عقلا. در زمینه ارتباط نص با نص دو نگاه انقطاعی و نگاه ارتباطی را می توان تعریف کرد، نگاه ارتباطی نصوص را در ارتباط با هم می بیند.
وی گفت: وقتی سخنان یک انسان فرهیخته را نمی توان پاره پاره و منقطع از هم دید و ذهنیت نهایی او را تحلیل کرد. به طریق اولی به نگاه انقطاعی نمی توان به آموزه های وسیع و عمیق شارع دست یافت.
وی در خصوص رابطه نص با عقل و عقلا گفت: نص بر روی بستری از عقل و عقلا شکل گرفته و اگر چه بحث هایی در خصوص تفسیر نص بر اساس ارتکازات و مناسبات حکم و موضوع به ویژه از سوی دو فقیه زمان یعنی امام و شهید صدر انجام گرفته است ولی رابطه نص با ارتکاز یا عقل نیازمند شناسایی بیشتری است.
وی اظهار داشت: برجسته ترین نمونه نگاه انتزاعی به نص، اجتهاد سلفی است، اجتهاد سلفی به هیچ وجه به عقل برای حضوریابی در تحلیل نص، مجال و اجازه نداده است و به شدت منجمد، خشک و غیرمعقول است.
پایان پیام/
نظر شما