بررسی تبعات بحران سوریه بر لبنان

خبرگزاری شبستان،رخدادهای ماه‌های گذشته‌ی لبنان از طرابلس در شمال لبنان تا ترور شیخ احمد عبدالواحد در ماه مه گذشته و اخیراً نیز ترور جنجال برانگیز وسام الحسن، رئیس اداره‌ی اطلاعات امنیت داخلی لبنان، بیانگر افزایش تنش‌های سیاسی و تأثیر رو به فزونی درگیری‌های سوریه در لبنان است.
سوریه تنها کشور عرب همسایه‌ی لبنان و جدا از فلسطین اشغالی تنها همسایه‌ و تنها راه زمینی لبنان است و از طرفی این کشور بیشترین مرز خاکی را نیز با سوریه دارد.
سوریه از ابعاد گوناگونی در بحران‌های داخلی لبنان نقش داشته است. حضور تعداد زیادی از پناهندگان فلسطینی در هر 2 کشور و همچنین تعاملات فرهنگی، مذهبی و قومی اقلیت‌های دروزی، مسیحی، سنی، علوی و... در این 2 کشور از دهه‌های پیش ادامه داشته است.

سوریه از دیرباز تأثیر ژرفی در تحولات لبنان داشته است. این کشور با اوج‌گیری درگیری‌های داخلی لبنان در سال 1975 اقدام به مداخله‌ی نظامی در لبنان کرد و در سال‌های بعد، نیروهای نظامی خود را به بیش از 30 هزار نفر افزایش داد و به منظور پیشبرد اهداف و منافع استراتژیک خود از راه‌های مستقیم و غیرمستقیم در امور جاری لبنان دخالت کرد.
این نقش حتی پس از خروج نیروهای سوریه از لبنان ادامه داشته است؛ چنان که در واقع یکی از علل اصلی اختلاف بین 2 جریان اصلی سیاسی در لبنان، یعنی جریان 14 مارس و 8 مارس، نگاه متفاوت آن‌ها به نقش سوریه در ترور حریری بوده است.

اکنون ماه‌هاست که خط مشی اصلی مخالفان سوریه، سرنگونی دولت دمشق و خارج کردن کنترل امنیت برخی مناطق مرزی این کشور از دست نیروهای دولتی، تشکیل دولت موقت در آن مناطق و ایجاد منطقه‌ی حائل مرزی شده است؛ طرحی که دولت‌های غربی و عربی پنهان و پیدا از آن حمایت می‌کنند.
در گذشته نیز «جان مک کین»، سناتور آمریکایی، در جریان سفر به لبنان، خواستار ایجاد منطقه‌ی حائل در مرزهای لبنان با سوریه برای کمک به مخالفان دولت سوریه شد.

در مقابل، هرچند دولت لبنان تا کنون تمایلی به چنین طرحی نشان نداده و ارتش این کشور نیز بارها اقدام به دستگیری افراد مسلح و نیز قاچاقچیان سلاح در مرزهای خود کرده است، اما حجم بالای این تحرکات و همکاری گروه‌های داخلی و خارجی در این مسئله، مانع از انجام این امر شده است.
شهر طرابلس در شمال لبنان بزرگ‌ترین شهر این کشور پس از بیروت به شمار می‌رود و جمعیت آن بیشتر از هواداران سعد حریری (از رهبران 14مارس) و سپس علویان طرفدار سوریه (جبل محسن) و سایر گروه‌های مذهبی است. در این حال، پایگاه اصلی اهل تسنن و سلفی‌ها در لبنان نیز در طرابلس قرار دارد.
بخش عمده‌ای از سلفی‌ها و گروه‌های سیاسی اهل تسنن سوریه از مخالفان اسد پشتیبانی می‌کنند و می‌کوشند تا از مرز اصلی لبنان و سوریه(در شمال لبنان) بهره‌برداری مناسبی برای تردد مخالفان به داخل خاک سوریه داشته باشند. این امر با توجه به نفوذ 14 مارس و جریان‌های سلفی در شمال لبنان مهیاست و به وسیله‌ی مرز مشترک کمک‌هایی به مخالفان سوریه‌ای انجام می‌گیرد؛ یعنی عملاً نقش طرابلس در تحولات سوریه بنیادین گشته است.
در ماه‌های اخیر گزارش‌های متعددی مبنی بر ارسال سلاح از راه مرزهای لبنان به داخل خاک سوریه و کمک به مخالفان مسلح دولت این کشور منتشر شده است. در این حال، ضعف نظارت و کنترل در 2 سوی مرز 375 کیلومتری میان 2 کشور شرایط ویژه‌ای را در لبنان ایجاد کرده است و قاچاق سلاح به مخالفان مسلح سوریه در شمال لبنان و ورود عناصر زیادی از القاعده یا گروه‌های افراطی و تروریستی دیگر روندی افزایشی داشته است.
دولت لبنان کوشیده است است که سیاست بی طرفی در قبال بحران سوریه اتخاذ کند تا از شدت تبعات آن بر لبنان بکاهد اما تلاشهای کشورهای غربی و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس مانند عربستان و قطر در راستای کشاندن لبنان به درگیری با سوریه است.
در این میان جریان 14 مارس که همواره مجری سیاستهای غربی ها بوده است به اجرای این سناریو کمک می کند.ظرف روزهای اخیر رسانه های لبنانی از نقش مستقیم عقاب صقر یکی از نمایندگان وابسته به جریان چهارده مارس در کمک به مخالفان سوری پرده برداشتند.
موضوعی که خود عقاب صقر با گستاخی تمام آن را مورد تایید قرار داد و ی گفت: به فعالیتی که در سوریه دارم افتخار می کنم و این به خاطر منافع لبنان است.من آماده رفع مصونیت پارلمانی خود هستم و مشکلی با این موضوع ندارم.
این نماینده وابسته به جریان چهارده مارس بیان کرد: آنچه رسانه های لبنانی منشر کرده اند را تایید می کنم و آن را منکر نمی شوم . از فعالیت خود شرمنده نیستم. من هرگز خودم را پشت مصونیت پارلمانی ام پنهان نمی کنم.
وی افزود: سعد الحریری نخست وزیر سابق لبنان مرا مامور کمکهای انسانی، سیاسی و رسانه ای به ملت سوریه کرده است و هدف از تبلیغات تخریب وجهه و نقش حریری است.
از سوی دیگر روز دوم دسامبر برای اولین بار ارتش لبنان با گروههای مسلح سوری در منطقه القاع در مرز میان سوریه و لبنان درگیر شد. ارتش لبنان با صدور بیانیه ای اعلام کرد: در ساعت 18.30 دقیقه عصر روز یکشنبه یکی از مراکز ارتش در منطقه مرزی در القاع مورد حمله گروههای مسلح سوری قرار گرفت که نظامیان لبنانی نیز به این تهاجم واکنش نشان دادند.
به هر حال به نظر می رسد که دولت لبنان همچنان باید با مشکلات بیشتری که از بحران سوریه ناشی می شود دست و پنجه نرم کند زیرا طرفداران جریان 14مارس و مجری طرحهای غربی، می کوشند که از لبنان برای ضربه زدن به سوریه بهره برداری کنند از سویی قطر و عربستان با توجه به نفوذی که در جریانهای سلفی لبنانی دارند خواهند کوشید فضای لبنان را به نفع منافع خود در سوریه متشنج کنند.