خبرگزاری شبستان: یکی از آثار گرانبهای استان گلستان که نماد و جلوه‌ای از هنر و معماری اسلامی را در دیدگان هر نظاره‌گری به نمایش می‌گذارد مسجد جامع گرگان است که در محله نعلبندان این شهر واقع شده است. می توان با توجه به وجود مناره آجری دوره سلجوقی در این مسجد چنین نتیجه گرفت که بنای اولیه مسجد نیز به همان دوره تعلق دارد و در دوره های بعدی به طورگسترده باز سازی، تعمیر و تزئین شده است.
بنای مسجد جامع گرگان با طرح مربع مستطیل، وسعتی حدود 1600 متر مربع را در بر می گیرد و شامل صحن وسیع مستطیل شکل ،ایوان های شرقی وغربی، شبستان های چهارگوشه بنا، ورودی های شمالی و جنوبی، مناره دوره سلجوقی وکتیبه ها و سنگ نوشته های تاریخی است. مناره آجری بنا با طرح استوانه ای تزئین آجرکاری وکتیبه کوفی آجری دارد و قابل مقایسه با دیگر مناره های دوره سلجوقی است.
از آثار نفیس و تاریخی این مسجد می توان به در و منبر چوبی منبت کاری شده و فرامین و سنگ نوشته های پادشاهان صفوی و افشاریه اشاره کرد. در قدیمی و منبت مسجد کتیبه ها و کنده کاری های زیبایی دارد که برای نگهداری و حفاظت برداشته شده و به جای آن درجدیدی قرار داده شده بود که در حال حاضر درب ها با درب هایی به شکل اولیه آن تعویض شده تا بنای مسجد نیز به صورت اصیل خود نزدیک تر شود.
در واقع در حال حاضر به غیر از مناره، اثر دیگری از بنای اولیه مسجد بر جای نمانده است؛ بیشتر بازسازی ها نیز در دوره تیموری، صفوی و دوره حاضر صورت گرفته است. از جمله اقداماتی که طی سال های اخیر و بخصوص سال جاری روی این بنای عظیم معنوی انجام شد استحکام بخشی بنا، مرمت و آزادسازی مناره و بازپیرایی مناره مسجد بوده است. همچنین درب چوبی ضلع شمالی مسجد مطابق با فرم اولیه آن ساخته شده و پیراون آن سنگفرش شده است.
قربان عباسی، مدیر اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گلستان مرمت و بازسازی ایوان غربی، جمعآوری پوشش سقف الحاقی به بنا و برگرداندن آن به شیوه سنتی را از جمله اقدامات مرمتی دیگر در این مسجد ذکر می کند و می گوید: اندود داخلی بنا، بازسازی تاسیسات الکتریکی و نورپردازی و بندکشی بدنه مناره، بازسازی پوشش مناره و جمعآوری سنگ ازاره و اجرای بندکشی در بدنه آجری بنا از دیگر اقدامات در این مسجد سلجوقی است.
وی به اتمام مرمت مناره این مسجد اشاره می کند و می گوید: درب شمالی مسجد جامع گرگان و مناره این مسجد با اعتباری در حدود 3 میلیارد و 500 میلیون ریال بازسازی و مناره این مسجد از دل دیوار بیرون کشیده شده است.
عباسی ادامه می دهد: شیروانی های مسجد جامع گرگان طی سال های متمادی و افزودن الحاقات نامناسب از جنس مصالح مدرن و با شمایل متفاوت از بافت اولیه بنا ساخته شده بود که اکنون به حالت سنتی و سلجوقی آن برگردانده شده است و هم اکنون مورد بازدید گردشگران و علاقه مندان قرار دارد.
وی با تاکید بر اتمام نگرانی از بابت ترک های موجود در گنبد این مسجد اظهار می کند: در ایوان غربی بنای مسجد جامع گرگان ترک هایی ایجاد شده بود که یکی از دلایل آن را می توان الحاقات جدید آن تحت عنوان کاشی کاری های مدرن دانست.
عباسی می افزاید: در قسمت غربی این ایوان تعدای از مناره ها را بدون توجه به جداره مسجد جامع به این قسمت وصل کرده بودند که از دو سمت سنگین بوده و بر مقدار ترک ها اضافه می کرد که در حال حاضر این مشکلات برطرف شده و مرمت در ایوان غربی همچنان ادامه دارد.
همکاری هنرمندان، باستان شناسان و مردم در مرمت و بازسازی مسجد جامع گرگان و حمایت مراجع تقلید استان و مدیران ارشد استانی از مواردی است که مدیر میراث فرهنگی استان گلستان از آن یاد می کند و می گوید: این مسائل باعث شده است عملیات بازسازی و مرمت این بنا به خوبی آغاز شود و با موفقیت و رضایت مسئولین میراث فرهنگی ادامه یابد.
عباسی از حمایت علمای بزرگ همچون آیت الله علوی گرگانی، آیت الله میبدی و آیت الله نورمفیدی در بازسازی و مرمت مسجد جامع تشکر و خاطرنشان کرد: لازم است برای اقدامات تعمیراتی و ساخت و ساز اطراف مسجد جامع گرگان که سمبلی از تاریخ شهر گرگان است اصولی تر برخورد شود تا ساخت و سازهای غیرکارشناسی موجب پنهان شدن پوشش مسجد از دید بینندگان و بازدیدکنندگان نشود.
وی ادامه می دهد: تاکنون 350 میلیون ریال اعتبار برای تعمیر بنای مسجد هزینه شده است؛ مرمت بناهای تاریخی اقدامی پرهزینه و زمانبر است و کاش تمامی مسئولین و مردم برای حفظ تمامی ابنیه تاریخی تمامی هم خود را به کارگیرند تا آثار تاریخی و ارزشمند کشورمان به عنوان میراث های فرهنگی و گنجینه های ماندگار با آسیب های کمتری مواجه شوند.
مناره مسجد جامع گرگان، تنها قسمت باقی مانده از دوران سلجوقیان است که نوشته‌ای به متن کوفی و بنایی آجری دارد. در قسمت بالای متن، نمای آجرکاری تزیینی زیبایی قرار گرفته است که به صورت نواری، گرداگرد مناره تکرار شده است. هم چنین قسمتی از مناره در ترکیب آجرکاری آن باز است و کار نوردهی به داخل مناره را انجام می‌دهد. بر فراز مناره زیبای مسجد جامع گرگان، ماذنه‌ای به فرم چهار ضلعی و با استفاده از کلاف های چوبی (سرخدار) ایجاد شده است.
پوشش این ماذنه شیروانی است که با سفال انجام شده و به چهار سو نیز شیب دارد. راه ارتباطی اتاقک ماذنه 47پله دارد که به صورت مارپیچ حول مناره قرار گرفته است. بنای اصلی مسجد جامع گرگان در محله نعلبندان این شهر واقع شده و به شماره 181 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
پایان پیام/
نظر شما