نگاهی نو به عاشورا با بازخوانی نقش های مختلف

خبرگزاری شبستان: کتاب «نگاهی نو به جریان عاشورا» تلاشی است برای بررسی زوایایی از تاریخ زندگانی امام حسین(ع) که به همت گروهی از پژوهشگران پژوهشکدۀ تاریخ و سیرۀ اهل بیت (ع) است و توسط مؤسسه بوستان کتاب منتشر شده است.
بنابراین گزارش، بزرگترین رویداد تاریخی در زندگانی سیدالشهداء (ع) که بیشترین اطلاعات قابل دسترس از زندگانی آن حضرت نیز در خصوص همین حادثه است، واقعۀ عاشورای سال 61 ه.ق است؛ هر چند همین رویداد نیز خود به سبب گستردگی دامنۀ تحولات و تأثیرگذاری جای بسیار برای بحث و سخن دارد و از هر زاویه ای که بدان نگریسته شود، افقی جدید پیش روی دیدگان گشوده می شود.
عاشواری حسینی واقعه ای نبود که تنها در وجود حسین بن علی(ع) در کربلا و در مقطع زمانی خاص خلاصه گردد، بلکه تحولات و تأثیرهای آن در وجود شخصیت‌های بسیار، چه آنان که در کربلا حضور داشتند یا نداشتند، به شهادت رسیدند یا به اسارت رفتند و در سده ها و اعصار تجلی یافته است. با این حال، نباید عنایت به این رویداد عظیم ما را از توجه به دیگر ابعاد زندگانی و شخصیت فرزند علی(ع) دور بدارد و از پرداختن به آنها غافل سازد.
مقاله های حاضر در این کتاب، مجموعه ای از مباحث تاریخی است که دربارۀ سه موضوع اساسی طرح شده‌اند: الف) شخصیت امام حسین(ع) و واقعۀ عاشوار؛ ب) اصحاب و یاران سیدالشهداء (ع)؛ ج) بناهای مقدس منتسب به آن حضرت که در هر موضوع دو یا چند مقاله ارائه شده است.

مجموعۀ مقالات پیش رو، در نگاهی کوتاه بدین گونه قابل شناسایی‌اند:
1ـ «رازهای ماندگاری عاشورا» اثر ناظر طرح، سیدعلیرضا واسعی است که می کوشد نشان دهد چه علل و عواملی در ماندگاری نام و یاد عاشورا مؤثر بوده اند و چرا از میان همۀ رویدادهایی که در تاریخ صدر اسلام و ادوار بعدی رخ داده، این واقعه تبلور و تجلی بیشتری یافته است.

2ـ مقالۀ «امام حسین و صلح امام حسن(ع)» مقالۀ دومی از همین نویسنده است که به نقش امام حسین(ع) در دروۀ خلافت امام حسن(ع) به ویژه در جریان صلح می پردازد تا نشان دهد آن حضرت پیش از امامت از چه جایگاهی برخوردار بوده است.
3ـ مقالۀ «جوانان و نوجوانان در کربلا» اثر حجت الاسلام والمسلمین محمدحسین علی اکبری است که به نقش آفرینی جوانان و نوجوانان در صحرای کربلا و روز عاشورا می پردازد. نویسنده بر آن است تا نشان دهد که جمع اندک یاران امام، متشکل از طیف های مختلفی بوده و واقعۀ کربلا با بازوان همۀ اینان استواری یافت و به بار نشست.
4ـ مقاله «شهدای علوی تبار در واقعه کربلا» از جناب آقای سیدمحمود سامانی است که در جست و جوی آن است که چه تعداد از فرزندان امام علی(ع) در روز عاشورا به شهادت رسیدند. روشن است که در این مقاله از شخصیت های مشور علوی چون امام حسین(ع) چندان سخنی به میان نمی آید.
5ـ حجت الاسلام والمسلمین حمیدرضا مطهری، با مقالۀ «نقش زنان در نهضت عاشورا» به میزان نقش آفرینی زنانی پرداخته که به راستی جریان عاشورا را نمی توان بی یادکرد آنان، شناسایی کرد.
6ـ این که پس از واقعۀ عاشورا، چند تن از یاران همراه امام زنده ماندند و علل و اسباب زنده ماندنشان چه بود، بحثی جدی و قابل تحقیقی است که حجت الاسلام والمسلمین محمد غفوری، تحت عنوان «بازماندگان واقعه عاشورا(مردان و پسران)» آن را باز نموده است.
7ـ مقالۀ «شهادت امام حسین(ع) از منظر اهل سنت» اثر حجت الاسلام والمسلمین عبدالمجید ناصری، کاوشی است برای نشان دادن دیدگاه اهل سنت دربارۀ جایگاه معنوی امام حسین(ع) در جریان قیامی که به شهادت آن حضرت انجامیده است. با همۀ سخنانی که از ناحیۀ برخی اهل سنت در جهت تبرئۀ یزید، گاه به چشم می خورد، نویسنده نشان داده که چگونه بسیاری از اندیشوران به تأیید حرکت امام و تکذیب عمل یزید پرداخته اند.

8ـ واقعۀ عاشورا، تأثیرهای فراوانی در حیات اجتماعی مسلمانان، از جمله تیرۀ بنی هاشم نهاد که جناب آقای علی آقاجانی قناد با مقالۀ «بنی هاشم پس از قیام عاشورا» به گزارش و تحلیل آن دست زده است.
9ـ به همراه بردن زنان و کودکان توسط امام حسین(ع) به صحرای کربلا که بی تردید گرفتاری هایی بر آنان داشت از دیرباز محل گفت و گو بوده است. مقالۀ «نقش تبلیغی اهل بیت(ع) در نهضت عاشورا» از حجت الاسلام والمسلمین علیرضا انصاری، در پی وانمایی این واقعیت است که حضور اهل بیت(ع) و به اسارت رفتنشان چه میزان در تبلیغ نهضت امام و نیز به درو ماندنش از دست تحریف و جعل نقش داشته است.
10ـ از بحث های ارزشمند دربارۀ امام حسین(ع) قضیۀ سر آن حضرت است که در عاشورا از تن مبارکش جدا شد و به جاهای متعددی برده شد. این که این سر به چه جاهایی رفت و در نهایت چه شد، در مقاله ای با عنوان «رأس الحسین و مقام های آن» توسط حجت الاسلام والمسلمین مصطفی صادقی به بحث گرفته شده است.
11ـ صحرای کربلا از آن روزی که واقعۀ عاشورا در آن رخ داد به عنوان محل حائر حسینی شناخته شده و مورد گفت و گو قرار گرفته است. این که حائر حسینی به چه جایی اطلاق می شود و چرا، و در طول تاریخ بر آن چه گذشته است، در مقالۀ «حائر حسینی در گذر تاریخ» اثر حجت الاسلام و المسلمین یدالله مقدسی، پژوهش شده است.
به گزارش ایسکا، آخرین مقاله با عنوان «تعداد یاران امام حسین(ع) در کربلا» ترجمه، تلخیص و تحقیقی از کتاب «ابصارالعین بأنصار الحسین(ع)» اثر شیخ محمد شمس الدین است که توسط حجت الاسلام والمسلمین علی اکبر امامی حجتی انجام یافته که به شمار و اسامی یاران امام می پردازد.
پایان پیام/