شام غریبان، سوگواری سوزناک زنان و مردان عاشورایی

به گزارش خبرگزاری شبستان از استان چهارمحل و بختیاری، آیین شام غریبان یکی از سوزناک ترین و زیباترین شیوه های عزاداری شهادت امام حسین (ع) در چهارمحال و بختیاری است که هر ساله در دهمین شب از محرم با شور و شکوه خیره کننده ای در شهر ناچ برگزار می شود.

بچه های هیئت حضرت ابالفضل (ع) نافچ از یک هفته قبل از فرا رسیدن محرم در تکاپوی فراهم سازی زمینه عزاداری و پذیرایی از سوگواران حسینی می شوند.

از آب و جارو کردن بیت العباس (ع) گرفته تا سیاه پوش کردن کوچه به کوچه شهر را داوطلبانه انجام می دهند و خانه به خانه به دنبال جمع آوری نذورات مردمی می روند.

از اولین روز ماه محرم هرشب در بیت العباس (ع) جمع می شوند، چای دم می کنند، کفش جفت می کنند، نماز می خوانند، سینه می زنند، آب جوش و نبات به سینه زنان می دهند، پای منبر می نشینند و پس از رفتن عزاداران جارو می زنند.

هر روز عصر در حیات بیت العباس تعزیه خوانی برپا است، بچه های هیئت اینجا هم هستند، طبل می آورند، سنج می زنند، لباس تعزیه خوانان را نگهداری می کنند، حیاط را جارو می زنند و اشک می ریزند.

تمام این ده روز به همین منوال می گذرد تا عصر روز تاسوعا که موقع راه افتادن دستجات سینه زنی و زنجیر زنی در خیابان های شهر می رسد.

یکی زنجیرهای هیئت را از انبار بیرون می آورد، یکی باند روی نیسان می بندد، یکی طبل ریز را به دوش می اندازد، یکی سنج برمی دارد و«آقا رحیم» مسئول هیئت حضرت ابالفضل (ع) هی صدا می زند:« بچه ها زودتر، دسته به اذان مغرب نخوره!»

صبح عاشورا هم به همین منوال عزاداری ادامه دارد تا عصر عاشورا که سر چهار راه محله «بالاده» که منزل مرحوم حاج حاجتعلی علی محمدی پیرغلام امام حسین (ع)، شور دیگری دارد که تنها سالی یکبار در این خانه دیده می شود.

شترها را از طویله بیرون می آورند، برکوهانشان پارچه سیاه می کشند، چلچراغ را از انبار بیت العباس به اینجا منتقل می کنند، چهل فانوس روی آن را روشن می کنند، نعش های نمادین شهدای کربلا را روی نیسان می بندند، کاروان نمادین اسرا براه می افتد، کربلایی غلامعلی رفیعی مداح ثابت هیئت ابالفضل نوحه خوانی را آغاز می کند و جوانان در قالب دو دسته سینه زنی مجزا بر سر و دوششان به نشانه عزا، گل می مالند آماده مرثیه خوانی می شوند.

یک دسته از سینه زنان جلوتر می ایستد و دسته بعدی پشت سر آنان هر دسته را حدود 50 تا 60 جوان تشکیل می دهند که در دو خط موازی روبروی همدیگر صف می کشند و به آرامی گام برمی دارند و سینه می زنند.

عده ای از نوجوانان نیز شمع به دست گرفته و سعی می کنند تا شام تار غزیبان عاشورا را با صفای دل همراهی کنند.

با پایان اقامه نماز در بیت العباس، کاروان شام غریبان از سر چهار راه حرکت می کند، سینه زنان جلوی کاروان راه می روند دسته اول نوحه سر می دهند که: «امروز عالم پر ز شور و شین است/ روز عزا و نهضت حسین است/ یزید و جنایت/ حسین و شجاعت/ ای اهل عالم/ ای اهل عالم» بعد روی زمین می نشینند و دسته بعدی حرکت می کند و می خوانند:« بر نیزه شد رأس شه مدینه/ همره این سر می رود سکینه/ زینب و اسارت/ یزید و جنایت/ ای اهل عالم/ ای اهل عالم» عده ای از زنان عضو هیئت فاطمه الزهرا (س) نیز پشت سرکاروان حرکت می کنند گل بر چادرهای سیاه خود مالدیه اند، شمع به دست گرفته و همه با هم نوحه سرداده اند که:« شام غریبان حسین امشب است ای خدا/ همره طفلان حسین زینب است ای خدا/ طفل یتیمی ز حسین گم شده ای خدا/ قامت زینب چو کمان خم شده ای خدا».

کاروان به چهار راه بعدی می رسد، این کوچه منزل «کربلایی نصراله ارزانی» از دیگر پیرغلامان امام حسین (ع) است، که اسبی را به نشانه ذوالجناح کتل (سیاه پوش) کرده اند کلاه خود، شمشیر و سپر و عبایی به نشانه عبای امام حسین (ع) بر روی آن گذاشته و به جمع کاروانیان اضافه می کنند و همچنان به سمت بیت العباس حرکت می کنند.

اکنون کاروان به بیت العباس (ع) رسیده است. زنان به طبقه دوم می روند و مردان وارد طبقه هم کف شده و خطاب به عزاداران حاضر در بیت العباس (ع) نوحه سرمی دهند که: «اهل عزا! آمدیم ما به عزای حسین (ع)/ بر سر و سینه زنان، جان به فدای حسین (ع)».

پس از آن که صف هی سینه زنی مرتب شد، نوبت مشارکت زنان در عزاداری می شود، مردان نوحه می خوانند: « ای شیعیان امشب شام غریبان است» و زنان دسته جمعی جواب می دهند: «جسم حسین (ع) عریان اندر بیابان است».

این عزاداری تا پاسی از شب ادامه دارد و عزاداران حسینی اخرین شب از دهه اول محرم را به این صورت با شهیدان و اسیران صحرای نینوا همنوایی می کنند.

آیین شام غریبان در نافچ قدمتی یکصد ساله دارد و هر سال نیز با شور و شکوهی افزون بر گذشته و یا مشارکت و جنب و جوش جوانان عضو هیئت حضرت ابالفضل (ع) برگذار می شود.

گفتنی است، شهر نافچ در 8 کیلومتری شهرکرد، مرکز چهارمحال و بختیاری قرار دارد و آستان مقدس امامزاده علی اکبر (ع) در این شهر، هر ساله در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی محل اجتماع خیل عظیمی از عزادارن حضرت اباعبداله الحسین (ع) است.

پایان پیام/