به گزارش خبرگزاری شبستان از چهارمحال و بختیاری ، این استان از جمله استان های کشور است که مردم آن با وجود تعلق به اقوام مختلف ترک، لر و فارس، یکپارچه شیعه اثنی عشری هستند.
به همین دلیل مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) در جای جای این استان با شور و حال و سنت های بومی خاصی برگزار می شود که در ادامه این مقال به معرفی دو آیین سنتی مردم استان که به ثبت ملی رسیده است می پردازیم:
آیین خیمه سوزان طاقانک:
مراسم خیمه سوزان طاقانک به عنوان نخستین اثر ملی معنوی چهار محال و بختیاری در میراث فرهنگی کشور ثبت شده است.
مردم شهر طاقانک که به گویش ترکی تکلم می کنند، براساس یک سنت دیرین با برپایی خیمه های سبز و سفید رنگ در حاشیه کوه در طول دهه اول محرم، آیین خیمه سوزان را برگزار می کنند.
مراسم خیمه سوزان طاقانک هر ساله در ظهر عاشورا در چهار محال و بختیاری برگزار می شود.خیمه‌هایی که در این مراسم سوزانده می شوند، نذر مردمی هستند که هرکدام به نیتی خاص بر پا می‌شوند.
علاوه بر آتش زدن خیمه ها، سربریدن 14گوسفند برای قربانی، پخت آبگوشت در ظهر عاشورا از جمله آداب و رسوم این آیین کهن مردم شهر طاقانک است.
بنا بر گفته های پیران طاقانک، مراسم خیمه سوزان روز عاشورا بیش از 80 سال پیش با برپایی یک سیاه چادر عشایری که از عشایر ساکن در اطراف طاقانک به امانت گرفته شده بود، در محل قبرستان قدیمی شکل گرفت.
در ابتدا به دلیل امانتی بودن این سیاه چادر تنها هیزم های قرار داده شده در حاشیه این چادر به آتش کشیده می شد و پیش از آنکه آتش به سیاه چادر آسیبی وارد کند، چادر جمع آوری می شد.
برداشتن خاکستر برجای مانده از سوختن هیزم های قرار داده شده در اطراف سیاه چادر عشایری به عنوان تبرک در این دوره در میان مردم طاقانک رایج بوده که با گذشت زمان، خیمه نذر شده یکی از اهالی طاقانک جایگزین سیاه چادر عشایری شد.
این خیمه نذر شده همچنان در مراسم خیمه سوزان طاقانک در محل خیمه گاه نصب می شود و مانند گذشته در زمان آتش زدن دیگر خیمه ها، جمع آوری شده تا در مراسم سال بعد نیز مورد استفاده قرار گیرد.
نذر خیمه در روز عاشورا و سوزاندن آن با استقبال چند نفر از اهالی به مراسمی رایج در عاشورای حسینی طاقانک تبدیل شد و با گذشت زمان تعداد خیمه ها افزایش یافت تا جایی که در سال های اخیر در مکان خیمه گاه بیش از 700 خیمه برپا می شود.
مردم این شهر آیین برپایی خیمه های نمادین روز عاشورا را از اولین روز دهه اول محرم شروع می کنند و این کار تا صبح روز عاشورا ادامه دارد.
هیئت های عزاداری این شهر هرشب با راه اندازی دسته جات سینه زنی و زنجیر زنی از محل حسینیه ها و تکایا به سمت خیمه گاه حرکت می کنند و اهالی شهر به خصوص بانوان نیز پس از اقامه نماز مغرب و عشا به داخل خیمه ها رفته و با پخت نذری از قبیل حلوا، آش، حلیم، کاچی و توزیع آن بین عزاداران و بازدیدکنندگان از این آئین معنوی و قرائت زیارت عاشورا و روضه خوانی همراه با مردان عزادار به سوگواری می پردازند.
اغلب خیمه ها به صورت چهارگوش و در رنگ های سفید، سیاه و سبز برپا می شوند و خیمه های اصلی که به نام شخصیت های اصلی واقعه کربلا نامگذاری می شود و معمولا 72 عدد است، از دیگر خیمه ها بزرگ تر است مانند خیمه امام حسین (ع) که در مرکز خیمه گاه برپا شده و از دیگر خیمه ها بزرگتر است.
قراردادن گهواره در یکی از خیمه ها به صورت نمادین با عنوان خیمه رباب یادآور مظلومیت حضرت علی اصغر (ع) است که هر ساله میعادگاه عاشقان اهل بیت (ع) به خصوص زوج های جوانی است که بچه دار نمی شوند.
در طول دهه اول محرم عصر هر روز نیز آیین اجرای تعزیه در خیمه گاه برگزار می شود.
در شب عاشورا خیل عظیمی از عزاداران حسینی در خیمه ها گرد هم آمده و تا نیمه های شب به عزاداری و نوحه سرایی می پردازند.
صبح روز عاشورا، گروه ها و هیئت های عزاداری از محل تکایای خود با نوحه سرایی، سینه زنی و زنجیر زنی، دمامه زنی و علم کشی به سمت خیمه گاه حرکت می کنند.
حرکت کاروان نمادین امام حسین(ع)، قربانی کردن 14رأس گوسفند، تشییع نمادین پیکر شهداء کربلا، نواختن نی و ساز و دهل سنتی (ساز چپی) به نشانه عزاداری و سوگواری، به سوی خیمه گاه همراه با هیات های عزاداری انجام می شود و این هیات ها با رسیدن به خیمه گاه فریاد یا حسین(ع) و یازینب(س) سر می دهند.
همزمان با رسیدن هیئت های عزاداری به خیمه گاه زمان اذان ظهر نزدیک می شود و عزادارن با قلب هایی اکنده از عشق اهل بیت (ع) و چشمانی اشکبار لحظات ملکوتی ظهر عاشورا را به نظاره می ایستند.
جمعی از افراد در هیات سپاهیان کوفه، سوار بر اسب در میان خیمه های برپا شده تعدادی از نوجوانان و جوانان را که پوشش سبز رنگ برتن دارند به نشانه هجوم وحشیانه کوفیان به خیمه های حسینی، تعقیب می کنند و سپس خیمه های برپا شده، به آتش کشیده می شوند و با افتادن آتش در نخستین خیمه فریاد «وای حسین کشته شد»، «اکبر جوان لیلا/ کشته شده واویلا»، «نعش امام سومین/ عریان فتاده بر زمین» و «امان از دل زینب/ چه خون شد دل زینب» از عمق جان بچه هیئتی ها به عرش اعلی بلند می شود.
با فروکش کردن شعله های آتش، جمعیتی که تعداد آنان بیش از 10 هزار نفر تخمین زده می شود به سوی خیمه های سوخته حرکت می کنند.
برداشتن باقی مانده خیمه های سوخته شده به عنوان تبرک، خواندن زیارت عاشورا در گروه های چند نفره و روشن کردن شمع درکنار باقی مانده اسکلت خیمه ها تا ساعتی پس از پایان مراسم خیمه سوزان ادامه دارد.
پس از سوختن خیمه ها نماز ظهر عاشورا در مجاورت امامزاده زین الدین (ع) طاقانک و گلزار شهدا اقامه می شود.
گفتنی است، شهر طاقانک در 15 کیاومتری شهرکرد، مرکز استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است.
فرو کردن علم در گرداب بن:
آیین فروکردن علم در گرداب بن نیز یکی از آیین معنوی چهارمحال و بختیاری است که به ثبت ملی رسیده است.
مراسم عزاداری ماه محرم در شهر بن یکی از پرشور ترین عزاداری های حسینی در کشور تلقی می شود.
این مراسم بعد از عید غدیر بابرافراشته شدن علم ها که گاهی ارتفاع آنهابه سه متر می رسد و در کشور بی نظیر است شروع می شود.
از نخستین روز محرم برنامه های سینه زنی، زنجیر زنی، اجرای تعزیه روزها در خیابان ها و شب ها نیز در حسینیه ها، مساجد و تکایا اجرا می شود.
مردم بن در هرکجای ایران که باشند درروز تاسوعا وعاشورا به شهر بن سفر می کنند تاعزای امام حسین (ع) را در زادگاه خود باشند.
درشب عاشورا علم های برافراشته شده به گرداب بن که تالابی پر از آب است برده می شود وبه آب زده می شود.
عزاداری شهادت امام حسین (ع) تاصبح در گرداب بن ادامه دارد و صبح با طلوع آفتاب مردم با مالیدن گل، بر سر و سینه زنان همه با هم با علم های در دست از طرف خیابان جانبازان به سوی داخل شهر رهسپار می شوند.
در مسیر حرکتشان در منزل چند سید توقف می کنند و عرض ادب و سلام می دهند، از جمله اشعاری که در هنگام خوانده می شود می توان به «سینه زنان آمدیم آقا سلام علیک/ ما گل زنان آمدیم آقا سلام علیک/ گریه کنان آمدیم آقا سلام علیک» اشاره کرد.
سیدعلی اکبر موسوی، سیدهژبر مرتضوی معروف به حجبر و سید آقامحمد مرتضوی از جمله افرادی هستند که هیئت جلوی در منزل آنان توقف می کند.
سید آقا محمد مرتضوی که از بزرگان شهر بن هستند برای مردم سخنرانی و مرثیه سرایی می کنند.
ظهر عاشورا مردم بن در مساجد گرد هم می آیند و نماز ظهر عاشورا را به جماعت می خوانند.
در شام غریبان هیئت های عزاداری شبانه در خیابان ها حرکت می کنند و با روشن کردن شمع به یاد غربت اسرای کربلا به عزاداری می پردازند.
برنامه های عزاداری هیئت ها تا پایان ماه صفر ادامه دارد و برخی از هیئت های مذهبی با ثبت نام از مردم در ایام اربعین حسینی یا رحلت پیامبر(ص) به مشهد مقدس سفر می کنند و برنامه های عزاداری را در کنار بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) برگزار می کنند.
گفتنی است، شهر بن در 23 کیلومتری شهرکرد، مرکز استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است.
پایان پیام/
نظر شما