به گزارش خبرگزاری شبستان از اراک، چغچغه زنی از آیین معنوی و از رسوم دیرین مردم روستای انجدان است که در عزاداری ماه محرم و در شام غریبان برگزار می شود.
قدمت این آیین کهن به دوره تیموری و صفویه می رسد و مردم عزادار این روستا در روزهای نهم و یازدهم محرم آن را اجرا می کنند.
در روز نهم محرم مردم محله پایین انجدان با آیین های سوگ و عزا به سمت محله بالا حرکت می کنند و درحالیکه ابزاری چوبی و خراطی شده به نام چغچغه را در دست دارند با نوایی موزون به جای کوبیدن بر سینه، آن را به هم می کوبند.
این آیین یک مرشد و رهبر دارد که نوحه های اصیل و خاصی را قرائت می کند و مردم در پاسخ به نوحه ها با اشک و مویه چغچغه می زنند.
مجتبی رضوانی، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در این خصوص به خبرنگار شبستان گفت: تمام طبقات اجتماعی و افراد روستا در این آیین معنوی محرم دخیل هستند و شرکت دارند.
وی گفت: نمونه هایی از آیین چغچغه زنی در مناطق روستایی کاشان و ابیانه نطنز نیز مشاهده شده و استان مرکزی به عنوان پیشتاز ثبت این آیین معنوی اسناد معتبر و جزئیات آن را جمع آوری کرده و به ثبت آثار معنوی کشور درآورده است.
وی با بیان اینکه روستای انجدان در 37 کیلومتری شهر اراک واقع شده است ادامه داد: در محرم سال گذشته با حضور مسوولان میراث فرهنگی کشور و مقامات ارشد استان مرکزی و نخبگان فرهنگی مراسم رسمی رونمایی ثبتی آن در فهرست آثار معنوی کشور با عنوان 'آیین های ماه محرم' انجام شد.
علم گردانی روستای هزاوه
آیین سنتی علم گردانی یکی از مراسم سنتی ماه محرم است که از ۳۰۰ سال پیش در روستای هزاوه از توابع شهرستان اراک برگزار می‌شود. مراسم سنتی علم گردانی هر ساله در اول محرم در روستای هزاوه آغاز می شود و تا روز دهم محرم ادامه دارد. در این مراسم علم به تک تک خانه ها رفته و در آن مردم نذورات خود را به علمدار برای کمک به هیات داده و دستمالی به علم می بندند و کسانی که مشکل یا حاجتی دارند دستمالی از آن باز می کنند.
آئین مذهبی علم گردانی در روز عاشورا با بردن علم به تپه‌ای موسوم به «مبارک» و عزاداری و سینه‌زنی ادامه یافته و علم در میان سوگ و ماتم، دوباره به امامزاده احمد(ع) هزاوه برگردانده می‌شود.
اسماعیل شراهی، مدیر آموزش و تحقیقات اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی در این رابطه می گوید: آئین مذهبی علم گردانی توسط هیات سادات روستای هزاوه اجرا می‌شود و شروع این رسم بیرون آوردن علم از محل نگهداری در امامزاده احمد(ع) روستای در شب اول ماه محرم است.
وی با بیان اینکه ثبت این مراسم در فهرست آثار معنوی کشور در سال جاری بوده است، ادامه داد: عزاداران هیات سادات هزاوه همگی با لباس‌های مشکی و شال‌های سبز در این آیین شرکت می‌کنند و علم عاشورا را به عنوان نماد رشادت علمدار کربلا در روز اول محرم آذین کرده و در میان صف سینه‌زنان عزادار در بین محله‌های روستا به حرکت در می‌آورند.
همچنین، این علم در روزهای اول و دوم محرم در محله «طره زار»، پنجم و ششم محرم درمحله «سر آسیاب»، هفتم محرم در محله‌های «پایین و میان روستا» و نهم محرم در محله‌های دیگر روستا به حرکت درمی‌آید و هنگام علم گردانی هزاوه توسط هیات سادات مردم محله‌های مختلف گوسفند و گاو قربانی کرده و به عزاداران این هیات نذری می‌دهند.
تعزیه "وفس" استان مرکزی
تعزیه وفس از رسوم نمایشی آیینی استان مرکزی است که دارای زوایای فرهنگی و مذهبی متعدد و منحصر به فردی است و به شماره 125 در فهرست آثار معنوی کشور قرار گرفته است.
این آیین مذهبی با پرده های نمایشی متعدد و ویژگی های نمادین، رنگ و پوشش خاص، علاوه بر داستان مصایب امام حسین(ع) در دشت کربلا، زندگی سایر معصومان را نیز روایت می‌کند و در اجرای آن از اشعاری با زبان محلی روستای وفس (زبان تاتی) استفاده می شود.
بازیگران نقش‌های هنر آیینی تعزیه وفس در طول سال به حرفه دیگری هم اشتغال دارند اما در ایام محرم هم نقش اولیا دارند و هم نقش اشقیا.
تعزیه‌خوانی در وفس از سابقه‌ای دیرینه برخوردار است و قدیمی‌ترین نسخه‌های تعزیه که در حال حاضر در اختیار است به حدود 230 سال قبل برمی گردد.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی به خبرنگار شبستان گفت: استان مرکزی سابقه بلندی در زمینه تعزیه دارد و این امر استان را به عنوان قطب تعزیه معرفی می کند.
رضوانی ادامه می دهد: این انتخاب انتخابی به جا بود چرا که تعزیه در استان مرکزی جاری و ساری است و حتی در تفرش با گوشت و خون تفرشی ها آمیخته است.
وی همچنین تعزیه سیار اراک را نیز جز آثار ثبتی در فهرست معنوی کشور دانست و گفت: تعزیه سیار اراک از زمان قاجار و به واسطه ورود خوانساری‌ها و کاشانی‌ها به اراک در بازار این شهر اجرا می‌شده است.
پایان پیام/
نظر شما